Επανάσταση στην ιατρική και στην καθημερινή μας ζωή φέρνει η εφαρμογή της νανοτεχνολογίας -η μετεξέλιξη της μικροτεχνολογίας-που τρέχει πλέον με μεγάλη ταχύτητα σε πολλά πεδία των επιστημών. Οργανικά νανοφίλμς θα αντικαταστήσουν μέσα σε λίγα χρόνια την παραδοσιακή ανάγνωση των εφημερίδων, τον φωτισμό της ΔΕΗ και την παραγωγή ενέργειας· νανοσωματίδια θα βελτιώσουν τα τοξικά φάρμακα για τη θεραπεία των καρκινικών κυττάρων, νανο-σπρέι θα κλείνουν μέσα σε λίγες ώρες τις πληγές και τη ροή του αίματος, ενώ νανο-υλικά θα αποτελέσουν τη νέα «ομπρέλα» για την προστασία των μνημείων.
Πολλές από τις εφαρμογές βρίσκονται σε τελικό πειραματικό στάδιο, ιδιαίτερα στην ιατρική όπου η τρίτη γενιά των νανοδομών δίνει άλλη διάσταση στη διάγνωση, την πρόληψη και τη θεραπεία διαφόρων νόσων με θεαματικά αποτελέσματα.
«Η επιστήμη δεν είναι καινούργια. Κουβαλάει τη συνέχεια της επιστημονικής έρευνας και εφαρμογής που ξεκίνησε πριν από 100 χρόνια, απλώς οι ρυθμοί είναι ταχύτεροι και οι εξελίξεις τόσο ραγδαίες που εκπλήσσουν ακόμη και τους ίδιους τους επιστήμονες», διευκρίνισε στην «Κ» ο καθηγητής Στέργιος Λογοθετίδης, πρόεδρος του τμήματος φυσικής του ΑΠΘ και διευθυντής του Διατμηματικού – Διεπιστημονικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Νανοεπιστήμες & Νανοτεχνολογίες».
Κινητά και χαρτί
Στοιχεία νανοτεχνολογίας έχουν, για παράδειγμα, τα κινητά τηλέφωνα που βελτιώνονται διαρκώς. Ετσι σε ελάχιστα χρόνια δεν θα χρειάζεται να πατάμε τα πλήκτρα του κινητού, αλλά να του δίνουμε απλώς εντολές. Παράλληλα, οργανικά εύκαμπτα υλικά θα ανατρέψουν τον τρόπο που χρησιμοποιούμε και καταναλώνουμε το χαρτί.
Το ηλεκτρονικό χαρτί -μια από τις εφαρμογές της νανοτεχνολογίας- θα μπει στην καθημερινότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, εντός ολίγων ετών, οι αναγνώστες αντί εφημερίδας θα αγοράζουν μια συσκευή στο μέγεθος ενός στυλό. Με τη συσκευή αυτή, εξηγεί ο κ. Λογοθετίδης, οι ενδιαφερόμενοι ανασύροντας μια πολυμερική μεμβράνη θα βρίσκουν αποτυπωμένες όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται από οποιοδήποτε έντυπο μέσο. Βαίνουμε δηλαδή σ’ έναν ηλεκτρονικό τρόπο ανάγνωσης των εφημερίδων».
Παραγωγή ενέργειας
Ορατά θα είναι και τα αποτελέσματα των νέων υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας -με τα εύκαμπτα φωτοβολταϊκά στοιχεία- και φωτισμού με αυτοσυντηρούμενα συστήματα, ανεξάρτητα από τη ΔΕΗ. Ο φωτισμός, συνδυασμένος με τα φωτοβολταϊκά συστήματα, θα ανατρέψει τα δεδομένα στην αισθητική των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων αλλά και στη διαφήμιση.
«Οι μέθοδοι που ακολουθούμε πλέον δεν διαφέρουν από αυτές που χρησιμοποιεί η φύση τα τελευταία 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτιάξει μέσα από τους δικούς της κανόνες τις δομές σε ενόργανες και οργανικές ύλες του περιβάλλοντος και φυσικά του ανθρώπινου οργανισμού.
Τις δομές της φύσης αντιγράφουμε κι εμείς στη νανοτεχνολογία με τη συνεργασία ωστόσο όλων των επιστημών (φυσική, χημεία, βιολογία κ.ά.) που εργαζόμαστε σε μοριακό επίπεδο αλλά σε νανοκλίμακα της τάξεως 1.000-10.000 φορές μικρότερη από το πάχος μιας τρίχας της κεφαλής μας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Λογοθετίδης στο πλαίσιο ενός πρόσφατου συνεδρίου όπου Ελληνες και ξένοι επιστήμονες παρουσίασαν τις πρόσφατες εξελίξεις της νανοτεχνολογίας και της νανοϊατρικής.
Επανάσταση στην ιατρική
Ορατή στα επόμενα χρόνια θα είναι η εφαρμογή της νανοτεχνολογίας και στην ιατρική επιστήμη καθώς νέα νανο-υλικά δίνουν ελπίδες για τη θεραπείες καρκινικών νόσων, νεφρών και καρδιάς. Στο άμεσο μέλλον, νανοσωματίδια χρυσού ή μαγνήτη θα στοχεύουν ακριβώς στα καρκινικά κύτταρα και θα καταστρέφουν τον αρχικό όγκο χωρίς να επιβαρύνουν τα υγιή κύτταρα. «Η μέθοδος αυτή που έχει εφαρμοστεί σε ποντίκια έδωσε θεαματικά αποτελέσματα σε καρκίνους του παγκρέατος και του παχέος εντέρου εξουδετερώνοντας πλήρως τους όγκους», επισήμανε στην «Κ» ο καθηγητής του πανεπιστημίου Ρούτγκερς των ΗΠΑ κ. Θωμάς Τσακαλάτος. Οι μαγνήτες, διευκρίνισε, ανιχνεύοντας τον όγκο εφαρμόζουν ένα εναλλασσόμενο πεδίο όπου, αφού αναπτύξουν υψηλή θερμοκρασία, μπορούν να καταπολεμήσουν τα νεκρά κύτταρα. Μέσα σε λίγα χρόνια, τεχνητά όργανα κατασκευασμένα σε εργαστήρια με τη χρήση νανο-υλικών αναμένεται να χρησιμοποιηθούν σε μεταμοσχεύσεις καθώς σε πειραματικό στάδιο βρίσκεται η δημιουργία τεχνητού νεφρού που αναμένεται να εφαρμοστεί σε μια πενταετία. Εκτός αυτού νανοσωματίδια θα αντικαταστήσουν τις μεμβράνες των νεφρών που έχουν καταστραφεί είτε από υπέρταση είτε από σάκχαρο, ενώ νανο-υλικά θα επαναφέρουν τη λειτουργία της καρδιάς έπειτα από καρδιακή προσβολή από την οποία καταστρέφεται περίπου το 20% των ιστών της. Μια ακόμη εφαρμογή που βρίσκεται σε προχωρημένο πειραματικό στάδιο είναι η εξουδετέρωση των νεκρών κυττάρων για την επούλωση μιας πληγής. «Εχει διαπιστωθεί ότι οργανικά νανοσωματίδια αυξάνουν την κινητικότητα των κυττάρων κατά 10.000 φορές με αποτέλεσμα οι πληγές να κλείνουν μέσα σε 7 – 8 ώρες αντί 30 ημερών που χρειάζονται για την επούλωσή τους», εξήγησε ο κ. Τσακαλάτος. Το νέο προϊόν που θα συμβάλει τα μέγιστα στην καθημερινότητα και κυρίως στην αιμορραγία του ασθενούς κατά τη διάρκεια της επέμβασης, είναι το νανο-σπρέι. Πρόκειται για ένα νέο σκεύασμα χωρίς τοξικά, αλλά με υλικά που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός, ανέφερε ο κ. Τσακαλάτος. Το νανο-σπρέι που αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα στην αγορά, έχει τη δυνατότητα να σταματάει την αιμορραγία τόσο στις εσωτερικές όσο και στις εξωτερικές επιφάνειες μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτων.