Μια νέα σελίδα θα γυρίσει μετά τις εκλογές, όσον αφορά το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τότε θα αρχίσει διάλογος για το νέο εξεταστικό σύστημα, για το οποίο όλοι εύχονται να διατηρήσει την αξιοπιστία του ισχύοντος. Αξιοπιστία που όμως υπέστη ρωγμές μετά το φετινό σκάνδαλο στα αγγλικά. Η θέσπιση της βάσης του 10 ως όριο εισαγωγής αποτέλεσε την τελευταία σημαντική αλλαγή σε ένα σύστημα που ξεκίνησε από 14 εξεταζόμενα μαθήματα (το 2000) και κατέληξε σε 6 (το 2006). Η αλλαγή κρίνεται αναγκαία, καθώς το λύκειο έχει χάσει την αξία του ως αυτόνομη εκπαιδευτική βαθμίδα και έχει μετατραπεί σε προθάλαμο των πανεπιστημίων. Από την άλλη, σύμφωνα με τα διεθνή στοιχεία η Ελλάδα -και με κριτήριο το σύστημα πρόσβασης που εφαρμόζει- βρίσκεται στη μειονότητα των χωρών της Ευρώπης. Τι πρέπει να αλλάξει; Τι υιοθετούν οι υπόλοιπες χώρες;
Με βάση την έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», στην πλειονότητα των χωρών τα ίδια τα πανεπιστήμια έχουν το κύριο ρόλο τόσο στον ορισμό του αριθμού των εισακτέων όσο και στον τρόπο επιλογής τους. Στην Ελλάδα ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται από το υπουργείο Παιδείας, το οποίο σε ελάχιστες περιπτώσεις υιοθετεί τις προτάσεις των ιδρυμάτων, ενώ οι υποψήφιοι εισάγονται με πανελλαδικές εξετάσεις σε 6 μαθήματα και με θέματα που ορίζει μικτή επιτροπή πανεπιστημιακών και καθηγητών λυκείου. Ειδικότερα, τα συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε χώρες της Ευρώπης είναι τα ακόλουθα:
Βέλγιο
Ελεύθερη πρόσβαση
Στο γαλλόφωνο Βέλγιο στις περισσότερες σχολές υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση. Σε ορισμένες μόνο σχολές (για παράδειγμα στους πολιτικούς μηχανικούς, μεταφραστές/διερμηνείς) γίνεται επιλογή των υποψηφίων.
Στο φλαμανδικό Βέλγιο επίσης στις περισσότερες σχολές ισχύει η ελεύθερη πρόσβαση. Σε ορισμένες μόνο σχολές (πολιτικών μηχανικών, αρχιτεκτόνων και από το 1997 στην οδοντιατρική, την ιατρική και κάποιες σχολές καλών τεχνών) η επιλογή γίνεται από το ίδιο το ίδρυμα, με εξετάσεις που ορίζει το ίδιο ή η κυβέρνηση.
Δανία
Αυτόνομες εξετάσεις
Στη χώρα αυτή, τα γενικά κριτήρια πρόσβασης σε όλα τα ιδρύματα, τα οποία ελέγχονται από το υπουργείο Παιδείας, είναι η επιτυχής ολοκλήρωση στις εξετάσεις στο επίπεδο της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ορισμένα ιδρύματα, π.χ. η Βασιλική Ακαδημία Τεχνών και οι Μουσικές Ακαδημίες, διενεργούν δικές τους εξετάσεις προκειμένου να ελέγξουν τις ικανότητες των υποψηφίων.
Γερμανία
Μέση βαθμολογία
Δεν υπάρχει περιορισμένος αριθμός εισακτέων (numerus clausus) στη Γερμανία, ωστόσο η εισαγωγή σε ορισμένες σχολές (όπως στην Ιατρική, Κτηνιατρική, Οδοντιατρική, Αρχιτεκτονική, Διοίκηση Επιχειρήσεων και Ψυχολογία) γίνεται έπειτα από μια υπερ-περιφερειακή διαδικασία επιλογής που βασίζεται σε διακρατική συμφωνία μεταξύ των κρατιδίων για την κατανομή των θέσεων. Η επιλογή γίνεται με βάση τη μέση βαθμολογία στο Abitur (αντίστοιχο με το απολυτήριο λυκείου).
Ισπανία
Πλαφόν στις δημοφιλείς
Στην Ισπανία η κυβέρνηση θέτει περιορισμούς στον αριθμό των εισακτέων σε πολύ δημοφιλείς σχολές, όπως στην Ιατρική και τη Σχολή Μηχανικών Τηλεπικοινωνιών. Σχεδόν σε όλες τις σχολές, η επιλογή γίνεται έπειτα από εισαγωγικές εθνικές εξετάσεις. Σε ορισμένες σχολές (καλλιτεχνικές, μεταφραστών-διερμηνέων, αθλητικές), η επιλογή γίνεται με επιπλέον εξέταση ικανοτήτων των υποψηφίων σχετικών με το αντικείμενο (καλλιτεχνικά μαθήματα, ξένη γλώσσα, αθλήματα).
Γαλλία
Ανάλογα με τις επιδόσεις
Στη χώρα αυτή, στην Ιατρική και στις παραϊατρικές σχολές ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται κεντρικά και η επιλογή γίνεται έπειτα από εξετάσεις που διεξάγει το κάθε ίδρυμα. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη στις γενικές πανεπιστημιακές σχολές, ενώ σε κάποια ινστιτούτα (IUT, CPGE κ.ά.) η επιλογή βασίζεται στις επιδόσεις των υποψηφίων στο σχολείο, ενώ στην περίπτωση που έχουν ΒaccαlarŽaut, σε προσωπική συνέντευξη.
Ιρλανδία
Εξαίρεση οι ιατρικές
Στην Ιρλανδία όλες οι σχολές ορίζουν οι ίδιες των αριθμό των εισακτέων, με εξαίρεση τις ιατρικές σχολές και εκείνες οι απόφοιτοι των οποίων στελεχώνουν την εκπαίδευση. Στις περιπτώσεις από αυτές ο αριθμός των εισακτέων ορίζεται από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς. Η επιλογή γίνεται από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα με βάση το απολυτήριο που λαμβάνεται στο τέλος της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Ιταλία
Οι σχολές αποφασίζουν
Στη γειτονική μας χώρα, όπου επί δεκαετίες κατέφευγαν χιλιάδες Ελληνες λόγω ευκολότερου συστήματος εισαγωγής, στις περισσότερες πανεπιστημιακές σχολές σήμερα ο αριθμός των εισακτέων ορίζεται από τα ιδρύματα. Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν το απολυτήριο της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ύστερα από εξετάσεις). Η επιλογή των εισακτέων γίνεται πλέον από τα ιδρύματα, με βάση τα κριτήρια και τις διαδικασίες που ορίζουν τα ίδια.
Ολλανδία
Μικτό σύστημα
Στην Ολλανδία ο αριθμός των εισακτέων ορίζεται με βάση ένα μικτό σύστημα (σε ορισμένες σχολές ορίζεται από την κυβέρνηση, σε άλλες από το ίδρυμα, το οποίο κάνει και την επιλογή). Σε ορισμένες σχολές η επιλογή γίνεται με κλήρωση ανάμεσα σε υποψηφίους που έχουν παρακολουθήσει τον σωστό συνδυασμό προαπαιτούμενων μαθημάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και τον βαθμό που πέτυχαν στις εξετάσεις.
Αυστρία
Τεστ ικανοτήτων
Στις περισσότερες σχολές της Αυστρίας η πρόσβαση είναι ελεύθερη, πλην εξαιρέσεων στις οποίες τα ιδρύματα ορίζουν τον αριθμό των εισακτέων και τα κριτήρια επιλογής τους. Στις καλλιτεχνικές σχολές οι υποψήφιοι πρέπει να δώσουν ένα τεστ για να αποδείξουν τις ικανότητές τους.
Πορτογαλία
Ανάλογα με τις θέσεις
Στην Πορτογαλία όλες οι σχολές έχουν έναν περιορισμένο αριθμό θέσεων (numerus clausus), ο οποίος καθορίζεται κάθε χρόνο ανάλογα με τη χωρητικότητα του κάθε ιδρύματος. Κάθε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα καθορίζει τις δοκιμασίες που απαιτούνται για την εισαγωγή των υποψηφίων σε κάθε πρόγραμμα σπουδών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η βαθμολογία των υποψηφίων στις εθνικές εξετάσεις (ensico secundario) ή ειδικά σχεδιασμένα τεστ γι’ αυτόν τον σκοπό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αν τα ιδρύματα το θεωρούν σημαντικό, ελέγχονται οι φυσικές, λειτουργικές ή επαγγελματικές ικανότητες των υποψηφίων με τεστ εισαγωγής.
Φινλανδία
Διαφορετικά κριτήρια
Στη χώρα πρότυπο όσον αφορά το σύστημα εκπαίδευσης, ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται από το υπουργείο Παιδείας σε συνεννόηση με τα πανεπιστήμια. Υπάρχει περιορισμένος αριθμός θέσεων (numerus clausus) σε όλα τα προγράμματα σπουδών. Επειδή υπάρχουν πολύ περισσότερες αιτήσεις από τον αριθμό των θέσεων, τα πανεπιστήμια καθορίζουν διαφορετικά κριτήρια εισαγωγής. Η επιλογή των σπουδαστών βασίζεται είτε:
– στους βαθμούς των εθνικών απολυτήριων εξετάσεων (matriculation examination) και του απολυτηρίου (της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) και στα αποτελέσματα του τεστ εισαγωγής. Αυτή είναι η πιο γνωστή διαδικασία.
– στα αποτελέσματα μόνο του τεστ εισαγωγής
– στους βαθμούς των εθνικών απολυτηρίων εξετάσεων (matriculation examination) και του απολυτηρίου.
Σε κάποιους επιστημονικούς τομείς δίνεται έμφαση επιπρόσθετα στην εργασιακή εμπειρία, στις σπουδές, στην πρακτική εξάσκηση κ.ά. Επίσης, σε κάποιες σχολές οι υποψήφιοι θα πρέπει να αποδείξουν την κατοχή εξειδικευμένων ικανοτήτων (π.χ. ακαδημίες τεχνών).
Σουηδία
Η κυβέρνηση αποφασίζει
Στη Σουηδία τα ποσοστά των θέσεων στους διάφορους επιστημονικούς κλάδους καθορίζονται από την κυβέρνηση. Οι διαδικασίες εισαγωγής ορίζονται όμως από τα ίδια τα ιδρύματα. Αν ο αριθμός των υποψηφίων υπερβαίνει τον αριθμό των θέσεων, η επιλογή γίνεται με βάση τους βαθμούς των υποψηφίων στο σχολείο, τα αποτελέσματα των εθνικών εξετάσεων, άλλων τεστ και την επαγγελματική εμπειρία.
Αγγλία
Επιλογή ανά ίδρυμα
Στη Μεγάλη βρετανία ο αριθμός των εισακτέων ορίζεται από το κάθε ίδρυμα, το οποίο κάνει και την επιλογή.
Ισλανδία
Ταμείο στο τέλος
Στη χώρα αυτή δεν υπάρχουν περιορισμοί στην εισαγωγή των υποψηφίων και η πρόσβαση είναι ελεύθερη στις περισσότερες σχολές. Ωστόσο, σε ορισμένες από αυτές (Ιατρική, Νοσηλευτική και Φυσιοθεραπεία, Οδοντιατρική) υπάρχει περιορισμός στον αριθμό αυτών που τελικά θα φοιτήσουν. Μόνο που αυτό αποφασίζεται μετά τη λήξη του πρώτου εξαμήνου φοίτησης και τη διενέργεια εξετάσεων.
Νορβηγία
Σε εθνικό επίπεδο
Ο αριθμός των θέσεων για τις περισσότερες σχολές αποφασίζεται κάθε χρόνο, σε εθνικό επίπεδο. Σε ορισμένες σχολές η επιλογή γίνεται από τα ιδρύματα με βάση τις ικανότητες των υποψηφίων.
Οι 3 βασικές κατηγορίες
Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, χρειάζεται τουλάχιστον το απολυτήριο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοδύναμου τίτλου σπουδών. Από εκεί και έπειτα ο τρόπος εισαγωγής ποικίλλει. Σε τρεις βασικές κατηγορίες θα μπορούσαν να χωριστούν τα ευρωπαϊκά συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
1. Τα ίδια τα πανεπιστήμια αποφασίζουν τον αριθμό των θέσεων που θα προσφέρουν και τον τρόπο με τον οποίο θα επιλέξουν τους υποψηφίους. Αυτό το σύστημα ακολουθείται στις περισσότερες χώρες, για όλα ή τα περισσότερα προγράμματα σπουδών. Σε κάποιες χώρες, στις Καλλιτεχνικές, Τεχνικές ή Ιατρικές Σχολές οι υποψήφιοι επιλέγονται με βάση τις ικανότητές τους.
2. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη και τα ιδρύματα αποδέχονται όλες τις αιτήσεις.
3. Από την κυβέρνηση καθορίζεται, σε εθνικό επίπεδο, ο αριθμός των υποψηφίων που θα εισαχθούν σε κάθε σχολή. Τα ιδρύματα δεν έχουν λόγο παρά μόνο σε λίγες σχολές.