Τι κοινό έχουν τα σαλιγκάρια με τα ρόδια; Οι τρούφες με τα μύρτιλλα και το μυστηριώδες ιπποφαές με τα κράνα; Μα φυσικά είναι τα ελληνικά «αντίδοτα» στην κρίση. Εκατοντάδες άνθρωποι με όρεξη για δουλειά, αλλά αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, στρέφονται στις εναλλακτικές καλλιέργειες, που λόγω της μεγάλης ζήτησης από το εξωτερικό, εξασφαλίζουν καλό και σταθερό εισόδημα στον παραγωγό.
«Οχι θα κάτσω να σκάσω». Ετσι συνόψισε τον προβληματισμό που τον οδήγησε στην απόφαση να «βάλει» σαλιγκάρια στην Αμοργό ο Δημήτρης. «Ταλαιπωρούμαι μια ζωή για τρεις κι εξήντα και έχω το χωράφι να κάθεται. Αγρότης δεν είμαι, αλλά πιάνουν τα χέρια μου, πού θα πάει, θα τη βρω την άκρη», εξηγούσε. Ηταν η τρίτη «σαλιγκαροϊστορία» μέσα σε μία εβδομάδα διακοπών και περίπου η δέκατη τους τελευταίους μήνες (είναι κοινό μυστικό ότι πολλοί δημοσιογράφοι έχουν αφήσει την πένα για τους χοχλιούς, γνωρίζοντας εκ των έσω τις εξαίσιες προοπτικές της εκτροφής τους). Ως γνωστόν, τα τελευταία χρόνια η σχετική καλλιέργεια επιδοτείται (το ύψος της επιδότησης μπορεί να φτάσει και το 75% της επένδυσης), με αποτέλεσμα να έχουν αναπτυχθεί ήδη περί τις 100 μονάδες σε όλη τη χώρα. Οι περισσότεροι καλλιεργητές επιλέγουν την ανοιχτού τύπου εκτροφή, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Διεθνούς Ινστιτούτου Σαλιγκαροτροφίας και του αποκλειστικού αντιπροσώπου του στην Ελλάδα, την εταιρεία Fereikos-Helix, που απαιτεί επίπεδη έκταση πέντε στρεμμάτων (κρίσιμο είναι πάντως να υπάρχει υγρασία). Υπολογίζεται ότι με κόστος περίπου 20.000 ευρώ, μια τέτοια καλλιέργεια αποδίδει περί τα 1.000 κιλά σαλιγκάρι. Δεδομένης της τεράστιας ζήτησης για σαλιγκάρια στη Γαλλία, αλλά και την Ιταλία, η απορρόφηση της παραγωγής είναι δεδομένη. Οσοι ασχολούνται ήδη με το «σπορ» πάντως προειδοποιούν ότι πρόκειται για κοπιώδη εργασία που αποφέρει κέρδη μετά τον δεύτερο χρόνο.
Καλό εισόδημα αποφέρει και η καλλιέργεια τρούφας, του πιο πολύτιμου μανιταριού, που αναπτύσσεται υπογείως, στις ρίζες μεγάλων δέντρων. Η καλλιέργεια τρούφας ενδείκνυται για ορεινές «δύσκολες» εκτάσεις, ενώ απαιτεί ελάχιστη ενασχόληση από τον παραγωγό. Σύμφωνα με τους ειδικούς ωστόσο, μια φυτεία πρέπει να ξεπερνά τα πέντε στρέμματα για να έχει πιθανότητες επιτυχίας. Σημαντικό είναι, σε κάθε περίπτωση, να μη συνορεύει το χωράφι με άλλες συμβατικές καλλιέργειες που ψεκάζονται με φυτοφάρμακα, καθώς αυτά μπορεί να σκοτώσουν τον μύκητα που καλλιεργούμε. Η ζήτηση και γι’ αυτό το προϊόν είναι διεθνώς μεγάλη. Η μαύρη τρούφα μπορεί να φτάσει τα 1.000 ευρώ το κιλό στην αγορά, ενώ η λευκή ακόμα και τα 4.000 ευρώ.
Το ενδιαφέρον των επίδοξων καλλιεργητών έχει κερδίσει και η κρανιά. Δημοφιλής εναλλακτική καλλιέργεια, ιδίως για αγρότες ορεινών και ημιορεινών περιοχών, αποτελεί και αυτή των κράνων, επίσης γνωστών για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Πρόκειται για έναν φυλλοβόλο θάμνο, οι καρποί του οποίου χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικούς σκοπούς, αλλά και για την παρασκευή άλλων προϊόντων όπως το λικέρ κράνων, η μαρμελάδα και το κρανοποτό. Η καλλιέργεια θεωρείται απλή και είναι ιδανική για ορεινές και ημιορεινές περιοχές, αλλά και για εγκαταλελειμμένους αγρούς, με απόδοση (σε πλήρη ανάπτυξη των δέντρων) η οποία μπορεί να φτάσει τα 2.000 κιλά ανά στρέμμα. Προσοδοφόρα θεωρείται και η καλλιέργεια της ροδιάς, καθώς η ζήτηση έχει αυξηθεί, ιδίως για τον χυμό του φρούτου, που θεωρείται ευεργετικός για την υγεία.
Ο κατάλογος μοιάζει να μην έχει τέλος. Ως επί το πλείστον, στις εναλλακτικές καλλιέργειες στρέφονται άνθρωποι που μέχρι σήμερα ουδεμία σχέση είχαν με την ύπαιθρο. «Πρόκειται για μια σαφή ένδειξη ότι πολλοί άνθρωποι φεύγουν από τις πόλεις με προορισμό την ύπαιθρο για αναζήτηση νέων ευκαιριών», λέει στην «Κ» ο αντιπρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Λεωνίδας Λουλούδης. «Συντελείται σαφής στροφή προς την περιφέρεια, η οποία σήμερα φαίνεται να προσφέρει καλύτερες δυνατότητες από ό,τι το υπερκορεσμένο κέντρο. Επιπλέον, το φαινόμενο αυτό καταδεικνύει την ανάπτυξη μιας υγιούς επιχειρηματικότητας, η οποία δεν έχει σχέση με το γνωστό καθεστώς των κρατικοδίαιτων αγροτών». Υπάρχει ο κίνδυνος όμως οι προσπάθειες να μείνουν πολύ «μόνες». «Χρειάζεται να αρθρωθεί από την Πολιτεία περιφερειακή πολιτική υποδομών, με τη συγκρότηση μιας συλλογικότητας που θα ευνοήσει την πρόσβαση στην αγορά. Ειδάλλως το εγχείρημα δεν θα επιτύχει», καταλήγει ο ίδιος. «Οι αγορές δεν είναι ευμενείς αν μπαίνεις με μικρές ποσότητες, ό,τι ποιότητα κι αν έχεις. Χρειάζεται στρατηγική».