Η τραπεζαρία του τετάρτου ορόφου, όπου ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος δεξιώνεται με τους κατά καιρούς καλεσμένους του, παραπέμπει ευθέως στις στιγμές δόξας που έζησε στο παρελθόν το νεοκλασικό κτίριο της οδού Πανεπιστημίου. Το ίδιο και ο σεφ, που «δικαιολογεί» ακόμα η ΤτΕ, ο οποίος έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση στη σφυρίδα. Η παρουσία του, για τους αδαείς, δεν συνιστά παρά ένα από τα προνόμια που εξακολουθεί να απολαμβάνει σήμερα η διοίκηση του κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος της χώρας, το οποίο, όμως, στην ουσία, δεν αποτελεί πλέον παρά ένα παράρτημα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Μόνο που ακόμα κι έτσι, την εβδομάδα που πέρασε θα έπρεπε να είχε φροντίσει να εξασφαλίσει τα στοιχειώδη: Προσωπικό ασφαλείας για να μην «καταρρεύσει» το σύστημα πληρωμών στη χώρα μας.
Οι λιγότερο παραγωγικοί
Στρατιά υπαλλήλων με διπλάσιες αποδοχές του μέσου Ελληνα, δεκάδες επιδόματα, παροχές, ευλαβική τήρηση του ωραρίου και δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης αποτελούν μερικά μόνο από τα προνόμια που ισχύουν στο εργασιακό περιβάλλον της κεντρικής τράπεζας, τα οποία ούτε καν τολμούν να φανταστούν ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι. Παρ’ όλα αυτά, η παραγωγικότητα των εργαζομένων της Τραπέζης της Ελλάδος είναι η χειρότερη μεταξύ των συναδέλφων τους στην Ευρωζώνη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση των Ζωνιανών, όπου αρκετό διάστημα ήταν γνωστό κυρίως μέσω καταγγελιών ότι δραστηριοποιούνται κυκλώματα μαύρου χρήματος. Η Τράπεζα της Ελλάδος ήταν απούσα από την υπόθεση. Απούσα ήταν και στην πρόσφατη υπόθεση Ζαχόπουλου, όπου επίσης προέκυψε, μεταξύ άλλων, θέμα για ξέπλυμα χρήματος. Πέρυσι, στο θέμα των δομημένων ομολόγων και των επενδύσεων των ασφαλιστικών ταμείων δήλωσε αναρμόδια.
Επιπλέον, η εποπτεία μέχρι σήμερα δεν κατόρθωσε να σταματήσει τις χιλιάδες καταγγελίες πελατών τραπεζών που απευθύνονται στις καταναλωτικές οργανώσεις, στον Τραπεζικό Μεσολαβητή, στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και, δυστυχώς, στα δικαστήρια, όπου η πλειονότητα δικαιώνεται έναντι των τραπεζών. Πέρυσι περιορίστηκε στην επιβολή χρηματικών προστίμων ύψους 130.000 ευρώ σε έξι τράπεζες και μία εταιρεία ταχυμεταφοράς κεφαλαίων και σε ποινή άτοκης κατάθεσης για έξι μήνες ύψους 33,4 εκατ. ευρώ σε οκτώ τράπεζες για θέματα διαφάνειας και κακής ενημέρωσης των συναλλασσόμενων.
Η αρμοδιότητα σε ό,τι αφορά τη σταθερότητα των τιμών (πληθωρισμός) περιορίζεται σε συστάσεις για συγκράτηση των μισθών. Η σύσταση αυτή δεν φαίνεται να αφορά τους υπαλλήλους της Τραπέζης της Ελλάδος. Οι συνολικές δαπάνες για μισθούς, επιδόματα ανήλθαν το 2006 σε 128 εκατ. ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι οι μέσες ετήσιες ονομαστικές αποδοχές ανά εργαζόμενο διαμορφώνονται σε 46.317 ευρώ. Σημειώνεται ότι στο ποσό των 128 εκατ. ευρώ δεν περιλαμβάνονται τα 12 εκατ. ευρώ που αφορούν άλλες παροχές με τις οποίες πληρώθηκαν οι αποζημιώσεις λόγω παραίτησης (το 2006 συνταξιοδοτήθηκαν 217 υπάλληλοι, έναντι 95 το 2005). Οι αποδοχές αυτές είναι διπλάσιες του μέσου μισθού της ελληνικής οικονομίας (περίπου 24.000 ευρώ), των δημοσίων υπαλλήλων (25.000 ευρώ) και συγκρίνεται μόνο με εκείνες των ΔΕΚΟ (44.000 ευρώ). Σχεδόν το 60% των μέσων αποδοχών στην Τράπεζα της Ελλάδος αποτελείται από επιδόματα! Ενα από αυτά δίνεται διότι δεν είναι δυνατόν να γίνουν όλοι διευθυντές!
Οι αντίστοιχες αποδοχές των συναδέλφων τους στις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες είναι υψηλότερες. Ταυτόχρονα, όμως, είναι πολύ υψηλότερη και η παραγωγικότητά τους. Ενα μέτρο σύγκρισης αποτελεί ο δείκτης εσόδων ανά εργαζόμενο και ο δείκτης κερδών ανά εργαζόμενο. Στην Τράπεζα της Ελλάδος αντιστοιχούν έσοδα 300.000 ευρώ ανά εργαζόμενο, όταν το αντίστοιχο ποσό στην Τράπεζα της Γαλλίας είναι 302.862 ευρώ, της Γερμανίας 478.468 ευρώ, της Ολλανδίας 1 εκατ. ευρώ, της Ισπανίας 880.000 ευρώ και του Βελγίου 327.301 ευρώ. Αντίστοιχα είναι τα συμπεράσματα για τον δείκτη κερδών ανά εργαζόμενο.
Με πολλές, πάρα πολλές παροχές
Οι αρμοδιότητες της Τραπέζης της Ελλάδος έχουν περιοριστεί σημαντικά, αλλά τα προνόμια και οι παροχές των υπαλλήλων της αυξάνονται. Από το 1994 η ΤτΕ δεν χρηματοδοτεί με οποιονδήποτε τρόπο το ελληνικό Δημόσιο, ενώ με την κυκλοφορία του ευρώ έπαψε να ασκεί νομισματική πολιτική. Τώρα εντάσσεται στο σύστημα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με αρμοδιότητες, όπως η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών, η κατοχή και διαχείριση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, η έκδοση τραπεζογραμματίων, η άσκηση προληπτικής εποπτείας στα πιστωτικά ιδρύματα και σε άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, η προώθηση και επίβλεψη για την ομαλή λειτουργία των συστημάτων πληρωμών και των συστημάτων διακανονισμού χρεογράφων, και η λειτουργίας ως ταμίας και εντολοδόχος του Δημοσίου. Αλλά ο κατάλογος των επιδομάτων και των παροχών είναι τεράστιος.
– Επιδόματα: οικογενειακά, πολυετίας, επιστημονικά, κεντρικής τράπεζας, ευθύνης, εξειδίκευσης, ξένων γλωσσών, θέσης (βαθμού), ανθυγιεινής εργασίας, ενοικίου, προσχολικής εξοχής, τοκετού, δώρων παιδιών Χριστουγέννων και Πάσχα, ισολογισμού (καταβάλλεται κάθε Μάρτιο και υπολογίζεται στον προσδιορισμό του εφάπαξ από το Ταμείο), βρεφονηπιακού σταθμού, παιδικής μέριμνας, παραμεθώριων περιοχών, ταμειακής διαχείρισης, ταμιολογιστών, ιματισμού, πολυτέκνων, ενίσχυση προσωπικού για διακοπές σε άγονες και ακριτικές περιοχές, υπερωρίας και υπερεργασίας και εκτός έδρας.
– Παροχές: Τα παιδιά των θανόντων δικαιούνται σύνταξη μέχρι το 21ο έτος ή το 25ο εφόσον σπουδάζουν ή δεν ασκούν κάποιο επάγγελμα ή για λόγους υγείας χωρίς προϋπόθεση ηλικίας, πλήρη σύνταξη ακόμα και με 25 χρόνια υπηρεσίας για άνδρες και γυναίκες, μέρισμα λόγω θανάτου, γονικές παροχές (προικοδότηση σε αγόρια και κορίτσια εφόσον έχουν καταβληθεί εισφορές 15 ετών), αποζημίωση 15.000 ευρώ σε περίπτωση παραίτησης ή αποχώρησης λόγω εθελουσίας, παιδικός σταθμός, παιδικές κατασκηνώσεις Τράπεζας της Ελλάδος, κατασκηνώσεις εξωτερικού, εργατικής εστίας κλπ
– Δάνεια: στεγαστικά δάνεια άνω των 150.000 ευρώ με επιτόκιο 2% και διάρκεια 15-35 χρόνια για εργαζόμενους με περισσότερα από τρία χρόνια υπηρεσίας, επισκευαστικά 37.000 ευρώ με επιτόκιο 2%, στεγαστικά δεύτερης κατοικίας άνω των 150.000 ευρώ με επιτόκιο 3%, δάνεια για συμβολαιογραφικά και λοιπά έξοδα, δάνεια μισθών (έως επτά μισθοί με επιτόκιο 1,5% και μέχρι 84 δόσεις), εκπαιδευτικά.
– Εκπαίδευση: Χρηματικά βραβεία αριστούχων σπουδαστών (180-620 ευρώ), καταβολή διδάκτρων για μεταπτυχιακές σπουδές.
– Συνεταιρισμός: Απασχολεί 22 άτομα και διαθέτει έξι πρατήρια τροφίμων, ηλεκτρικών συσκευών, ειδών οικιακής χρήσεως, υφασμάτων, ρούχων. Οι αγορές από τα μέλη του γίνονται με έκπτωση και παρέχονται άτοκες δόσεις.
Υποκαταστήματα περισσότερα απ’ ό,τι στη Γερμανία
Η αποτελεσματικότητα ενός οργανισμού μπορεί να μετρηθεί, για παράδειγμα, από το λόγο κερδών προς ενεργητικό. Στην Τράπεζα της Ελλάδος ο δείκτης αυτός είναι 0,7%, όταν στις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες κυμαίνεται άνω του 1% και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά το 2% (Ολλανδία). Εξαίρεση αποτελούν οι κεντρικές τράπεζες της Γαλλίας και του Βελγίου που παρουσιάζουν μικρότερη απόδοση ενεργητικού σε σχέση με την ΤτΕ.
Μία ακόμη σύγκριση μπορεί να γίνει μεταξύ του αριθμού των εργαζομένων και των υποκαταστημάτων, σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας. Στην Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων λειτουργούν 96 υποκαταστήματα της Τράπεζας της Ελλάδος (σταδιακά θα μειωθούν κατά 10), όσα, δηλαδή λειτουργούν στη Γαλλία των 64 εκατομμυρίων και περισσότερα από ό,τι στη Γερμανία των 82 εκατομμυρίων, στην Ολλανδία, την Ισπανία και το Βέλγιο. Στη Γερμανία λειτουργούν 87 καταστήματα, στην Ισπανία 22, το Βέλγιο 7, ενώ στην Ολλανδία τρία. Ετσι, στην Ελλάδα αντιστοιχούν περίπου 4.000 Ελληνες για κάθε υπάλληλο της Τράπεζας της Ελλάδος, όταν η αντιστοιχία αυτή στη Γερμανία είναι 7.000, στην Ολλανδία 10.000 και στην Ισπανία περίπου 15.000. Δηλαδή ακόμα και με την προγραμματισμένη μείωση των καταστημάτων και των εργαζομένων στην Τράπεζα της Ελλάδος μόλις πλησιάζει τα επίπεδα της Γερμανίας που έχει, όμως, οκταπλάσιο πληθυσμό. Ο αριθμός των εργαζομένων στην ΤτΕ μειώνεται τα τελευταία χρόνια και το 2006 ανήλθε σε 2.766 άτομα.
Η σύγκριση με τις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και όλοι οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα: Υπερδιογκωμένη, υψηλές δαπάνες, μικρό αποτέλεσμα. Εκπρόσωπος του Συλλόγου Συνταξιούχων της Τράπεζας της Ελλάδος μας είπε ότι δεν απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι της κεντρικής τράπεζας τίποτα παραπάνω από όσα ισχύουν στις υπόλοιπες τράπεζες, στα υπουργεία ή τους δήμους. Επίσης, στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Υπαλλήλων της Τράπεζας αναφέρονται τα επιχειρήματα και το ιστορικό της κάθε παροχής και επιδόματος. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα επιδόματα και κάποιες παροχές είναι εξωπραγματικές, δημιουργώντας ένα προκλητικό σύστημα, το οποίο λειτουργεί εις βάρος τρίτων, όπως είναι οι μέτοχοι της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο μεγαλύτερος είναι το Δημόσιο, δηλαδή οι Ελληνες φορολογούμενοι.
Παράδοξα…
Επίδομα γιατί δεν γίνεσαι διευθυντής!
Ενα από τα 55 επιδόματα και παροχές των υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος είναι το Επίδομα Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο αποτελεί ένα ποσοστό μεταξύ 8% και 30% επί του βασικού μισθού και των επιδομάτων πολυετίας, ξένης γλώσσας και επιστημονικού. Το επίδομα αυτό που μπορεί να ξεκινά από 100 ευρώ (καθαρίστρια) και να ξεπερνά τα 1.000 ευρώ, δίνεται με το επιχείρημα ότι οι υπάλληλοι της ΤτΕ έχουν δυσμενέστερη υπηρεσιακή εξέλιξη σε σχέση με τους συναδέλφους τους στις άλλες κρατικές ή ιδιωτικές τράπεζες. Για παράδειγμα, ένας πτυχιούχος με 14 έτη υπηρεσίας στην Εθνική Τράπεζα μπορεί να είναι υποδιευθυντής υποκαταστήματος, γεγονός που έχει και οικονομικές επιπτώσεις. Στην Τράπεζα της Ελλάδος, λόγω του περιορισμένου των ανώτερων θέσεων ευθύνης, ο ίδιος υπάλληλος θα είναι το πολύ αρχιλογιστής και προϊστάμενος υπηρεσίας. Το πιο παράδοξο από όλα; Το επίδομα αυτό το παίρνουν κι όσοι τελικά γίνονται… διευθυντές.
Αύξηση σε όσους δεν… προάγονται
Στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων για την Αναδιοργάνωση της ΤτΕ έγινε αποδεκτό του αίτημα του Συλλόγου των υπαλλήλων για την οικονομική προαγωγή στο βαθμό του Εντεταλμένου Τμηματάρχη – Προϊσταμένου. Αυτό ισχύει για Τμηματάρχες που κρίνονται για προαγωγή στον βαθμό του Εντεταλμένου Τμηματάρχη – Προϊσταμένου και δεν προήχθησαν! Αυτοί θα λάβουν το 80% του Επιδόματος Βαθμού του Εντεταλμένου Τμηματάρχη – Προϊσταμένου εφόσον έχουν κριθεί ανεπιτυχώς δύο φορές και είναι πτυχιούχοι ΑΕΙ ή έχουν κριθεί ανεπιτυχώς 3 φορές και είναι κάτοχοι απολυτηρίου λυκείου.
Εκπροσώπηση και στο κυλικείο
Ο σύλλογος των εργαζομένων συμμετέχει σε 18 επιτροπές της ΤτΕ, όπου λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις, όπως είναι το Γενικό Συμβούλιο, το Ταμείο Συντάξεων, η επιτροπή προμηθειών, η επιτροπή προσλήψεων κ.λπ. Υπάρχουν, όμως, και τρεις εκπρόσωποι της Τράπεζας και ένας του Συλλόγου στο κυλικείο. Μία ακόμη ενδιαφέρουσα επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν επίσης τρεις εκπρόσωποι από την τράπεζα και ένας από το Σύλλογο είναι η «Επιτροπή Κατανομής Χώρου».