Αν πρέπει κανείς να ψάξει στο δικαστικό σώμα για το άκρως αντίθετο του ανεκδιήγητου δικαστή Καλούση με τις μεζούρες και τις Βουλγάρες, δύσκολα θα έβρισκε καλύτερο υποψήφιο απ’ τον κ. Δ. Γουργουράκη. Επίτιμος αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου, υπηρεσιακός υπουργός, πρόεδρος της Εταιρείας Δικαστικών Μελετών… Μετά από 50 χρόνια σε θέσεις που άλλοι δικαστικοί θα έσχιζαν την τήβεννό τους για να αποκτήσουν, εκείνος ομού μετά της δικαστικού συμβίας του, συνεχίζει να διαμένει σε ένα μικρό διαμέρισμα στην ταπεινή πλατεία Καραμανλάκη. Κι όποτε έχει διανύσει την απόσταση ως το κοσμικό Κολωνάκι είναι για να καταλήξει στη Βουλή, να συνεχίσει τον πόλεμο με τον εχθρό που εσχάτως του κέρδισε την τελευταία μάχη: την παντοδύναμη κάμερα.
Αλλά ας πάρουμε απ’ την αρχή τα προσωπικά δεδομένα του προέδρου της Αρχής προσωπικών δεδομένων. Προ 65 και πλέον ετών, άρτι αφιχθής απ’ την Ερμούπολη της Σύρου, ήταν ένας απ’ τους πιτσιρικάδες που ανεβοκατέβαιναν τις μαρμάρινες σκάλες της σχολής Μπερζάν, αυτής που σήμερα ξέρουμε ως Σχολή Μωραΐτη. Οι συμμαθητές του στο νεοκλασικό της Μαυροματαίων θυμούνται ακόμη τις εκθέσεις του, πράγμα διόλου αυτονόητο αφού εις εξ αυτών είναι ο Μένης Κουμανταρέας. Αλλο που στον αντίποδα της αγαπημένης του φιλολογίας παραμόνευε η ύπουλη άλγεβρα να υποσκάψει την προς αρίστευσιν τάση του.
Στη Νομική
Από τα αδιέξοδα των εξισώσεων τον έσωσε η Νομική Αθηνών. Εκεί ο καλύτερός του φίλος ήταν συμμαθητής του απ’ την Μπερζάν Μίλτος Λιδωρίκης, γιος του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα και δημοσιογράφου Αλέκου Λιδωρίκη, με τον οποίο εγκαινίασαν μια σύγχρονη εκδοχή του σχήματος Δάμων & Φιντίας – 50 χρόνια μετά συνεχίζουν να είναι τόσο φίλοι όσο και την εποχή που σύχναζαν στα ταβερνάκια της Πλάκας. Με τους νομικάριους που αποδύονταν στο ευγενές σπορ της χαρτοπαιξίας στα καφενεία της Σόλωνος, η σχέση του κ. Γουργουράκη εξηντλήτο στο «καλημέρα», «καλησπέρα», και σε εξάρσεις κοινωνικότητας στο «ξέρεις αν βγήκε η ύλη του Ράμμου;». Και εννοείται πως απείχε απ’ τις μάχες φοιτητών – αστυνομικών για το Κυπριακό που άπαξ της εβδομάδος ξεσπούσαν στη Βασιλίσσης Σοφίας πολύ πριν οι κάμερες επιχειρήσουν να απαθανατίσουν τα κατορθώματα αμφοτέρων. Εκείνος πάντα επιδίωκε την επανάσταση διά του λόγου, και ποτέ διά της ράβδου. Εξ ου και αυτό που τον θυμούνται να λέει συχνά οι συμφοιτητές του, είναι το «εμείς κύριοι ανήκουμε στη δημοκρατική παράταξη!».
Ηταν εποχή της γραβάτας, πολύ πριν από την εποχή του ζιβάγκο, κατά την οποία αν εμφανιζόσουν στο Ιδιωτικό Διεθνές με λαιμόκοψη, ο φόβος και τρόμος των νομικάριων Γ. Μαριδάκης θα έβγαζε το ρολόι απ’ την τσέπη του γιλέκου του και κοιτώντας τη χρυσή πλάκα θα έλεγε «είναι η ώρα νεαρέ να εγκαταλείψετε το αμφιθέατρο». Κατάλοιπα της ενδυματολογικής αυστηρότητος της εποχής διακρίνονται ακόμη στις προτιμήσεις του προέδρου – τα λευκά κοστούμια και τα καρό σακάκια από τότε παρέμειναν στην γκαρνταρόμπα του ως αιώνια προσωπική μόδα.
«Εγώ δεν φανταζόμουν πως θα γινόταν δικαστής», λέει ο φίλος του Μ. Λιδωρίκης. «Δικηγόρο τον φανταζόμουν, ή ακόμη και συγγραφέα». Πλην, η ζωή είχε άλλα σχέδια. Ο κ. Γουργουράκης καιρό τώρα ανήκει στη συνομοταξία Ελλήνων που όπως έλεγε ο Χάρρυ Κλυνν, αν φωνάξεις «πρόεδρε!», γυρίζουν. Μόνο που αυτός έχει πολύ καλύτερους λόγους απ’ τους υπόλοιπους, καθότι διετέλεσε πρόεδρος σε ζηλευτά πόστα – όπως ας πούμε στην Εταιρεία Δικαστικών Μελετών το έργο της οποίας έδωσε άλλη διάσταση στα δικαστικά πράγματα της ημεδαπής. Και βέβαια, στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων. Ηταν προ πενταετίας που ο κ. Γουργουράκης βρέθηκε στο κλειστοφοβικό καμαράκι του 6ου ορόφου στο κτίριο της Ομήρου 8, όμηρος του πάκου των υποθέσεων που στοιβάζονταν στο πλάι του γραφείου του. Ως πρόεδρος της Αρχής η πρώτη απόφαση που εξέδωσε είχε να κάνει με τον «Τειρεσία» του υπουργείου Οικονομικών. Αλλά ούτε ο πραγματικός μάντης Τειρεσίας δεν θα μπορούσε να προβλέψει την εξέλιξη της εργασίας του: σύντομα ο πρόεδρος διαπίστωσε πως η Αρχή δεχόταν περισσότερες προσφυγές απ’ τις επιστολές κορασίδων που λαμβάνει ο Σάκης Ρουβάς – περίπου 1.200 ετησίως! – με αποτέλεσμα να βλέπει απ’ το παράθυρό του την Ομήρου απ’ το ξημέρωμα, μέχρι το ηλιοβασίλεμα και τούμπαλιν. Ηταν η εποχή που κατέστησαν ορκισμένοι εχθροί του προέδρου οι κυρίες που σε καλούν καταμεσήμερο στο κινητό γιατί «έχουμε ένα πρόγραμμα αδυνατίσματος ό,τι πρέπει για τα κιλά σας», και οι τηλεφωνικές σειρήνες που τρις ημερησίως αποπειρώνται να σε ξελογιάσουν με «ένα διακοποδάνειο ό,τι πρέπει για τις χριστουγεννιάτικες εξορμήσεις σας». Και βέβαια, οι κάμερες: απ’ τις κρυφές της τηλεοπτικής «Ζούγκλας» μέχρι τις φανερές, της Ασφάλειας.
Ειρωνεία…
Μοιάζει κάπως ειρωνικό οι κάμερες να αποτελέσουν αιτία παραιτήσεως για έναν απ’ τους ελάχιστους Ελληνες που επί μακρόν απέφυγαν την έκθεσή τους στο φακό τους. Πλην, οιοσδήποτε γνωρίζει τον κ. Γουργουράκη, θα μπορούσε να προβλέψει πως απ’ τη «νομική ευρηματικότητα» του κ. Γ. Σανιδά της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, εκείνος θα προτιμούσε την πτώση στο δίχτυ της παραίτησης. Οπερ και συνέβη στη συνεδρίαση της περασμένης Δευτέρας. «Κράτησε δύο ολόκληρες ώρες», λέει ένα εκ των παραιτηθέντων μελών, «και ήμασταν όλοι πολύ φορτισμένοι». Στο τέλος της, με τον ίδιο τρόπο που κάποτε απήγγειλε τις σχολικές εκθέσεις χωρίς ούτε ανάσα να ακούγεται από κάτω, ο πρόεδρος κατέληξε στο κρεσέντο: «…και γι’ αυτό, υποβάλλω την παραίτησή μου».
Οσοι είδαν τον κ. Γουργουράκη έκτοτε, ουδεμία μελαγχολία διέκριναν στο βλέμμα του. Ισως γιατί τώρα έχει επιτέλους χρόνο να περάσει μερικές μέρες στο μικρό εξοχικό του σε μια πλαγιά στο Κιάτο. Κι από εκεί, θα ονειρεύεται το σπίτι στη Σύρο που πάντα ήθελε και μάλλον ποτέ δεν θ’ αποκτήσει. Γιατί το κακό με την ηθική ακεραιότητα, είναι πως εφ όρου ζωής σε περιορίζει σ’ ένα μικρό μπαλκόνι που βλέπει τον Κορινθιακό από μακριά, ενώ ξέρεις πιο καλά απ’ όλους πόσο εύκολο θα ήταν να έχεις μία βίλα πάνω στο κύμα του Αιγαίου…