Σε αντίθεση με τον Ιρλανδό πρέσβη κ. Σίχαμ, ο Πορτογάλος ομόλογός του έχει σχεδόν τριάμισι χρόνια στη χώρα μας, η θητεία του λήγει φέτος και έως τον Αύγουστο θα έχει επιστρέψει στην πατρίδα του. Ο κ. Ντουάρτε Κόστα έφτασε στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2008. «Ηταν μια ωραία, ήσυχη χρονιά που κράτησε έως τον Δεκέμβριο. Θυμάμαι, τον Μάρτιο του ’09, ήμουν προσκεκλημένος σε κάποιο σπίτι ελληνικό. Ο οδηγός μου ήταν άρρωστος οπότε οδήγησα μόνος το υπηρεσιακό αυτοκίνητο. Το σπίτι ήταν στα Εξάρχεια. Οταν έληξε η βραδιά, βρήκα το παρκαρισμένο αυτοκίνητο κατεστραμμένο».
Ο κ. Κόστα αφηγείται αυτό το επεισόδιο με την απαιτούμενη ελαφρότητα που αποκτά κανείς με τη χρονική απόσταση απ’ το συμβάν. Είναι άνθρωπος άμεσος, χαμηλών τόνων, βετεράνος διπλωμάτης με μεγάλη πείρα αλλά και με συγγραφικές και καλλιτεχνικές ανησυχίες. Ουσιαστικά, έζησε ολόκληρη την τελική ευθεία που τράβηξε η Ελλάδα προς την αναταραχή και την κρίση. Φυσικά, η Πορτογαλία είναι επίσης μέρος της κρίσης και αυτή ήταν η βασική αφορμή για τη συνάντησή μας. Οπως όμως με την περίπτωση της ιρλανδικής κρίσης, έτσι και η πορτογαλική είναι μια αρκετά διαφορετική περίπτωση από τη δική μας.
«Πρέπει να έχετε ακούσει τα φάντος, τα παραδοσιακά τραγούδια της Πορτογαλίας», μας λέει χαμογελαστός. «Οι Πορτογάλοι είναι σαν τα φάντος. Ηρεμοι, ήσυχοι άνθρωποι. Και τα δικά σας τραγούδια έχουν μια γλυκύτητα – σε αντίθεση όμως με αυτά, εσείς είστε θορυβώδεις! Οι Πορτογάλοι δεν είναι. Οταν ξέσπασε η κρίση, στην ουσία δεν έγινε καμία διαμαρτυρία. Είχαμε μια γενική απεργία αλλά αυτό ήταν όλο. Θα σας πω κάτι: το 1974, μετά μισόν αιώνα δικτατορίας στην Πορτογαλία, το καθεστώς έπεσε σχεδόν μόνο του. Ηταν μια «επανάσταση λουλουδιών»: ο κόσμος διαδήλωσε ήρεμα και εξίσου ήρεμα τον αντιμετώπισε ο στρατός. Βλέπετε, οι Πορτογάλοι είχαν κουραστεί με τους συνεχείς αποικιακούς πολέμους, ήθελαν δημοκρατία, οπότε, περάσαμε πολύ ομαλά στη δημοκρατία. Νομίζω ότι συνολικά, από το 1974 έως σήμερα, πρέπει να είχαμε στην Πορτογαλία τέσσερις ή πέντε μεγάλες, γενικές απεργίες».
Οι οίκοι αξιολόγησης
Την ημέρα που γευματίσαμε με τον κ. Κόστα, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s είχε υποβαθμίσει την Πορτογαλία κατά τέσσερις μονάδες. «Δεν ξέρω τι γίνεται με αυτούς τους οίκους αξιολόγησης», σχολιάζει με μια ειλικρινή απορία στο πρόσωπό του. «Πιστεύω ότι από πίσω κρύβονται μηχανισμοί που υπονομεύουν την ενότητα της Ε.Ε. Δεν λέω ότι είναι η Αμερική, δεν έχει να κάνει με κάποια χώρα συγκεκριμένα αλλά με μηχανισμούς των διεθνών αγορών που κρίνουν ότι αυτό τους συμφέρει. Είναι ακατανόητο: πριν από λίγες ημέρες, η κυρία Λαγκάρντ, η διευθύντρια του ΔΝΤ, τηλεφώνησε στον συνάδελφό μου στην πρεσβεία της Πορτογαλίας στην Ουάσιγκτον και τον συνεχάρη για την προσπάθεια που καταβάλλει η Πορτογαλία να βγει από την κρίση. Τόνισε μάλιστα ότι η Πορτογαλία δίνει το καλό παράδειγμα στην Ελλάδα, υπό την έννοια ότι όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα στην Πορτογαλία συναινούν ως προς τα νέα μέτρα για την κρίση, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας. Επίσης, ένα μήνα νωρίτερα, Πορτογάλος δημοσιογράφος πήρε συνέντευξη από έναν εκ των τριών διευθυντών του Moody’s και όταν τον ρώτησε αν κρίνει θετικό το γεγονός ότι τα τρία μεγάλα κόμματα στην Πορτογαλία συμφωνούν για τα νέα μέτρα, εκείνος απάντησε, ναι, αυτό είναι πολύ θετικό. Και σήμερα, ο ίδιος οίκος μας υποβαθμίζει τέσσερις μονάδες! Είναι παράλογο. Ευθύνεται όμως και η Ε.Ε. Θα έπρεπε απέναντι σε αυτή την κατάσταση να έχει πάρει κάποια μέτρα, εδώ και ένα χρόνο τουλάχιστον. Τώρα αρχίζει να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Κάλλιο αργά παρά ποτέ».
Ο κ. Κόστα υπογραμμίζει με έμφαση ότι στην Πορτογαλία «τα τρία μεγάλα κόμματα υποστηρίζουν και υπογράφουν τις συμφωνίες με το ΔΝΤ. Γι’ αυτό ίσως και η πολιτική γραμμή που ακολουθεί η Ν.Δ. στην Ελλάδα, εκνευρίζει πολύ τους Ευρωπαίους. Επιπλέον, η Πορτογαλία παίρνει επιπρόσθετες πρωτοβουλίες, επιβάλλοντας, π.χ., φορολογία στο επίδομα των Χριστουγέννων, ανάλογα με τον μισθό που παίρνει ο κάθε μισθωτός. Τα πολύ χαμηλά εισοδήματα δεν θα φορολογηθούν καθόλου. Δεν μας το ζήτησε η Ε.Ε. ή το ΔΝΤ. Μόνοι μας το κάναμε».
Αν στην Ιρλανδία ήταν οι τράπεζες που προκάλεσαν την κρίση, στην Πορτογαλία, όπως και στην Ελλάδα, το πρόβλημα ήταν πιο γενικευμένο. «Τα τελευταία δέκα χρόνια στην Πορτογαλία», λέει ο κ. Κόστα, «ξοδεύαμε περισσότερα απ’ όσα βγάζαμε, όπως συνέβη και εδώ. Ομως δεν υπήρξαν ανάλογα ζητήματα διαφθοράς σε πολιτικό επίπεδο. Ευτυχώς, με εξαίρεση δύο – τρεις δημάρχους που συνελήφθησαν εξαιτίας διαφθοράς, δεν είχαμε κρούσματα σε εκτεταμένη βάση και κυρίως σε εθνικό επίπεδο. Οχι ότι είναι ανύπαρκτη η διαφθορά στην Πορτογαλία, όπως και σε κάθε κοινωνία, αλλά είναι εξαιρετικά περιορισμένη πλέον».
Οι σταθμοί του
1946
Γεννιέται στην Πορτογαλία
1975
Γραμματέας του υπ. Εξωτερικών Μάριο Σοάρες.
1976
Υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών του υπ. Εξωτερικών.
1981
Μέλος της Πορτογαλικής Αποστολής στον ΟΗΕ.
1987
Τοποθετείται στην πρεσβεία της Πορτογαλίας στο Κάιρο.
1991
Διπλωματικός Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας, Μάριο Σοάρες
έως το 1996.
1999
Πρέσβης της Πορτογαλίας στην Αβάνα.
2008
Πρέσβης της Πορτογαλίας στην Αθήνα.
Η συνάντηση
Με τον κ. Ντουάρτε Κόστα γευματίσαμε στην Brasserie (Βαλαωρίτου 15). Σαλάτα ρόκα παρμεζάνα και καπουτσίνο για τον πρέσβη, σαλάτα κοτόπουλο, περιέ και κόκα κόλα zero για μένα. Συνολικός λογαριασμός 40 ευρώ.