Οι χιλιάδες νέοι άνεργοι που τοποθετήθηκαν μετά την προκήρυξη των εκλογών, σε δημόσιους Οργανισμούς στο πλαίσιο των προγραμμάτων stage του ΟΑΕΔ, είτε θα μείνουν απλήρωτοι είτε τα 150 εκατομμύρια ευρώ των τελευταίων προγραμμάτων θα επιβαρύνουν αποκλειστικά τους εθνικούς πόρους.
Η τακτική που ακολουθούσε ο ΟΑΕΔ με τη βοήθεια της διαχειριστικής Αρχής του υπουργείου Απασχόλησης, να διευθετεί εκ των υστέρων την ένταξη των «stage» σε κοινοτικούς πόρους του Γ΄ ΚΠΣ, παρά τους διορισμούς στο Δημόσιο, δεν μπορεί να ισχύσει στο νέο διαχειριστικό πλαίσιο του ΕΣΠΑ (Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς). Αυτό έχουν διαμηνύσει και οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. που αρνούνται να βάλουν τις υπογραφές τους στη νέα διευθέτηση για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων αν και ο προηγούμενος τρόπος «βόλευε» εξίσου υπουργείο και Ε.Ε. για να εμφανίζεται μεγάλη απορροφητικότητα προγραμμάτων.
Τη «δύσκολη» δουλειά με τους κοινοτικούς αναλάμβανε ο επικεφαλής της Διαχειριστικής Αρχής του Απασχόλησης. Εκπληκτος θα είδε το βράδυ της Τετάρτης τον τέως διοικητή του ΟΑΕΔ, κ. Γ. Βερναρδάκη, να παραδέχεται υπό την πίεση των αποκαλύψεων της ΓΣΕΕ σε τηλεοπτική εκπομπή «την πάγια τακτική» που ακολουθούσαν για την ένταξη των προγραμμάτων στα κοινοτικά κονδύλια συνεργάτες και ενδεχομένως προϊστάμενοί του στο υπουργείο Απασχόλησης.
Για τον ιδιωτικό τομέα
Το βέβαιο είναι ότι τα προγράμματα stage, ως προγράμματα εξάσκησης για την «απόκτηση εργασιακής εμπειρίας», σχεδιάστηκαν αρχικώς για τον ιδιωτικό τομέα, προβλέποντας χρηματοδότηση από τα κοινοτικά κονδύλια του Γ΄ ΚΠΣ. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. επέκτεινε τα προγράμματα στη δημόσια διοίκηση, τους ΟΤΑ, τις Νομαρχίες, τα Ταμεία. Λόγω της «υπερπαραγωγής» τους, ο ΟΑΕΔ άρχισε να χρηματοδοτεί την υλοποίησή τους με δικούς του πόρους ακόμη κι όταν οι διορισμοί αφορούσαν θέσεις στο Δημόσιο. Στη συνέχεια ζητούσε από την Ευρωπαϊκη Επιτροπή να εντάξει τα έργα στη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Το ζήτημα όμως δεν είναι εάν το συγκεκριμένο επιδοτούμενο πρόγραμμα υλοποιείται στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, αλλά εάν τα stage αποτελούν απλώς ένα κατώφλι εισόδου (έστω και με χαμηλή αμοιβή) στην αγορά εργασίας, συνδυάζοντας ένα μήνα θεωρητικής και πρακτικής ενημέρωσης και 11 ή 17 μήνες ένταξη σε θέσεις του τομέα ειδίκευσης των ενδιαφερομένων -όπως προβλεπόταν στα αρχικά προγράμματα- με πρακτική εξάσκηση ή αποτελούν μια άλλη μορφή πελατειακών σχέσεων και ομηρίας ανέργων.
Πάντως, στην αλληλογραφία του ΟΑΕΔ με τους κοινοτικούς παράγοντες για τη χρηματοδοτική διευθέτηση των προγραμμάτων δεν αναφέρεται πουθενά ότι πρόκειται για προγράμματα που παρατείνονται δύο, τρεις ή και τέσσερις φορές, ούτε για την παράταση της παραμονής των ίδιων των ανέργων σε νέα stage.
Μια σφραγίδα με την ένδειξη «διοίκηση» στις εγκρίσεις των ονομάτων που απεστάλησαν, σε κούτες, μετά την προκήρυξη των εκλογών, σε ασφαλιστικά Ταμεία και οργανισμούς -αντί της υπογραφής του αρμόδιου διευθυντή του ΟΑΕΔ που είχε εξουσιοδοτηθεί γι’ αυτό τον σκοπό μετά την παραίτηση του διοικητή- αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για την αποκάλυψη της «τεχνικής» που οδήγησε σε υπερπαραγωγή των αμφισβητούμενων προγραμμάτων stage την τελευταία πενταετία.
Παρέμβαση της ΓΣΕΕ
Ηδη η παρέμβαση του προέδρου της ΓΣΕΕ κ. Γ. Παναγόπουλου να ζητήσει εισαγγελική έρευνα επέφερε επιφυλάξεις των διοικητών ασφαλιστικών Ταμείων, αφού ο κ. Θ. Αμπατζόγλου του ΙΚΑ αρνήθηκε να αξιοποιήσει την κούτα με τα 200 ονόματα και τις εγκρίσεις που απεστάλησαν μετά τις εκλογές από τον ΟΑΕΔ, αναγνωρίζοντας ότι οι 1.100 νέοι που απασχολούνται ανασφάλιστοι στο μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό της χώρας, το ΙΚΑ, προκαλούν έντονη κριτική για την ασφαλιστική ευαισθησία του Ταμείου.
Ωστόσο, τα όσα έχουν έλθει στο φως της δημοσιότητας για τα stage εν μέσω προεκλογικής περιόδου δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Απροσδιόριστος αριθμός νέων καλύπτει πάγιες θέσεις σε δημόσιους οργανισμούς και φορείς. Τα προγράμματα παρατείνονται με νέες αποφάσεις κάθε 18 μήνες, κι αφού παρεμβληθεί ένα 10ήμερο διάλειμμα αποχής, που κάνει νομότυπη την επαναπρόσληψη του ανέργου. Πολλοί είναι αυτοί που κλείνουν ήδη πενταετία παραμονής στα stage, προσδοκώντας ότι κάποια στιγμή θα ανοίξει μια νομοθετική πόρτα μονιμοποίησής τους στο Δημόσιο, αναγνωρίζοντας ότι καλύπτουν πάγιες και μόνιμες θέσεις.
Ο διοικητής του ΟΑΕΔ με πλήρη νομοθετική και πολιτική κάλυψη των προϊσταμένων του είχε την άνεση και τη δυνατότητα να ικανοποιεί αιτήματα υπουργών, υφυπουργών, διοικητών και βουλευτών, τοποθετώντας νέους ανέργους σε προγράμματα που εγγυώνται το ευτελές μηνιαίο ποσό των 400 έως 450 ευρώ τον μήνα. Καθοριστική ήταν η άρση των περιορισμών που έθεταν τα πρώτα προγράμματα του ΠΑΣΟΚ το 1998, για τοποθετήσεις σε δήμους και υπουργεία. Ετσι δόθηκε η δυνατότητα στην απερχόμενη κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τα συγκεκριμένα προγράμματα ως βαλβίδα εκτόνωσης των πιεστικών αιτημάτων που έφταναν στα βουλευτικά και κομματικά γραφεία για εργασία στο Δημόσιο. Η ακύρωση των 20.000 διορισμών στους ΟΤΑ λόγω της αιφνίδιας προκήρυξης των εκλογών, οδήγησε σε υπερβολικά άστοχες κινήσεις τη διοίκηση του ΟΑΕΔ και στις εσπευσμένες τοποθετήσεις των τελευταίων ημερών.
Πελατειακή ομηρία
Εάν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ένα πρόγραμμα «απόκτησης εργασιακής εμπειρίας» λειτουργεί ως ευκαιρία εξάσκησης για φοιτητές ή νεοεισερχόμενους στον χώρο της εργασίας, στην Ελλάδα μπορεί εύκολα να μεταλλαχθεί σε έναν από τους βασικότερους μηχανισμούς πελατειακής ομηρίας νέων, με όρους χειρότερους κι από αυτούς που είχαν οι συμβασιούχοι στον δημόσιο τομέα πριν από το 2004. Αμοιβές έως 430-450 ευρώ, χωρίς ένσημα, χωρίς κάλυψη για τις μητέρες, χωρίς τις αυτονόητες γονεϊκές διευκολύνσεις που ισχύουν για όλους τους προσωρινά απασχολούμενους αλλά με την ψευδαίσθηση ότι η παραμονή στα προγράμματα αυτά θα δημιουργούσε προϋποθέσεις για μελλοντική μονιμοποίηση.
Αυτό ήταν το δέλεαρ για χιλιάδες νέους που εκτιμήσεις τους ανεβάζουν σε 100.000 άτομα, ενώ ο τέως διοικητής του ΟΑΕΔ επιμένει ότι δεν υπερβαίνουν τους 30.000. Πάντως, σύμφωνα με πειστικές εκτιμήσεις προσεγγίζουν τις 60.000. Ο πραγματικός αριθμός θα παραμείνει αίνιγμα έως ότου ανακαλυφθούν τα μητρώα των τοποθετήσεων που αποτελούν επτασφράγιστο μυστικό.
Κοσμοσυρροή στην Καλαμάτα
Στο αρχαιολογικό μουσείο της Καλαμάτας, του οποίου η συνολική έκταση δεν ξεπερνά τα 500 τ.μ., εμφανίστηκαν μέσα σε μία ημέρα, χωρίς να έχει ζητηθεί, 31 άτομα (28 φύλακες και 3 διοικητικοί), την ώρα που είχαν επεκταθεί για άλλους 18 μήνες τα συμφωνητικά για 5 «εκπαιδευόμενους» που απασχολούνταν σε αντίστοιχες θέσεις.
Μια επαναλαμβανόμενη «εμπειρία» ανέχειας
Την εμπειρία τους από τη συμμετοχή σε προγράμματα stage καταθέτουν στην «Κ» τρεις νέες γυναίκες.
Ολγα Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας
«Δουλεύω με αυτό τον τρόπο από τον Απρίλιο του 2004, δηλαδή μπήκα στον έκτο χρόνο. Στην αρχή είχα μια σύμβαση του ΟΑΕΔ που μου την ανανέωναν αυτόματα, 20 ημέρες πριν λήξει το πρόγραμμα. Πήρα παράταση για 18 μήνες. Πέρυσι το καλοκαίρι με σταμάτησαν για 10 ημέρες και στη συνέχεια μου έκαναν μια σύμβαση με το ΙΚΑ που λήγει τον Δεκέμβριο. Οι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παίρνουν 25 μεικτά και οι πτυχιούχοι 30 ευρώ μεικτά. Στο χέρι καθαρά παίρνω 22-23 ευρώ, αλλά το μηνιάτικο εξαρτάται από το πόσες μέρες εργάστηκα και πότε πέφτουν οι αργίες. Αν για παράδειγμα η 28η Οκτωβρίου πέσει Τετάρτη δεν θα την πληρωθούμε. Αν αρρωστήσουμε μια μέρα και απουσιάσουμε δεν θα πληρωθούμε. Φυσικά, ούτε δώρα Πάσχα και άδειες. Ο,τι εργασιακή εμπειρία είναι να πάρεις την παίρνεις τους πρώτους μήνες για να μη σου πω τον πρώτο μήνα. Μετά απλώς δουλεύεις. Κανονικά δουλεύουμε 7ωρο, αλλά συχνά φεύγω και στις 10.00 το βράδυ. Κουράστηκα πια. Σε λίγες ημέρες κλείνω τα 30 μου κι αρχίζω να αναρωτιέμαι πότε θα αποκτήσω το πρώτο μου ένσημο. Είμαι σίγουρη ότι τον Δεκέμβριο θα ψάχνω πάλι για δουλειά και θα αναρωτιέμαι τι έκανα όλα αυτά τα χρόνια;».
Ελένη Μαρίνου ΙΚΑ Κερατσινίου
«Την πρώτη φορά που μπήκα σε πρόγραμμα stage ήταν πριν από πέντε χρόνια στο Νοσοκομείο Μεταξά, στον Πειραιά. Ετυχε να κάνω εκεί την πρακτική μου για να πάρω το απολυτήριο από το ΤΕΕ Νοσηλευτικής. Μετά την πρακτική με πήραν στο πρόγραμμα για 18 μήνες. Ναι, ο άντρας μου βρήκε κάποιο γνωστό και μέσω αυτού έγινε η δουλειά. Οχι, όταν δεν με ξαναπήραν μετά το 18μηνο. Στο μεταξύ έχασα τον άνδρα μου σε τροχαίο, λίγες ημέρες πριν γεννήσω τον γιο μας.
Δεν μπορούσα να πληρώσω ούτε το δάνειο ούτε το γάλα του παιδιού. Αρχισα να ψάχνω δουλειά σε διάφορες κλινικές. Παντού ήθελαν προϋπηρεσία. Ενας συγγενής με πληροφόρησε πάλι γι’ αυτά τα προγράμματα. Με βοήθησε για να φτάσει η αίτησή μου στο γραφείο ενός υφυπουργού. Πράγματι, ύστερα από ένα μήνα με πήραν στο ΙΚΑ της περιοχής μου, στον Πειραιά. Οταν έληξε το 18μηνο δεν μου ανανέωσαν τη σύμβαση. Οπως έμαθα αργότερα, ο υφυπουργός είχε αλλάξει. Δεν ήξερα τι να κάνω. Απευθύνθηκα και πάλι στον συγγενή που τους ήξερε καλά και με βοήθησε πάλι. Βέβαια περίμενα περισσότερο χρόνο, αλλά στο τέλος και ο νέος υφυπουργός κανόνισε και πήρα άλλο ένα 18μηνο στο ΙΚΑ. Εντάξει, με βοήθησαν δεν μπορώ να πω. Τουλάχιστον θα είμαι εκεί μέχρι τον Ιανουάριο το 2011. Τι κάνω εκεί; Βοηθάω σε άσχετες δουλειές. Οχι, δεν έχει καμία σχέση με τη νοσηλευτική. Γι’ αυτό ψάχνω και τις προκηρύξεις που κάνουν τα νοσοκομεία.
Τα λεφτά είναι ελάχιστα, αλλά το περιβάλλον είναι καλό. Σήμερα πήρα άδεια για να πληρώσω τους λογαριασμούς και να δω τις δασκάλες στον παιδικό σταθμό που έχω τον γιο μου. Εννοείται πως δεν θα πάρω το σημερινό μεροκάματο. Ναι, μόνη μου μεγαλώνω το παιδί. Πόσων χρόνων είμαι; 34 ετών είμαι και ακόμη ονειρεύομαι πως κάποια ημέρα θα τελειώσω και το νοσηλευτικό των ΤΕΙ. Νομίζεις ότι τα θέλω όλα δικά μου;».
Γεωργία Δερμάτη Δήμος Περάματος
«Το πρώτο 18μηνο ολοκληρώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, αλλά τον Αύγουστο ο ΟΑΕΔ μάς εδωσε νέα παράταση για ένα χρόνο. Επομένως μέχρι και το άλλο καλοκαίρι θα παίρνω σταθερά κάθε μήνα 430 με 460 ευρώ. Εγώ είμαι 37 ετών, αλλά ανάμεσα στα 13 άτομα που συμμετέχουν στο ίδιο πρόγραμμα, εδώ στον Δήμο Περάματος οι περισσότεροι είναι 27-28 χρόνων. Είναι η πρώτη φορά που εργάζομαι σε δουλειά με κάποιον εργοδότη. Εως τώρα παρέδιδα ιδιαίτερα μαθήματα γαλλικά και αγγλικά. Αλλά ο γιος μου είναι πλέον 9 ετών και έπρεπε να βρω μια σταθερή δουλειά και να αποκτήσω ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Μου είπαν ότι δεν ισχύει, όμως, η νοσοκομειακή κάλυψη κι ότι δεν μπορώ να ασφαλίσω στο ΙΚΑ και τον γιο μου. Ξέρετε να μου πείτε τι ακριβώς συμβαίνει γιατί είμαι διαζευγμένη και με απασχολεί στην περίπτωση που δεν μπορεί να καλυφθεί ο μικρός από τη ασφάλεια του πατέρα του, αν μπορώ εγώ να του κάνω την κάλυψη;
Ναι, για το πρόγραμμα του Δήμου με ενημέρωσε κάποιος γνωστός. Φυσικά και καλύπτουμε πραγματικές ανάγκες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εκπαιδευόμαστε σε κάτι πολύ συγκεκριμένο. Εκτός κι αν θεωρείτε ειδίκευση να βγάζουμε φωτοτυπίες ή να πηγαινοέρχεται κάποιος από γραφείο σε γραφείο».