«Βρήκαμε πράγματα που μας έπεσαν τα μαλλιά» είπε χαρακτηριστικά ελεγκτής του Περιβάλλοντος που είχε το γενικό πρόσταγμα, κατά τη διάρκεια της χθεσινής επιχείρησης «Καθαρός Ασωπός». Οι συνάδελφοί του είχαν χαθεί ανάμεσα στους καλαμιώνες προκειμένου να εντοπίσουν παράνομες «μπούκες», μέσω των οποίων οι βιομηχανίες διοχετεύουν τα απόβλητά τους στον ποταμό. Ηταν χωμένοι ώς το γόνατο στον βούρκο, ενώ γύρω τους σβούριζαν αμέτρητα κουνούπια.
Εως το μεσημέρι χθες, οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος είχαν «σπάσει», σύμφωνα με τη σχετική ορολογία, πέντε τέτοιους σωλήνες. Εάν αναλογιστούμε ότι μόνο στην περιοχή Οινοφύτων-Σχηματαρίου βρίσκονται περίπου 450 εργοστάσια (2.000 συνολικά στη Βοιωτία), έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους. Υπολογίζεται ότι πάνω από 1.000 «μπούκες» βγαίνουν στον Ασωπό, σε όλο του το μήκος. Χαρακτηριστικό τού πόσο «πρόσφορος» ποταμός είναι για τους βιομήχανους το ότι έχει κατασκευαστεί αγωγός 7,5 χιλιομέτρων για την απόρριψη λυμάτων στα νερά του.
Σε κάθε περίπτωση, οι κάτοικοι και οι τοπικοί φορείς των Οινοφύτων χαιρέτισαν την απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ για άμεση απορρύπανση του Ασωπού και αναζήτηση των ενόχων. «Θεωρώ ότι είναι πολύ θετική ενέργεια. Αρχισε κάτι να κυλάει στο αυλάκι», σημείωσε στην «Κ» ο πρόεδρος του τοπικού Ινστιτούτου Αειφόρου Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ. Θανάσης Παντελόγλου. «Ελπίζω να εντοπιστούν και να τιμωρηθούν οι ρυπαντές. Πρέπει το ποτάμι να ξαναγίνει ποτάμι». Υπενθυμίζεται ότι οι κάτοικοι πίνουν εμφιαλωμένο μετά την ανίχνευση εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό της περιοχής.
Την ίδια ώρα, λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, στη Λιβαδειά, χειροκροτήματα ξεσπούσαν στην κατάμεστη αίθουσα του νομαρχιακού συμβουλίου Βοιωτίας. Ηταν η ώρα που γίνονταν ομόφωνα δεκτές οι προτάσεις του νομάρχη Κλέαρχου Περγαντά με τις οποίες εγκαινιάστηκε σειρά δυναμικών ενεργειών «ώστε η βιομηχανική ανάπτυξη του νομού να πάψει να είναι σε βάρος του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των πολιτών». Μεταξύ άλλων, αποφασίστηκε η Νομαρχία εφεξής να απορρίπτει όλες τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων μονάδων που θα αφορούν την περιοχή Οινοφύτων, Σχηματαρίου, Τανάγρας, Ασωπού. Ηδη χθες το νομαρχιακό συμβούλιο δεν ενέκρινε μελέτες της εταιρείας «Αλουμίνιον της Ελλάδος». «Δεν αρκούμαστε σε εξαγγελίες, αλλά προχωρούμε σε δυναμικές πολιτικές αποφάσεις», είπε ο κ. Περγαντάς. Ηταν την ώρα που ο καθένας επέστρεφε στη «βάση» του που ενημερώθηκαν για τις προηγηθείσες εξαγγελίες του ΥΠΕΧΩΔΕ. «Είναι θετικό», είπε στην «Κ» ο αντινομάρχης Βοιωτίας κ. Δημήτρης Αγγέλου. «Αλλά θα ήταν καλύτερο εάν όλα αυτά γίνονταν πριν εξαντληθούν όλα τα περιθώρια. Ελπίζω πάντως αυτή τη φορά να υλοποιηθούν οι εξαγγελίες. Εχουν περάσει τρία χρόνια από τη συνάντησή μας με τον κ. Σουφλιά στην οποία μας υποσχέθηκε ότι θα προχωρήσει στην κατασκευή της κεντρικής μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων και ακόμα περιμένουμε…».
Ολοι συμφωνούν πάντως ότι τα όποια μέτρα θα πρέπει να συνοδευθούν και με την κατάργηση των «αμαρτωλών» διατάξεων που ευθύνονται για τη σημερινή κατάσταση. Πρώτα και κύρια του Προεδρικού Διατάγματος του ’69 που χαρακτηρίζει τον Ασωπό «αγωγό επεξεργασμένων βιομηχανικών λυμάτων», αλλά και της νομαρχιακής απόφασης του ’79 (η οποία επίσης ισχύει) που αφήνει πολύ μεγάλα περιθώρια ρύπανσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι θα ήταν σήμερα νόμιμη μια βιομηχανία που στα επεξεργασμένα απόβλητά της περιείχε ολικό χρώμιο σε περιεκτικότητα 2.200 μικρογραμμαρίων ανά λίτρο και εξασθενές χρώμιο σε 200 μικρογραμμάρια. Πώς να σωθεί έτσι ο ποταμός;
Η ανυπαρξία «πράσινου ταμείου»
Θα ξεπερνούν τα 7,5 εκατομμύρια ευρώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) όταν εισπραχθούν και τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν προ ημερών στη ΔΕΗ (1 εκατ. ευρώ). Ομως, τα χρήματα αυτά δεν καταλήγουν σε κάποιο «περιβαλλοντικό ταμείο», αλλά στον προϋπολογισμό του κράτους.
Κι αυτό καθώς, βάσει του ν. 2947/2001 με τον οποίο ιδρύθηκε η ΕΥΕΠ, «η είσπραξη των επιβαλλόμενων προστίμων γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων».
Το πλησιέστερο που διαθέτει η χώρα στον όρο «πράσινο ταμείο» είναι το Εθνικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων, γνωστό ως ΕΤΕΡΠΣ: αδιαφανές, σύμφωνα με τους επικριτές του (έχει κατηγορηθεί ως μέσο χρηματοδότησης «ημετέρων»), και… χρεοκοπημένο, σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ. Στο ΕΤΕΡΠΣ καταλήγουν σήμερα μια σειρά από τέλη (λ.χ. από τις οικοδομικές άδειες) και πρόστιμα (λ.χ. από το Λιμενικό Σώμα για ρύπανση θαλασσών) και τα έσοδά του υπολογίζονται στα 35 εκατ. ευρώ τον χρόνο.
Τα χρήματα αυτά διατίθενται κυρίως σε δήμους μέσω της υπογραφής προγραμματικών συμβάσεων για περιβαλλοντικά έργα, κυρίως αναπλάσεις.