Πέμπτη βράδυ, σε ένα σπίτι στα Πετράλωνα. Περίπου 20 άτομα γεμίζουν τον χώρο. Η ατμόσφαιρα είναι χαλαρή – όσοι δεν γνωρίζονται ήδη μεταξύ τους, φροντίζουν να το κάνουν γρήγορα. Θα μπορούσε να είναι μια απλή φιλική συγκέντρωση. Και σε ένα βαθμό είναι. Δύσκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτό που -δυστυχώς- ενώνει όλους είναι ο εθισμός στα ναρκωτικά. Οτι αυτή είναι μια συγκέντρωση των Ναρκομανών Ανωνύμων (Ν.Α.).
Οι νέοι που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στον χώρο απαρτίζουν μία από τις εθελοντικές ομάδες αλληλοβοήθειας του Ν.Α. Βρίσκονται εκεί για να βοηθήσουν ο ένας τον άλλο να παραμείνουν καθαροί από τα ναρκωτικά. Για κάποιους, ο εφιάλτης της χρήσης συνεχίζεται – αλλά έχουν την επιθυμία να δώσουν σύντομα ένα τέλος. Αυτή είναι άλλωστε η μόνη προϋπόθεση για να συμμετάσχει κάποιος στο πρόγραμμα του Ν.Α.: να θέλει να διακόψει.
Οταν η Μαρία πρωτοξεκίνησε να πηγαίνει στις συγκεντρώσεις ήθελε όσο τίποτα άλλο να διακόψει, ήταν όμως πολύ δύσπιστη για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος. «Ημουν αντιδραστικό παιδί. Είχα δοκιμάσει και άλλα προγράμματα -κλειστά, ανοιχτά, τα πάντα- χωρίς αποτέλεσμα. Οπότε ήμουν μάλλον καχύποπτη», θυμάται σήμερα, μιλώντας στην «Κ». «Οταν όμως πήγα εκεί και αντί για τους γνωστούς ψυχολόγους και ειδικούς είδα ανθρώπους σαν κι εμένα, μου άρεσε. Τους άκουγα να μιλούν για τις προσπάθειες απεξάρτησης που είχαν περάσει, για τις δυσκολίες που έχουν αντιμετωπίσει και ήταν σαν να βλέπω τον εαυτό μου στον καθρέφτη». Η Μαρία, 27 ετών, ξεκίνησε τη χρήση ναρκωτικών στα 13. «Τα γνωστά προβλήματα στο σπίτι, προβλήματα δικά μου… Εφθασα στην ηρωίνη.» Εκτοτε, προσπάθησε πολλές φορές να απεξαρτηθεί, χωρίς επιτυχία. Η τελευταία υποτροπή έγινε πριν από 2,5 χρόνια – από τότε είναι καθαρή. «Οταν πρωτοπήγα στο Ν.Α. ήμουν πολύ θυμωμένη, ήταν ακριβώς μετά την υποτροπή. Ακουγα τους παλιότερους να μιλάνε για πράγματα άσχετα με τη χρήση, τις δουλειές τους, τα ενδιαφέροντά τους και δεν το καταλάβαινα. Σήμερα πια, μιλάω και εγώ για τα πάντα – και για τις δυσκολίες και για τα καλά».
Σήμερα, εξακολουθεί να πηγαίνει στις συγκεντρώσεις κυρίως για να βοηθήσει τα νέα παιδιά που έρχονται. «Τους μιλάω γι’ αυτά που έχω περάσει, για τότε που νόμιζα ότι δεν θα τελειώσει ποτέ αυτό. Και να που τέλειωσε». Πράγματι, τα περισσότερα παιδιά του Ν.Α. δεν εγκαταλείπουν ποτέ το πρόγραμμα, με το σκεπτικό ότι «μπορούμε να διατηρήσουμε αυτό που έχουμε μόνο χαρίζοντάς το».
Στον Θανάση, επίσης 27 ετών σήμερα, μίλησε για τους Ναρκομανείς Ανώνυμους ένας φίλος. «Τον συνάντησα τυχαία στον δρόμο, κάναμε μαζί χρήση παλιότερα. Μου είπε για τις συγκεντρώσεις, αλλά ένιωθα απογοητευμένος, δεν πίστευα ότι μόνο μιλώντας για το πρόβλημα θα έβρισκα τη λύση», λέει στην «Κ». Αυτά συνέβησαν πριν από 1,5 χρόνο. Από τότε ο Θανάσης είναι καθαρός.
«Ακούγεται «κάπως», αλλά είναι η αλήθεια. Αυτό που με κράτησε στο Ν.Α. ήταν η αγάπη. Είδα ανθρώπους απλούς που μπορούσαν να με καταλάβουν. Δεν κάνανε κάτι, ούτε θέλησαν κάτι από μένα. Απλά με δέχτηκαν». «Δεν ήταν δύσκολη η απεξάρτηση;», ρωτάμε. «Για μένα ήταν πιο εύκολο να σταματήσω έτσι τη χρήση. Τα όρια και οι απαγορεύσεις δεν είναι για μένα. Τον ξέρω τον εαυτό μου. Η ελευθερία να διαλέξω τι θα κάνω με βοήθησε».
Ο Θανάσης αισθάνεται ακόμη «καινούργιος» στο πρόγραμμα. «Μα και στη ζωή νέος είμαι. Πρέπει να καταλάβετε ότι δεν σημαίνει τίποτα να σταματήσεις τα ναρκωτικά. Τότε είναι που πρέπει να βρεις άλλο τρόπο ζωής, να μάθεις να ζεις αλλιώς». Παρότι πιο δυνατός από παλιότερα («ζω στιγμές που κάποτε δεν πίστευα ότι υπήρχαν, χαμογελώ»), ο Θανάσης φοβάται ακόμη την υποτροπή. «Οχι, δεν νιώθω σίγουρος για τον εαυτό μου. Η ασθένειά μου είναι ανίατη. Πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο να ξανακυλήσω. Αυτό που προσπαθώ, όπως όλοι, είναι να μένω καθαρός για μία μέρα τη φορά. Μέρα με τη μέρα, όμως, να που πέρασε ο καιρός».
Αναζητώντας μια νέα ζωή
«Ενας τοξικομανής, οποιοσδήποτε τοξικομανής, μπορεί να σταματήσει να κάνει χρήση, να χάσει την επιθυμία για χρήση και να βρει έναν καινούργιο τρόπο ζωής». Αυτό είναι το μήνυμα που μεταφέρει η οργάνωση ΝΑ (Narcotics Anonymous) από το 1953, όταν πρωτοδημιουργήθηκε στο Λος Αντζελες των ΗΠΑ. Από τότε, οι Ναρκωμανείς Ανώνυμοι έχουν επεκταθεί σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη, τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, καθώς και στην Αυστραλία. Εδώ και λίγα χρόνια, νέες ομάδες δημιουργούνται στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Ευρώπη και την Αφρική. Συνολικά, σήμερα πραγματοποιούνται περισσότερες από 31.000 συγκεντρώσεις την εβδομάδα σε 123 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Στην Ελλάδα, η πρώτη ομάδα ΝΑ σχηματίστηκε τον Ιούνιο του 1987, με δύο συγκεντρώσεις την εβδομάδα στην Αθήνα. Σήμερα, υπάρχουν 27 ομάδες σε 10 πόλεις (Αθήνα, Πειραιά, Μαρκόπουλο, Γιαννιτσά, Κατερίνη, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Πάτρα, Ναύπλιο, Ηράκλειο Κρήτης) που πραγματοποιούν 113 συγκεντρώσεις την εβδομάδα.
Δεδομένου ότι οποιοσδήποτε μπορεί να συμμετάσχει σε κάποια από τις συγκεντρώσεις της ΝΑ, χωρίς να επιβαρύνεται από έξοδα εγγραφής ή συνδρομές και δεν τηρούνται αρχεία ή πρακτικά, είναι δύσκολο να υπολογιστεί ο συνολικός αριθμός των συμμετεχόντων σήμερα στο πρόγραμμα. Οπως έδειξε όμως η μεγάλη επιτυχία του 7ου Πανελλαδικού Συνεδρίου της οργάνωσης που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, οι πρώην ή οι νυν χρήστες που συμμετέχουν στις ομάδες αλληλοβοήθειας ΝΑ πρέπει να ανέρχονται σε αρκετές εκατοντάδες. Πληροφορίες για τον τόπο και τον χρόνο των συγκεντρώσεων διατίθενται στην ιστοσελίδα www. na-greece. gr.