Ανθρώπινα οστικά μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται στην ορθοπεδική, τη γναθοχειρουργική και τη νευροχειρουργική κοστολογούνται και πωλούνται στα νοσοκομεία σαν βίδες, σε εξωφρενικές τιμές και ανεξέλεγκτες ποσότητες, ακόμη και χωρίς ιατρική ένδειξη. Πρόκειται για ένα ακόμη σκάνδαλο στον χώρο των προμηθειών των νοσοκομείων, που πέρα από την ιατρική πλευρά και τις οικονομικές συνέπειες, έχει σοβαρές ηθικές και πολιτικές προεκτάσεις και απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.
Από ελέγχους της Κεντρικής Ομάδας Ελέγχου (ΚΟΕ) του ΙΚΑ σε νοσοκομεία και κλινικές διαπιστώθηκε ότι χρησιμοποιούνται αλλομοσχεύματα (ανθρώπινα οστικά μοσχεύματα που δεν προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή), πολύ συχνότερα απ’ ό, τι επιβάλλει η διεθνής ιατρική πρακτική. Σε πολλές περιπτώσεις, το είδος της επέμβασης δεν δικαιολογεί καν τη χρήση αλλομοσχεύματος, ενώ σε άλλες χρησιμοποιούνται πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από τις αναγκαίες.
Επιστολή – σοκ
Ενδεικτική είναι επιστολή του διοικητή του Ιδρύματος Θόδωρου Αμπατζόγλου προς το νοσοκομείο ΚΑΤ στις 30/6 με την οποία το ίδρυμα ενημερώνει ότι δεν εγκρίνονται οι επιπλέον δαπάνες για επεμβάσεις που έγιναν τα προηγούμενα έτη σε μεγάλο αριθμό ασφαλισμένων του. Στην επιστολή παρατίθενται οι επεμβάσεις ανά ασθενή και αιτιολογείται η απόφαση του ΙΚΑ ως εξής:
– Σε ασθενή για ένα επίπεδο οσφυϊκής σπονδυλοδεσίας χρησιμοποιήθηκαν πέντε μοσχεύματα κόστους 16.881,2 ευρώ συν ΦΠΑ. Από τα πέντε μοσχεύματα τα δύο είναι πενήντα κυβικά εκατοστά, όταν η αναγκαία ποσότητα δεν ξεπερνάει τα δέκα. Εγκρίνεται η χρήση δύο μοσχευμάτων κόστους 3.176,8 ευρώ.
– Σε άλλον ασθενή για τρία επίπεδα οσφυϊκής σπονδυλοδεσίας χρησιμοποιήθηκαν εννέα μοσχεύματα κόστους 27.011,6 ευρώ. Η αναγκαία ποσότητα μοσχεύματος δεν ξεπερνάει τα 65 κυβικά εκατοστά. Εγκρίθηκαν τρία μοσχεύματα των 25 κυβικών εκατοστών συνολικού κόστους 13.680 ευρώ.
– Σε τρίτο ασθενή για δια-υποτροχαντήριο μηριαίου χρησιμοποιήθηκαν πέντε μοσχεύματα κόστους 13.800,8 ευρώ. Η συγκεκριμένη επέμβαση (ενδομυελική ήλωση) δεν δικαιολογεί τη χρήση μοσχευμάτων.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το σώμα επιθεωρητών του υπουργείου Υγείας εξετάζει την περίπτωση νευροχειρουργού σε νοσοκομείο της Βόρειας Ελλάδας που έχει χρησιμοποιήσει μοσχεύματα αξίας 50.000 ευρώ ανά επίπεδο σπονδυλοδεσίας. Σήμερα η ανώτερη τιμή του ΙΚΑ δεν ξεπερνάει τα 2.500 ευρώ και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω. Το ρεκόρ έχει νευροχειρουργός ιδιωτικής κλινικής που θα χρέωνε το ίδρυμα με 110.000 ευρώ. Οι εταιρείες-πιράνχας και οι μίζες των γιατρών δεν αρκούν για να εξηγηθεί πώς φτάσαμε εδώ.
Τι γίνεται αλλού
Τα αλλομοσχεύματα τιμολογήθηκαν το 2002 ως να ήταν αδρανή υλικά οστεοσύνθεσης, παρ’ ότι αρμοδιότητα για όλα τα μοσχεύματα ανθρώπινης προέλευσης, που προέρχονται από δωρητές, έχει ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων. Οπως αναφέρει η κοινοτική οδηγία 23 του 2004, το μόνο που πρέπει να πληρώνουμε είναι τα έξοδα επεξεργασίας, συντήρησης και διακίνησης και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία και άλλες) τα διακινούν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί. Στο Βέλγιο, έχει πιστοποιηθεί εταιρεία για τον σκοπό αυτό και η δαπάνη για ένα μόσχευμα που εδώ στοιχίζει 2.000 είναι 100 ευρώ. Στις ΗΠΑ, αλλομόσχευμα που στην Ελλάδα τιμάται 4.500 ευρώ κοστολογείται 600 δολάρια. Μάλιστα, στην Ελλάδα κοστολογείται το είδος και όχι η ποσότητα, γεγονός που εξηγεί τις μεγάλες καταχρήσεις.
Το 2003, ο τότε πρόεδρος του ΚΕΣΥ καθηγητής Ορθοπεδικής Ηλίας Λαμπίρης συγκροτεί επιτροπή για τον καθορισμό ενδείξεως χρήσης των αλλομοσχευμάτων στο πόρισμα της οποίας επισημαίνεται: «Από τα στοιχεία που διαθέτει το ΙΚΑ η χρήση των μοσχευμάτων αυτών παρουσιάζει αλματώδη αύξηση, χωρίς να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την ανάγκη χρήσης τους, το είδος του μοσχεύματος που πρέπει να χρησιμοποιηθεί, αλλά και το αποτέλεσμα της χρήσης τους»…
Επιτροπή του ΙΚΑ φρενάρει τις τιμές
Η αδράνεια της πολιτείας και των αρμοδίων επιστημονικών οργάνων υποχρέωσε το ΙΚΑ να συγκροτήσει δική του επιτροπή και να προχωρήσει από τον Φεβρουάριο του 2009 στον καθορισμό ανώτατης τιμής για τα αλλομοσχεύματα ανά ιατρική πράξη.
«Οι πληγές του συστήματος προμηθειών δεν βρίσκονται μόνο στις τιμές, αλλά και στις ποσότητες», υπογραμμίζει στην «Κ» ο διοικητής του Ιδρύματος Θόδωρος Αμπατζόγλου. «Είναι απίστευτα δύσκολο εγχείρημα να ελέγξεις και τα δύο. Χρειάζονται περισσότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί, όπως η ΚΟΕ, με έμπειρα και αποφασισμένα στελέχη, να συμβάλουν στην εξυγίανση. Παρά τις δυσκολίες έχουμε επιβάλει ένα φρένο στις τιμές και τις καταχρήσεις και έπειτα από βασανιστικό και μακροχρόνιο διάλογο με τις ενώσεις των προμηθευτών, έχουμε καταλήξει σε κοινώς αποδεκτές τιμές. Η διαδικασία συνεχίζεται και σε άλλα υλικά. Εμείς λέμε στα νοσοκομεία ότι δεν πληρώνουμε την κατάχρηση των υλικών, δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Οι διοικήσεις πρέπει να βρουν ένα τρόπο ελέγχου των ποσοτήτων που χρησιμοποιούνται». Και προσθέτει: «Περισσότερο μας προβληματίζει το ηθικό σκέλος. Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης απαιτείται έλεγχος και ιχνηλασιμότητα κάθε παρτίδας αλλομοσχευμάτων, ώστε να αποφεύγεται και η ελάχιστη πιθανότητα μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων πρέπει να θέσει τους αναγκαίους κανόνες».