«Μην φοβάσαι την υποβάθμιση. Να φοβάσαι την υπερανάπτυξη». Η κουβέντα του Γρηγόρη Διαμαντόπουλου προς τον τότε δήμαρχο Καλαμάτας Σταύρο Μπένο μοιάζει σήμερα, τουλάχιστον από 25 χρόνια απόσταση, περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Εμβληματική φυσιογνωμία στον χώρο της πολεοδομίας, ο Γρηγόρης Διαμαντόπουλος άλλαξε με τις ιδέες του την τύχη πολλών ελληνικών πόλεων. Εφυγε από τη ζωή την προηγούμενη Τρίτη πλήρης ημερών, αλλά αφήνοντας ένα μεγάλο κενό στον χώρο που με τόση θέρμη υπηρέτησε.
Περισσότερα από 45 χρόνια μάχιμος πολεοδόμος, ο Γρηγόρης Διαμαντόπουλος απέδειξε πως η σωστή πολεοδομική πολιτική μπορεί όχι απλά να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής σε μια πόλη, αλλά να αμβλύνει κοινωνικές και οικονομικές αντιθέσεις, να ανοίξει το δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον. Ανάμεσα στις εκατοντάδες μελέτες που έφερε σε πέρας (76 χωροταξικές, 87 πολεοδομικές και 82 ειδικές χωροταξικές), αναμφίβολα ξεχωρίζει η παρέμβασή του στην Καλαμάτα, πριν και μετά τον σεισμό του 1986.
«Γνωριστήκαμε το 1979 όταν, νέος δήμαρχος τότε, έψαχνα να βρω έναν καλό πολεοδόμο για την πόλη», διηγείται ο κ. Μπένος. «Ο Γρηγόρης έμεινε στην Καλαμάτα για 6 μήνες. Μετά ήρθε και με βρήκε. Η πόλη σου είναι άδικη, μου είπε, και μου έδειξε δέκα σημεία που χρειάζονταν μεγάλες παρεμβάσεις για τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων ανάμεσα στις περιοχές της, τη μείωση του μπετόν, την αύξηση των ελεύθερων χώρων. Θα επιτύχουμε μονάχα αν πείσουμε τους πολίτες ότι το συμφέρον τους συμπίπτει με τον συμφέρον της πόλης, μου εξήγησε», διηγείται ο κ. Μπένος.
Στην πόλη της Καλαμάτας εφαρμόστηκαν, όχι χωρίς αντιδράσεις, σημαντικοί, νέοι τότε νόμοι όπως η εισφορά σε γη. «Ομως ο θρίαμβος του Γρηγόρη ήταν ο τρόπος που αντιμετώπισε τον σεισμό. Ο σεισμός δεν πλήττει τα ντουβάρια, αλλά τους ανθρώπους, μου είπε. Αρα το πρόγραμμά μας πρέπει να βασίζεται στην ανάταξη των ανθρωπίνων λειτουργιών. Σήμερα, αν συγκρίνει κάποιος έναν χάρτη των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων στην Καλαμάτα με έναν σημερινό, θα δει ότι η πόλη είναι πλέον ταυτισμένη με το όραμα του Γρηγόρη Διαμαντόπουλου. Η Καλαμάτα είναι η μόνη πόλη στην Ελλάδα που η τύχη της ανετράπη χάρη στην πολεοδομία».
Ο Γρηγόρης Διαμαντόπουλος σημάδευσε με το επιστημονικό του όραμα την τύχη πολλών περιοχών. «Προώθησε πολύ σημαντικά θέματα, συχνά χωρίς να έχει άμεση επαγγελματική εμπλοκή», διηγείται η αρχιτέκτων – πολεοδόμος Ράνια Κλουτσινιώτη. «Για παράδειγμα, ήταν επικεφαλής μιας πολυπληθούς επιστημονικής ομάδας που έκανε στην πρώτη σοβαρή απόπειρα για το ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας, την οποία στη συνέχεια αξιοποίησε ο Τρίτσης. Ασχολήθηκε πολύ και με τα προβλήματα της Δυτικής Αθήνας, με τις πύλες εισόδου, με την αναγέννηση του Ποικίλου Ορους. Παθιάζονταν το ίδιο με ό,τι κι αν καταπιανόταν, δεν υπήρχε μεγάλο και μικρό. Η Δυτική Αθήνα ήταν το ίδιο σημαντική με την παραλία της Τήλου».
Τελευταία του δουλειά
Η τελευταία του δουλειά ήταν στο λιμάνι της Τήλου. «Τα τελευταία χρόνια είχε αναπτύξει μια νέα θεωρία, πέρα από τις αναπλάσεις και τις παρεμβάσεις: την ανάκτηση», λέει ο κ. Μπένος. «Στο λιμάνι της Τήλου, λοιπόν, που ήταν σε κακό χάλι, το στοίχημα ήταν πώς θα ανακτηθεί και πάλι ο χώρος από τους πολίτες, πώς θα ξαναμπεί στην καθημερινότητά τους. Να μη φοβάσαι την υποβάθμιση, αλλά την υπερανάπτυξη, μου είχε πει και είχε δίκιο».