Ενας χρόνος πέρασε από την ωμή δολοφονία του 23χρονου Μιχάλη Φιλόπουλου στην Παιανία, σε αυτή την ανατριχιαστική εκδοχή της αντιπαλότητας οπαδών των δύο «αιωνίων» αντιπάλων, που συντάραξε το πανελλήνιο. Μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα και περιοχές της Αττικής και παρουσιάζει σήμερα η «Κ», αποτυπώνει την εκτίμηση της συντριπτικής πλειονότητας των ερωτηθέντων ότι η ατιμωρησία της βίας στα γήπεδα αποτελεί την κυριότερη αιτία διαιώνισής της, ενώ ποσοστό 50% εκτιμά ότι η συχνότητα των συμπλοκών στα γήπεδα μεταξύ οπαδών ομάδων έχει σαφώς αυξηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Στα κεντρικά συμπεράσματα της έρευνας, οι ευθύνες που επιρρίπτουν οι ερωτηθέντες στις διοικήσεις των ομάδων αφού το 86% λέει ότι «πρέπει να προβούν σε περισσότερες ενέργειες για τους οπαδούς τους, ώστε να περιορίσουν τα φαινόμενα βίας». Οκτώ στους δέκα εκφράζουν την άποψη ότι η χρήση αλκοολούχων ποτών και ναρκωτικών ουσιών έχουν σοβαρό μερίδιο ευθύνης στην εκδήλωση κρουσμάτων χουλιγκανισμού, αλλά παράλληλα το ίδιο ποσοστό -περί το 80%- συναρτά το φαινόμενο με τη γενική έκπτωση αξιών της κοινωνίας.
Και μέσα σε όλα αυτά, ποια εικόνα έχουν και ποιες προσλαμβάνουσες όσοι συμμετείχαν στην έρευνα για το ελληνικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, για το οποίο τόσα πολλά ακούγονται γράφονται και ψιθυρίζονται; Τα 1.200 άτομα ρωτήθηκαν αν θεωρούν το πρωτάθλημα «καθαρό και τίμιο». Μόλις το 15,5% πιστεύει ότι είναι «σίγουρα καθαρό», ως «καθόλου καθαρό» το βαθμολογεί το 33,7%, ενώ τη γενικόλογη -και διπλωματική- απάντηση «έτσι κι έτσι» έδωσε το 50,7%.
Βασικά συμπεράσματα
Οι περισσότεροι από τους οπαδούς που απαντούν στην έρευνα δήλωσαν ότι υποστηρίζουν τον Ολυμπιακό, τον Παναθηναϊκό, την ΑΕΚ, ενώ υπάρχει και ένα αξιόλογο ποσοστό φίλων του ΠΑΟΚ (παρότι η έρευνα έχει γίνει στο Λεκανοπέδιο Αττικής). Σύμφωνα με τη συντριπτική πλειονότητα των ερωτηθέντων, η στάση των αρχών απέναντι σε όσους βιαιοπραγούν στα γήπεδα πρέπει να είναι άτεγκτη, ενώ τα περισσότερα επικριτικά σχόλια συγκεντρώνουν οι διοικήσεις των ΠΑΕ, αλλά και οι αθλητικές εφημερίδες που συνήθως χαϊδεύουν αντί να τραβήξουν… τα αυτιά των οργανωμένων οπαδών. Παραθέτουμε τα υπόλοιπα βασικά συμπεράσματα της έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως καταγράφονται σε αυτήν:
– Το 50% θεωρεί ότι η Πολιτεία (κυβέρνηση) δεν χειρίζεται με σωστό τρόπο το πρόβλημα των συμπλοκών και της βίας στα γήπεδα. Πάντως, «οι οπαδοί του Παναθηναϊκού φαίνεται να συμφωνούν με τους χειρισμούς της κυβέρνησης κάπως περισσότερο σε σχέση με τους οπαδούς των άλλων ομάδων».
– Το 63% των πολιτών της Ανατολικής Αττικής και το 54% των πολιτών της Αθήνας θεωρούν τη βία ως μια αντιεξουσιαστική συμπεριφορά.
– Το 70% θεωρεί και την ψυχολογία του όχλου ως αιτία της βίας στα γήπεδα.
– Επίσης το 70% εκτιμά ότι υπάρχει άμεση ανάγκη βελτίωσης του ελέγχου της βίας στα γήπεδα.
– Το 67% των ερωτηθέντων της Ανατολικής Αττικής θεωρούν ότι η βία συνδέεται με την κουλτούρα των νέων, την ίδια άποψη συμμερίζεται το 60% των ερωτηθέντων της Αθήνας.
– Το 81% στην Ανατολική Αττική (80% στην Αθήνα) πιστεύουν ότι η βία στα γήπεδα αποτελεί συνέπεια της γενικής έκπτωσης αξιών της κοινωνίας.
– Το 70% στην Ανατολική Αττική και το 73% στη Αθήνα δηλώνουν ότι οι αθλητικές εφημερίδες έχουν μερίδιο στην ανάπτυξη βίαιων ενεργειών μεταξύ των φιλάθλων.
– Οσον αφορά τον φορέα ελέγχου της βίας στα γήπεδα, το 58% των ερωτηθέντων από την Ανατολική Αττική τάσσεται υπέρ της Αστυνομίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Αθήνα είναι περί το 43%.
Ως θλιβερή υπόμνηση των περυσινών γεγονότων της Παιανίας, και επιβεβαιωτικά των συμπερασμάτων της έρευνας είναι όσα συνέβησαν Πέμπτη βράδυ έξω από το κλειστό γήπεδο της Ιεράπετρας, αλλά και μέσα σε αυτό. Σε αγώνα βόλεϊ γυναικών Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού, οπαδοί των δύο ομάδων συνεπλάκησαν, έγιναν ασχήμιες, απειλήθηκαν τα χειρότερα. Την έρευνα σχολιάζουν στην «Κ» πρόεδροι – στελέχη μεγάλων ΠΑΕ, αλλά και μια τραγική φιγούρα, ο πατέρας του 23χρονου δολοφονηθέντος φιλάθλου του Παναθηναϊκού κ. Ανδρέας Φιλόπουλος. Λεπτομέρεια (;): Πριν από λίγες ημέρες ο αρμόδιος εισαγγελέας παρέπεμψε στο εδώλιο 26 άτομα για το αιματηρό συμβάν της Παιανίας.
Η ψυχολογία του όχλου
«Τα στατιστικά δεδομένα που αφορούν στην έκταση του προβλήματος της βίας στα ελληνικά γήπεδα δείχνουν, ότι υπάρχει μια συνεχής αυξητική τάση του φαινομένου», τονίζει στην «Κ» ο κ. Επαμεινώνδας Πανάς, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου και υπεύθυνος της έρευνας. «Από τους ερωτηθέντες οι έχοντες ηλικία 45 ετών και άνω, εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν αύξηση της συχνότητας βίαιων φαινομένων στα γήπεδα, ενώ πέντε στους δέκα πολίτες θεωρούν ότι η κυβέρνηση δεν χειρίζεται σωστά το πρόβλημα των συμπλοκών και της βίας στα γήπεδα. Σαφής είναι η τοποθέτηση των ερωτηθέντων όσον αφορά τον ρόλο της ψυχολογίας του όχλου. Επτά στους δέκα θεωρούν την ψυχολογία του όχλου ως αιτία της βίας στα γήπεδα, ενώ κατά τι μικρότερο είναι το ποσοστό των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι η βία συνιστά μια έκφραση αντιεξουσιαστικής συμπεριφοράς.
Συγκεκριμένα, το 63% των πολιτών της Ανατολικής Αττικής και το 54% των πολιτών της Αθήνας θεωρούν τη βία ως μια αντιεξουσιαστική συμπεριφορά. Πάντως στην πλειονότητα (81% και 80%), οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι η βία στα γήπεδα αποτελεί συνέπεια της γενικής έκπτωσης των αξιών της κοινωνίας».
Γιάννης Βαρδινογιάννης*
Αναγκαία η κοινή δράση
Η βία στα γήπεδα είναι ένα πολύ σύνθετο φαινόμενο, τόσο ως προς τις αιτίες που την παράγουν, όσο και ως προς τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται. Για τον λόγο αυτό η αντιμετώπισή της απαιτεί τη συνδυασμένη στόχευση και ενέργεια από όλους τους εμπλεκόμενους: Κοινωνία, Πολιτεία, Ποδόσφαιρο.
Η βελτίωση των γηπεδικών εγκαταστάσεων, η εφαρμογή του ονομαστικού ηλεκτρονικού εισιτηρίου, μα πάνω απ’ όλα η αμετακίνητη βούληση και η συνεπής πράξη των διοικήσεων των ομάδων να αποβάλουν το φαινόμενο από τις κερκίδες, αποτελούν βασικά προαπαιτούμενα για να είμαστε άμεσα αποτελεσματικοί. Επιβεβλημένο είναι, όλα τα παραπάνω, να συνοδευτούν από ένα θεσμικό πλαίσιο ρεαλιστικό, εφαρμόσιμο και, κυρίως, κοινωνικά αποδεκτό.
Οι αποστάσεις των ΜΜΕ από αιτίες που, ακούσια ή εκούσια, μπορούν να συμβάλουν στη συντήρηση και την αναπαραγωγή κλίματος βίας στα γήπεδα, θα βοηθούσαν ανυπολόγιστα προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης της.
* Ο Γ. Βαρδινογιάννης είναι μεγαλομέτοχος της ΠΑΕ Παναθηναϊκός και πρόεδρος της Σούπερ Λίγκας.
Λάμπρος Σκόρδας*
Γερό χαστούκι για όλους
Η βία στα γήπεδα τείνει να εξελιχθεί σε ένα φαινόμενο θεάματος, το οποίο χρήζει κοινωνικής ανάλυσης. Αλλωστε αποτελεί ένα «παρακλάδι» της κοινωνικής βίας. Πάντως, εντύπωση προκαλεί η πεποίθηση του κόσμου ότι η βία τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί. Ενα μεγάλο ποσοστό, όμως, παρασύρεται από την ατμόσφαιρα που επικρατεί και η οποία πολλές φορές δημιουργείται από τα ΜΜΕ. Είναι φαύλος κύκλος το ζήτημα της βίας και σε όλους αναλογεί ένα μερίδιο ευθύνης. Είναι σοκαριστικό, πάντως, να πιστεύει το 70% του κόσμου ότι τα φαινόμενα αυτά συνδέονται με την κουλτούρα του κόσμου και το 88,5% να θεωρεί τις διοικήσεις υπεύθυνες. Οι διοικήσεις ευθύνονται όταν χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα προκειμένου να διασφαλίσουν ένα θετικό αποτέλεσμα για την ομάδα τους. Στα γήπεδα τα μέτρα έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν φαινόμενα χουλιγκανισμού με τη συχνότητα των προηγούμενων ετών.
Πάντως, η απάντηση σε όλα τα προηγούμενα έρχεται από το υψηλό ποσοστό των φιλάθλων που θεωρούν ότι το πρωτάθλημα είναι αναξιόπιστο. Αυτό είναι ένα γερό χαστούκι για όλους.
* Ο Λ. Σκόρδας είναι πρόεδρος της ΠΑΕ Αρης.
Πέτρος Κόκκαλης*
Μπερδεμένοι οι πολίτες
Μελετώντας με προσοχή τα αποτελέσματα της έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε σχέση με τη βία στα γήπεδα, συμπεραίνω ότι οι πολίτες είναι μπερδεμένοι. Αυτό είναι φυσιολογικό, καθώς ο μέσος πολίτης δεν μπορεί να γνωρίζει σε βάθος τις παραμέτρους του συγκεκριμένου προβλήματος και η όποια ενημέρωση έχει, προέρχεται από τα ΜΜΕ και τις υποκειμενικές σκέψεις του κάθε δημοσιογράφου. Προσωπικά διαφωνώ με το 52% το οποίο υποστηρίζει ότι η βία έχει αυξηθεί, καθώς είναι σαφές ότι η βία εντός αγωνιστικών χώρων έχει μειωθεί σημαντικά. Εχω διαφορετική άποψη με το 88,5%, το οποίο δηλώνει ότι ένας βασικός υπεύθυνος είναι οι διοικήσεις των ομάδων, καθώς, όπως και παλαιότερα έχω δηλώσει, οι ΠΑΕ υφίστανται τη μεγαλύτερη ζημία από τα όποια επεισόδια γίνονται μέσα, αλλά αρκετές φορές και έξω από τα γήπεδα. Είναι λοιπόν απόλυτα ξεκάθαρο για εμένα ότι, παρά τα όποια σφάλματα ή παραλείψεις που οι διοικήσεις έχουν κάνει, δεν μπορεί να έχουν, ειδικά τα τελευταία χρόνια, την κύρια ευθύνη.
Θεωρώ ότι η βία ως ένα παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο έχει τις ρίζες της σε προβλήματα που έχουν να κάνουν με τα μεγάλα κοινωνικά, οικονομικά προβλήματα που μαστίζουν τις νέες γενιές, αλλά και τη γενικότερη έκπτωση αξιών που προσδιορίζουν τη σημερινή εποχή, όπως το 81% της έρευνας ισχυρίζεται. Σχετικά με τα υψηλά ποσοστά που αναφέρουν ως λόγους την αντιεξουσιαστική συμπεριφορά και την κουλτούρα των νέων, δεν πιστεύω προσωπικά ότι αποτελούν τις βασικές παραμέτρους του προβλήματος της βίας των γηπέδων ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή.
Πιστεύω ότι όσον αφορά τη λύση και όχι τη γέννηση του προβλήματος, σημαντικοί ανασταλτικοί παράγοντες είναι, όπως και οι πολίτες πιστεύουν, οι εκάστοτε κυβερνητικοί χειρισμοί, η ατιμωρησία των φυσικών προσώπων που ενεργούν βίαια, η λανθασμένη πολλές φορές αστυνομική λειτουργία, οι κακές εγκαταστάσεις και οι πλημμελείς έλεγχοι που γίνονται στα αθλητικά γεγονότα.
Τέλος, σχετικά με την αξιοπιστία του πρωταθλήματος, οι απόψεις είναι μοιρασμένες (50/50) και χρέος όσων ασχολούμαστε με το ποδόσφαιρο δεν είναι να το κρίνουμε και να το κατακεραυνώνουμε, αλλά να δουλεύουμε καθημερινά και με σοβαρότητα προκειμένου να βελτιώνουμε συστηματικά την εικόνα του, έτσι ώστε του χρόνου το ποσοστό να είναι υπέρ μας.
Ο Π. Κόκκαλης είναι διευθύνων σύμβουλος της ΠΑΕ Ολυμπιακός.
Ντέμης Νικολαΐδης*
Ο παλαιοπαραγοντισμός επιμένει
Τo κριτήριο του φίλαθλου κόσμου -όχι απαραίτητα αλάνθαστο, καθώς πιθανόν να επηρεάζεται από κέντρα διαμόρφωσης και διαχείρισης απόψεων- παραμένει αυτό που μπορεί να δώσει μια αρχή, αλλά και μια κατεύθυνση. Η δημιουργία του Συνεταιρισμού της Super League κατάφερε κάτι που εμφανιζόταν αδύνατο: Στον βωμό της απαλλαγής από τη μουχλιασμένη ΕΠΑΕ, οι πρόεδροι των ομάδων κάθισαν αρκετές φορές στο ίδιο τραπέζι για τη δημιουργία ενός διαφορετικού ελληνικού ποδοσφαίρου. Η φρέσκια «Super League» πήρε σάρκα και οστά, αναβάθμισε τις λειτουργίες της διοργάνωσης αγώνων, δεν απαλλάχθηκε όμως ποτέ από τον παλαιοπαραγοντισμό που μας οδηγεί και μας παρασύρει στις συνήθεις -γυρίζοντας τουλάχιστον είκοσι χρόνια πριν- ανακοινώσεις και ειρωνικές ανταπαντήσεις μεταξύ των ΠΑΕ.
Φυσικά, η δικαιολογία είναι η προστασία των συλλόγων. Από πού; Από το μοναδικό κακό που η Super League διεκδικεί ως τελευταίο χαρτί στον βωμό της καθαρότητας: Τον έλεγχο της διαιτησίας από τον Συνεταιρισμό και την παραχώρησή του από την ΕΠΟ. Ποιοι δεν θέλουν να δώσουν στη Super League αυτή τη δυνατότητα; Και αν αυτό τελικά συμβεί, ποιος θα φέρει πλέον την ευθύνη για όσα θα συμβαίνουν στο ελληνικό ποδόσφαιρο; Οταν ο σχολιασμός των αμφισβητούμενων φάσεων διαφημίζεται από τα κανάλια τουλάχιστον δύο ημέρες πριν, προκειμένου να προσελκύσουν τηλεθεατές, αντί να δελεάζουν τον κόσμο με ποδοσφαιρικό θέαμα, όταν κάθε Δευτέρα διαιτητές παραπέμπονται και τίθενται εκτός πινάκων, όταν στα πρωτοσέλιδα οι εφημερίδες μιλούν για στημένα παιχνίδια, πώς αντιδρά η Πολιτεία; Γιατί δεν απασχολούν αυτές οι καταγγελίες τις Αρχές και τη Δικαιοσύνη; Η βία στα γήπεδα σχετίζεται με λόγους, απόλυτα ξεκάθαρους: βασικά με την αξιοπιστία του πρωταθλήματος και κατά δεύτερο, αλλά επίσης μείζονος σημασίας, σε αυτό που καταγράφεται στην έρευνα ως «κουλτούρα των νέων» και «αντιεξουσιαστική συμπεριφορά». Είναι γνωστό πως η «μερίδα οπαδών», όπως αποκαλείται, όταν βρίσκεται και καταστρέφει στα γήπεδα, είναι οι «γνωστοί – άγνωστοι» που τρομοκρατούν τους πολίτες και διαλύουν τις συγκεντρώσεις.
Τα νέα πρόσωπα στο χώρο του ποδοσφαίρου έφεραν ελπίδες αλλαγής, όμως αποδεικνύεται πως δεν είναι αρκετά (και σε λίγο ίσως δεν θα είναι και διαθέσιμα πια)…
* Ο Ντ. Νικολαΐδης είναι πρόεδρος της ΠΑΕ ΑΕΚ.
Θοδωρής Ζαγοράκης*
Η ειλικρίνεια άλλαξε τους οπαδούς
«Το ζήτημα της βίας στο ελληνικό ποδόσφαιρο είναι ίσως ο πιο ανασταλτικός παράγων για να γεμίσουν τα γήπεδα. Παρόλο που κρούσματα βίας την ώρα του αγώνα έχουμε καιρό να δούμε, υπάρχει σε όλους η αίσθηση ότι ανά πάσα στιγμή ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο είναι έτοιμο να εκραγεί, πράγμα που αποτυπώνεται και στην έρευνα. Δεν μπορώ να αναλύσω τις αιτίες που προκαλούν βίαιες συμπεριφορές των οπαδών. Ξέρω όμως από πρώτο χέρι πόσο μπορούν να σταθούν οι οπαδοί σε μια ομάδα, το βλέπω κάθε φορά που ο ΠΑΟΚ αγωνίζεται. Και στέκονται δίπλα μας με άριστη συμπεριφορά επειδή αισθάνονται ότι κανείς δεν τους κοροϊδεύει. Οτι όλοι μαζί έχουμε κοινό όραμα. Να δούμε τον ΠΑΟΚ να εξυγιαίνεται και να αναγεννάται. Το προφίλ των οπαδών του ΠΑΟΚ έχει αλλάξει. Εφτανε απλά η ειλικρίνεια. Νομίζω ότι από την πλευρά μας οι παράγοντες οφείλουμε να κάνουμε αυτό: να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο και το άθλημα με ειλικρίνεια.
Ο νέος αθλητικός νόμος είναι υπό προϋποθέσεις μια καλή αφετηρία. Από την άλλη όμως έχει σημεία που χρειάζονται επανεξέταση. Δεν είναι δυνατόν ο θεατής ενός αγώνα να αντιμετωπίζεται εκ των προτέρων ως εν δυνάμει εγκληματίας. Δεν είναι δυνατόν το κράτημα του πυρσού σε μια πολιτική συγκέντρωση να μην είναι αδίκημα και σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα να επιφέρει φυλάκιση. Οι υπερβολές δεν βοήθησαν ποτέ το ποδόσφαιρο. Θα ήθελα όλα τα ποδοσφαιρικά γήπεδα να είναι σαν την Τούμπα και όλοι οι οπαδοί να στηρίζουν τις ομάδες τους, όπως οι δικοί μας τον ΠΑΟΚ ».
* Ο Θ. Ζαγοράκης είναι πρόεδρος της ΠΑΕ ΠΑΟΚ.