Τον δρόμο για ξένα πανεπιστήμια επιλέγουν όλο και περισσότεροι Ελληνες, αντίθετα πολλοί λίγοι ξένοι σπουδάζουν στην Ελλάδα. Το ισοζύγιο παραμένει ελλειμματικό, αφού η χώρα δεν επιδιώκει την προσέλκυση ξένων φοιτητών. Αυτό αποτυπώνεται από την απουσία πολλών προγραμμάτων στα αγγλικά, καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή χώρας από εκείνους που αποφασίζουν να σπουδάσουν στο εξωτερικό.
Ειδικότερα, με βάση την τελευταία έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για το 2009, συνολικά 51.000 Ελληνες σπουδάζουν στο εξωτερικό. Προηγείται η Νότιος Κορέα (98.103 φοιτητές) και ακολουθούν η Γερμανία (61.845), η Ιαπωνία (61.437), η Γαλλία (57.231) και η Τουρκία (54.381). Ομως, εάν η φοιτητική «μετανάστευση» μετρηθεί με βάση τον πληθυσμό της κάθε χώρας, τότε η Ελλάδα προηγείται, καθώς σε ένα εκατομμύριο κατοίκων αντιστοιχούν 4.784 φοιτητές σε ξένα ΑΕΙ.
Αντίστροφα, η χώρα μας δεν έχει καταφέρει να προσελκύσει ξένους φοιτητές. Την περίοδο 2000-2007, η Ελλάδα σχεδόν διπλασίασε το ποσοστό των ξένων φοιτητών της, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ σε ό,τι αφορά την «εισαγωγή» φοιτητών. Το «κλειδί» είναι η προσφορά προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα αγγλικά. Κάτι που δεν κάνουν τα ελληνικά ΑΕΙ, με αποτέλεσμα να μην καρπώνονται από την αύξηση του ενδιαφέροντος για σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ενδεικτικά, ο αριθμός των φοιτητών που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους για να σπουδάσουν στο εξωτερικό ήταν το 2007 περί τα 3 εκατομμύρια, καταγράφοντας αύξηση 3,3% σε σχέση με το 2006. Συγκριτικά με τα επίπεδα του 2000, η αύξηση ανέρχεται στο 59%.
Και έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός αυτός θα ακολουθήσει αυξητική τροχιά, με αποτέλεσμα να έχει υπερδιπλασιαστεί το 2025, ξεπερνώντας τα επτά εκατομμύρια, καθώς η ζήτηση θα συνεχίσει να αυξάνεται. Και είναι εύλογο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, μία χώρα που πετυχαίνει εγγραμματισμό πάνω από 1% σε σχέση με άλλες χώρες, πετυχαίνει 2,5 φορές παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο. Ετσι, όλες οι χώρες επιδιώκουν την αύξηση των κατοίκων με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά η μεγάλη ζήτηση προέρχεται από τις αναπτυσσόμενες χώρες, με το πολυπληθές εργατικό δυναμικό και το χαμηλό επίπεδο εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία και η Γαλλία προσελκύουν το μεγαλύτερο μέρος των ξένων φοιτητών (συνολικά έχουν το 48% των φοιτητών που σπουδάζουν μακριά από το σπίτι τους).
Δημοφιλείς προορισμοί
Οι ισχυρές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και οι ΗΠΑ είναι και για τους Ελληνες οι δημοφιλέστεροι προορισμοί για σπουδές. Πρώτη όλων είναι η Βρετανία, στα πανεπιστήμια της οποίας φοιτά το 42,2% των Ελλήνων. Ακολουθούν με σημαντική διαφορά η Γερμανία (προσελκύει στα ιδρύματά της το 16% των Ελλήνων που αποφασίζουν να σπουδάσουν στο εξωτερικό), η Ιταλία (13,3%), οι ΗΠΑ (5,3%), η Γαλλία (5,1%). Επίσης, με βάση την έκθεση του ΟΟΣΑ, οι Ελληνες που σπουδάζουν στην Τουρκία είναι το 2,3% επί του συνόλου. Δηλαδή, σε απόλυτους αριθμούς περίπου 1.200 Ελληνες σπουδάζουν σε τουρκικά ιδρύματα. Ο κύριος λόγος που οδηγεί τους Ελληνες στα τουρκικά ιδρύματα είναι ότι μπορούν να παρακολουθήσουν το αντικείμενο σπουδών στα αγγλικά, ενώ τα δίδακτρα και το κόστος ζωής είναι προσιτά. Επίσης, ένα μέρος πιθανότατα να προέρχεται από την τουρκόφωνη μειονότητα. Αντίθετα, πολύ λίγοι επιλέγουν ΑΕΙ σε χώρες όπως η Νορβηγία και η Φινλανδία ή η Πορτογαλία και η Ισπανία.
Οι τομείς που επιλέγουν οι Ελληνες για σπουδές στο εξωτερικό είναι τα οικονομικά και η διοίκηση επιχειρήσεων, η πληροφορική, η μηχανολογία, οι κοινωνικές επιστήμες, η βιολογία, οι τέχνες, οι ξένες γλώσσες, η αρχιτεκτονική και η νομική.
Παραρτήματα
Ευρύτερα, η αύξηση της ζήτησης για πανεπιστημιακές σπουδές έχει οδηγήσει πανεπιστήμια από ισχυρές χώρες εκτός από το να δέχονται ξένους φοιτητές στην έδρα τους, να δημιουργούν παραρτήματα στις ξένες χώρες. Στην Ελλάδα, πολλά κολέγια λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων ΑΕΙ, με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα μόνιμο πρόβλημα για την ηγεσία του υπ. Παιδείας, που πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στις ευρωπαϊκές Οδηγίες για αναγνώριση των πτυχίων των κολεγίων και τις αντιδράσεις των ελληνικών ΑΕΙ.
Εκθέσεις με ξένα προγράμματα σπουδών
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή οργανώνονται στην Αθήνα εκθέσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων εκπρόσωποι ξένων ΑΕΙ ενημερώνουν τους ενδιαφερομένους για τα προγράμματα σπουδών, το κόστος ζωής, τις επαγγελματικές προοπτικές κάθε πτυχίου.
Επίσης, ειδικοί σύμβουλοι βοηθούν τους φοιτητές να ετοιμάσουν το βιογραφικό τους και την αίτηση εγγραφής τους. Ενδεικτικά, οι εκθέσεις των χωρών, τα ΑΕΙ των οποίων προτιμούν περισσότερο οι Ελληνες, είναι οι ακόλουθες:
– Την Τρίτη 13 Οκτωβρίου, το ίδρυμα Fulbright θα οργανώσει στο ξενοδοχείο Crowne Plaza (πρώην Holiday Inn, Μιχαλακοπούλου 50) έκθεση αμερικανικών ΑΕΙ. Εως τώρα έχουν δηλώσει συμμετοχή 31 ΑΕΙ.
– Το Σαββατοκύριακο 7 και 8 Νοεμβρίου, θα οργανωθεί στο ξενοδοχείο Χίλτον (Βασ. Σοφίας 46) έκθεση βρετανικών πανεπιστημίων. Η έως τώρα συμμετοχή φτάνει τα 51 ΑΕΙ.
– Το Σαββατοκύριακο 12 και 13 Δεκεμβρίου, θα οργανωθεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο (Σίνα 31) το CampusFrance. Θα συμμετάσχουν με αντιπροσωπείες γαλλικά πανεπιστήμια και οι Grandes Ecoles.
– Τέλος, για το Σάββατο 20 Μαρτίου, έχει προγραμματισθεί η αντίστοιχη έκθεση γερμανικών ΑΕΙ στο Ινστιτούτο Γκαίτε (Ομήρου 14-16).