Θέλετε να δοκιμάσετε ναν (ινδικό ψωμάκι); Ενδιαφέρεστε για ρωσική λογοτεχνία σε πρωτότυπο; Σας αρέσει το κουσκούς; Ψάχνετε αλβανική ρακή; Αποφασίσατε να αφεθείτε στην κομμωτική τέχνη του Πολωνού Φρανσουά; Κανένα πρόβλημα. Στο «καλάθι» της ελληνικής αγοράς, υπάρχουν τα πάντα, το μωσαϊκό εκπροσωπείται, πια, από επαγγελματίες, με καταγωγή απ’ όλες τις χώρες του κόσμου, αυξάνονται συνεχώς στη χώρα μας τα καταστήματα όπου «αφεντικά» είναι αλλοδαποί.
Μόνον στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών είναι εγγεγραμμένοι 3.100 Αλβανοί, 318 Πολωνοί, 296 Ρουμάνοι, 241 Βούλγαροι, 222 Αιγύπτιοι, 201 Πακιστανοί κ. λπ., ενώ στη Θεσσαλονίκη 700 καταστήματα έχουν ιδιοκτήτη άτομο μη ελληνικής υπηκοότητας.
Ωστόσο, οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί, αφού μεγάλο ποσοστό αλλοδαπών επιχειρηματιών «δεν φαίνονται στα χαρτιά». Και αν έως την προηγούμενη δεκαετία το επιχειρηματικό δαιμόνιο αναπτυσσόταν κυρίως στον χώρο της γαστρονομίας, σήμερα η δραστηριότητα επεκτείνεται σε όλους τους κλάδους – συχνά με εντυπωσιακή επιτυχία.
Ο Πολωνός που βρίσκει τον τύπο σου
Το ταλέντο του κομμωτή Φρανσουά είναι γνωστό στους πελάτες. «Σου βρίσκει τον τύπο σου, το μάτι του κόβει και το ψαλίδι του κάνει θαύματα». Ο 28χρονος Πολωνός κομμωτής είναι ιδιοκτήτης του κομμωτηρίου όπου δουλεύει, ενώ διδάσκει στην ομώνυμη σχολή κομμωτικής «Virginia Constantine». «Ολα αυτά δεν θα είχαν συμβεί, αν δεν με είχε στηρίξει εξ αρχής ένας Ελληνας: ο δάσκαλός μου, στο πλευρό του οποίου μαθήτευσα. Σε αυτόν τα χρωστάω όλα», λέει στην «Κ» «και Φρανσουά εκείνος με «βάφτισε»». Η εθνικότητα του Φρανσουά καθώς και το γαλλικό του ψευδώνυμο λειτούργησαν ως «κράχτης» για το μαγαζί του… Ο κομμωτής των Πατησίων ζει πολλά χρόνια στην Ελλάδα. «Ηρθαμε οικογενειακώς το 1992 από την Κρακοβία. Οι Ελληνες μας αγκάλιασαν τότε, μας άνοιξαν τα σπίτια τους και μας πρόσφεραν δουλειές». Το κομμωτήριό του βρίσκεται σε μια γειτονιά μεταναστών, η πελατεία του είναι πολύχρωμη. «Ερχονται, όμως, και πολλές κυρίες από τα βόρεια προάστια. Είναι πλέον της μόδας η «καλή κοινωνία» να έρχεται «κάτω» για ψώνια!». «Η διαφορετικότητα των χρωμάτων και των φυσιογνωμιών μού δίνει περισσότερη έμπνευση. Κάνω πρωτότυπους συνδυασμούς: «ξανθαίνουμε» τις Ελληνίδες, «σκουραίνουμε» τις γυναίκες από τα Βαλκάνια». Ο Φρανσουά, που είναι παντρεμένος με συμπατριώτισσά του και έχει δύο παιδιά, δεν σκέφτεται προς το παρόν να επιστρέψει στην πατρίδα του. «Θα συγκεντρωθώ στη δουλειά μου και στην οικογένειά μου εδώ», «δεν θέλω βέβαια να χάσω την επαφή με τον τόπο μου: επισκέπτομαι τακτικά τους γονείς μου στην Κρακοβία και μαθαίνω στα παιδιά μου τη γλώσσα».
Αλβανική Εστία με βιβλία, cd, dvd και ρακή
Οι πόρτες της «Βάτρα Σκιπτάρε» (αλβανική εστία) στην Ομόνοια είναι ανοιχτές σε όλους. Ο κ. Αρτάν Κριστό, ιδρυτής του βιβλιοπωλείου, είναι παράλληλα και ιδιοκτήτης μιας αλβανικής εφημερίδας με έδρα τα Τίρανα, πόλη που εγκατέλειψε πέρυσι για να εγκατασταθεί με την οικογένειά του στην Αθήνα, αφού όπως λέει «έλειπε ένα αλβανικό βιβλιοπωλείο από την Αθήνα». Στο κατάστημα υπάρχει μεγάλη ποικιλία βιβλίων γραμμένων ή μεταφρασμένων στα Αλβανικά, cd με αλβανική μουσική ή dvd με ταινίες, αναμνηστικά αλλά και αλβανική ρακή. «Οι πελάτες επιλέγουν συνήθως ιστορικά βιβλία ή cd με μουσική». Ο ίδιος διαπιστώνει με πικρία ότι «οι νέοι Αλβανοί με δυσκολία μιλούν ή καταλαβαίνουν Αλβανικά – δεν έχουν προσλαμβάνουσες από τη χώρα καταγωγής τους» και «η οικονομική κατάσταση δεν ευνοεί την παλιννόστηση, κάποιες φορές συμφέρουν μόνο οι επενδύσεις εκεί». Ο κ. Κριστό εκτιμά ότι οι Αλβανοί έχουν αφομοιωθεί σε μεγάλο βαθμό από την ελληνική κοινωνία, ίσως επειδή ποτέ δεν επεδίωξαν να δημιουργήσουν μια κλειστή κοινότητα μέσα στην ελληνική κοινωνία. «Οι Αλβανοί «ανακατεύτηκαν» με τους Ελληνες, έκαναν μεικτούς γάμους, εμπορικές συνεργασίες», λέει. Το βιβλιοπωλείο αποτελεί σημείο συνάντησης ξενιτεμένων. «Παραπονιούνται για τη γραφειοκρατία, αγχώνονται για τα ένσημά τους και ελπίζουν ότι θα νομιμοποιηθούν. Η αλλαγή της κυβέρνησης τους έχει αναπτερώσει το ηθικό», εκτιμά. «Νιώθουν πια άνετα στην Ελλάδα: «Οι Ελληνες μας συνήθισαν», τονίζει, «δεν εκδηλώνουν ρατσισμό απέναντί μας». Το βιβλιοπωλείο μάλιστα, επισκέπτονται και πολλοί Ελληνες. «Οι περισσότεροι ενδιαφέρονται για μεθόδους εκμάθησης Αλβανικής: είναι δάσκαλοι, επιχειρηματίες ή ερωτευμένοι. Κάποιοι έχουν αρβανίτικες ρίζες και θέλουν να μάθουν Αλβανικά».
Η επιλογή του σημείου ήταν σκόπιμη. «Οταν άνοιξαν τα σύνορα με την Αλβανία, τη δεκαετία του ’90, η Ομόνοια ήταν ο κατ’ εξοχήν προορισμός για τους συμπατριώτες μου», λέει στην «Κ» ο κ. Κριστό σε άπταιστα Γαλλικά, αφού ακόμα δεν μιλάει καλά Ελληνικά. «Εδώ στη γειτονιά μπορώ να επιβιώσω ακόμα και μόνο με τη μητρική μου γλώσσα». Στα μελλοντικά σχέδιά του εντάσσεται η ίδρυση φροντιστηρίου ξένων γλωσσών στον δεύτερο όροφο του μαγαζιού.
Μοσχοβίτικες βραδιές στην Καλλιθέα
Με γεύσεις και μυρωδιές από την πρώην ΕΣΣΔ μας προμηθεύει το μίνι μάρκετ «Γαστρονόμ», που λειτουργεί σε κεντρικό σημείο της Καλλιθέας, περιοχής όπου εγκαταστάθηκαν εδώ και χρόνια ομογενείς από τη Ρωσία και οικονομικοί μετανάστες από την πρώην ΕΣΣΔ. «Εχουμε ανοίξει εδώ και πέντε χρόνια», λέει στην «Κ» η κ. Ναταλία, αδελφή του ιδιοκτήτη. «Εισάγουμε τρόφιμα (πελμένι, μάντι, βαρένικι), που παρασκευάζονται στη Γερμανία με ρωσικές συνταγές ή άλλα, που παράγονται σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ». Στο παντοπωλείο υπάρχει ποικιλία παραδοσιακών κατεψυγμένων ζυμαρικών, ρωσικά τυριά και πολλά αλλαντικά (καπνιστά, βραστά, αέρος). «Σπεσιαλιτέ» του μαγαζιού, τα σοκολατάκια και οι καραμέλες από τη Μόσχα, αλλά και το μαυροσίταρο, που καταναλώνεται ευρέως στην πρώην ΕΣΣΔ. «Τα προϊόντα μας απευθύνονται σε ανθρώπους που ξέρουν από πολύ βαρύ χειμώνα», συμπληρώνει η ίδια, «γι’ αυτό έχουν πιο πολλά λιπαρά, το γιαούρτι μας για παράδειγμα έχει 20%». Στο πελατολόγιο του «Γαστρονόμ» δεν συγκαταλέγονται μόνο αλλοδαποί, αλλά και Ελληνες από όλο το Λεκανοπέδιο, καθώς οι «ρωσικές βραδιές» έχουν γίνει πλέον πολύ… «ιν».