Την ίδια ώρα που οι επιστήμονες κάνουν προβλέψεις για το πόσοι άνθρωποι θα νοσήσουν σε όλο τον πλανήτη από τον Η1Ν1 και οι φαρμακοβιομηχανίες βρίσκονται σε αγώνα δρόμου για την παρασκευή εκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου, μια ερευνητική ομάδα από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ετοιμάζει ένα σκεύασμα που στο εγγύς μέλλον θα μάς απαλλάξει από την αγωνία της πανδημίας γρίπης. Πιο συγκεκριμένα, οι επιστήμονες της Οξφόρδης αναπτύσσουν ένα εμβόλιο το οποίο δεν θα είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα ενός στελέχους της γρίπης, αλλά θα προσφέρει ανοσία σε όλες τις παραλλαγές των ιών εξαιτίας των οποίων νοσούμε.
«Ετσι, θα μπορούμε να προσφέρουμε προστασία απέναντι σε όλους τους τύπους της γρίπης, ακόμη κι αν δεν γνωρίζουμε ποιος θα είναι ο επόμενος που θα αρχίσει να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο», δηλώνει στην «Κ» η δρ Sarah Gilbert, επικεφαλής της έρευνας. «Κάτι που σημαίνει ότι θα είμαστε σε θέση να αποτρέψουμε την εμφάνιση μιας νέας πανδημίας», συνεχίζει, «χωρίς να χρειάζεται πια να παρασκευάζουμε νέα εμβόλια κάθε φορά που θα ενσκήπτει η επόμενη γρίπη των χοίρων ή μία καινούργια γρίπη των πτηνών». Ετσι, οι υγειονομικές αρχές κάθε χώρας θα μπορούν να φυλάσσουν παρτίδες από εκατομμύρια δόσεις με τις οποίες θα προχωρούν σε μαζικούς εμβολιασμούς όταν εμφανισθεί ένας νέος, έντονα μεταδοτικός ιός, όπως συνέβη στην περίπτωση του Η1Ν1.
Βέβαια, η ερευνητική ομάδα από την Οξφόρδη δεν είναι η μόνη που εργάζεται για την παρασκευή ενός αντιγριπικού εμβολίου το οποίο θα προσφέρει γενική ανοσία, ωστόσο είναι από τις πρώτες που θα εφαρμόσουν σύντομα το εμβόλιο σε κλινικές δοκιμές, που θα δείξουν στην πράξη την αποτελεσματικότητά του. Εάν αυτό αποδειχθεί δραστικό -όπως εκτιμάται- τότε τα οφέλη θα είναι τεράστια όχι μόνο για την έγκαιρη αποσόβηση πανδημιών αλλά και για την αντιμετώπιση των κοινών ιώσεων. Αλλωστε, το συγκεκριμένο σκεύασμα θα δώσει επίσης τέλος στα αντιγριπικά εμβόλια τα οποία χορηγούνται κάθε χρόνο σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού – κυρίως σε ηλικιωμένους και μικρά παιδιά. Σύμφωνα με τη δρα Gilbert, το εμβόλιο που αναπτύσσει με τους συνεργάτες της θα προστατεύει για 5 – 10 χρόνια και από τις εποχικές γρίπες.
Γιατί όμως τα εμβόλια που παρασκευάζονται μέχρι σήμερα δεν μπορούν να προσφέρουν τόσο μακρόχρονη ανοσία; Επειδή εστιάζονται στα πιο ευάλωτα, αλλά και ευμετάβλητα, τμήματα των ιών. Τα αντιγριπικά εμβόλια αποτελούνται ουσιαστικά από εξασθενημένους ιούς οι οποίοι «ξυπνούν» το ανοσοποιητικό μας σύστημα ώστε αυτό να αναπτύξει αντισώματα που θα εξολοθρεύσουν τους ξενόφερτους ιικούς εισβολείς. Ο τρόπος με τον οποίο αναγνωρίζουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς είναι από τις πρωτεΐνες που αυτοί φέρουν στο εξωτερικό τους περίβλημα -την αιμαγλουτινίνη (Η) και τη νευραμινιδάση (Ν)- πρωτεΐνες που χρησιμοποιούνται άλλωστε για την ονομασία των ιών.
Ωστόσο, τα συγκεκριμένα πρωτεΐνικά μόρια είναι αυτά που «μεταμφιέζονται» πιο εύκολα από τους ιούς, ώστε αυτοί να περάσουν απαρατήρητοι από τον οργανισμό: μία μικρή μετάλλαξη, ουσιαστικά κάνει αγνώριστο τον παθογόνο μικροοργανισμό για το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ετσι, επειδή τέτοιες μεταλλάξεις διαφοροποιούν τις πρωτεΐνες σχεδόν σε ετήσια βάση, τα συμβατικά εμβόλια που κυκλοφορούν τη μία χρονιά είναι άχρηστα το επόμενο έτος.
Κλινική δοκιμή
Η δρ Gilbert λέει στην « Κ» πως πολλά πράγματα θα ξεκαθαρίσουν από την κλινική δοκιμή που θα ξεκινήσει σε λίγες εβδομάδες στη Μεγάλη Βρετανία. Πιο συγκεκριμένα, το εμβόλιο θα δοκιμαστεί στις εγκαταστάσεις της Retroscreen Virology, σε ένα από τα λίγα εργαστήρια στον κόσμο όπου οι εθελοντές μπορούν να εκτεθούν σε ιούς της γρίπης για ερευνητικούς σκοπούς. «Στη δοκιμή θα συμμετάσχουν 24 άτομα, σε δώδεκα από τους οποίους θα χορηγηθεί το εμβόλιο», λέει η Αγγλίδα ερευνήτρια για το πρώτο αυτό πείραμα, όπου θα δοκιμαστεί η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Αν τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, τότε το σκεύασμα θα ελεγχθεί και με νέες δοκιμές. Πάντως,«θα χρειαστεί μία πενταετία ακόμη μέχρι να κυκλοφορήσει αυτό το νέο εμβόλιο», καταλήγει η δρ Gilbert.