Αν και οι περισσότερες καταστροφικές πυρκαγιές στα λίγα εναπομείναντα ελληνικά δάση αποδίδονται σε εμπρησμό, οι αυτουργοί, φυσικοί και ηθικοί, είτε αγνοούνται είτε ακόμα κι αν συλληφθούν, ακόμα κι αν ομολογήσουν την πράξη τους και καταδικαστούν, σπανίως θα βρεθούν πίσω από τα σίδερα της φυλακής.
Πριν από δύο χρόνια, στις 5 Ιουλίου 2005, εθελοντές της Υπηρεσίας Δασοπροστασίας και Πυρόσβεσης του δήμου Ηλιούπολης εντοπίζουν κοντά στην εστία της πυρκαγιάς έναν αλλοδαπό εμπρηστή, ο οποίος συλλαμβάνεται, ομολογεί την πράξη του, διώκεται και τελικά καταδικάζεται σε τριετή φυλάκιση χωρίς αναστολή με πρόστιμο 20.000 ευρώ.
Ο αλλοδαπός εμπρηστής εξέτισε ποινή μόλις ενός μήνα και έκτοτε είναι ελεύθερος. Πρόκειται απλώς για μία από τις εκατοντάδες περιπτώσεις καταδικασθέντων για εμπρησμό, που καταδεικνύει ότι ο εμπρησμός δάσους στην Ελλάδα αποτελεί τις περισσότερες φορές έγκλημα χωρίς τιμωρία.
Στατιστικά στοιχεία
Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, από το 1997 έως το 2004 καταδικάστηκαν για εμπρησμό σε δάσος 1.502 άτομα, εκ των οποίων τα 45 ήταν ανήλικοι. Δύο στους τρεις καταδικασθέντες (947 άτομα) πέτυχαν αναστολή εκτέλεσης ποινής, ενώ οι 464 ποινές ήταν μετατρεπόμενες (εξαγοράσιμες) και τελικά 90 άτομα συνολικά εξέτισαν την ποινή τους. Επομένως, μόλις το 6% όσων καταδικάστηκαν για εμπρησμό (είτε εκ προθέσεως είτε εξ αμελείας) κρατήθηκαν σε κάποιο σωφρονιστικό ίδρυμα. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει επίσης ότι το 90% των δραστών είναι άντρες.
Μάλιστα, οι περισσότερες ποινές που επιβλήθηκαν ήταν της τάξης του ενός μήνα ή των τριών μηνών, ενώ λίγοι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση μεγαλύτερη του ενός έτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το 2004, σε 50 άτομα που κατηγορούνταν για εμπρησμό δασικής έκτασης, επιβλήθηκε φυλάκιση ενός μήνα, σε 43 άτομα φυλάκιση 1 – 3 μηνών, σε 33 άτομα 3 – 6 μήνες, σε 12 άτομα 6 – 12 μήνες και σε άλλα 12 φυλάκισης ενός και πλέον έτους.
Αξίζει, φυσικά να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 265), «όποιος με πρόθεση προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση ή έκταση που έχει κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα έτη και με χρηματική ποινή από 15.000 -150.000 ευρώ. Δεν επιτρέπεται η μετατροπή ή εκτέλεση της ποινής που επιβλήθηκε και η έφεση δεν αναστέλλει την εκτέλεσή της. Αν η πράξη τελέστηκε από αμέλεια επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή από 2.900 έως 29.000 ευρώ και πάλι μετατροπή της ποινής δεν επιτρέπεται».
Ωστόσο, φαίνεται ότι το επόμενο άρθρο 267 ανοίγει ένα «παραθυράκι», καθώς λέει ότι «αν ο υπαίτιος του εμπρησμού από αμέλεια καταστείλει ο ίδιος την πυρκαγιά ή με την γρήγορη αναγγελία του προς την αρχή, δώσει αφορμή για την καταστολή της, τότε απαλλάσσεται από κάθε ποινή». Το νομικό αυτό παράθυρο δίνεται συνήθως σε περιπτώσεις αγροτών, οι οποίοι μπορεί «κοντά στα ξερά, να κάψουν και τα χλωρά».
Απαράδεκτη και αδιανόητη σε ευνομούμενο κράτος θεωρεί την ατιμωρησία των εμπρηστών ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, κ. Δημ. Παξινός. «Το καθεστώς αυτό, όπως και η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων ενθαρρύνουν τόσο τους εμπρηστές όσο και τους καταπατητές. Χρειάζεται πολιτική βούληση, ώστε να ληφθούν τολμηρά μέτρα, όπως ο προληπτικός έλεγχος από το Συμβούλιο της Επικρατείας νομοσχεδίων και Προεδρικών Διαταγμάτων που αφορούν το φυσικό περιβάλλον. Οσο για τον ρόλο της Δικαιοσύνης, πιστεύω ότι οι διοικητικοί δικαστές συχνά επιβάλλουν αστεία πρόστιμα σε περιπτώσεις καταστροφής του περιβάλλοντος», καταλήγει ο κ. Παξινός.
Από τη πλευρά του ο δικηγόρος, Στέλιος Βουδούρης λέει στην «Κ» ότι «όσοι διώκονται για εμπρησμό εκ προθέσεως θα έπρεπε να καταδικάζονται σε ισόβια. Από την άλλη πλευρά είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αποδειχθεί η τέλεση ενός εμπρησμού, οπότε η αμφιβολία λειτουργεί υπέρ του κατηγορουμένου».