Παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας από δηλώσεις πολιτικών προσώπων. (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 24.5.2011, Κώνστας κατά Ελλάδος).
Ενώ εκκρεμούσε στο Εφετείο Κακουργημάτων κατηγορία, συγκείμενη από περισσότερες κακουργηματικές πράξεις, στρεφόμενες κατά του Παντείου Πανεπιστημίου, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης και ο τότε υφυπουργός Οικονομικών προέβησαν σε δηλώσεις στις 12.2.2008 και 11.6.2007 αντίστοιχα, οι οποίες παραβίασαν το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου (άρθρ. 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ). Ο προσφεύγων χαρακτηρίσθηκε «διεφθαρμένος» και θεωρούσαν με τις εκφράσεις τους τα εγκλήματα ως πράγματι τελεσθέντα.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε κατά τούτο την προσφυγή και επιδίκασε χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης 12.000 ευρώ και για τη δικαστική του δαπάνη 10.000 ευρώ.
Παραβιάσεις στη διαδικασία της «ακούσιας νοσηλείας» (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 5.7.2011, Βένιος κατά Ελλάδος).
Ο προσφεύγων παραπονείται για παραβίαση του άρθρ. 5 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, διότι εισήχθη σε ψυχιατρικό νοσοκομείο χωρίς τη συναίνεσή του. Στις 19.11.2007 ο αδελφός του ζήτησε από τον εισαγγελέα να διατάξει την ψυχιατρική εξέταση του προσφεύγοντος, ο οποίος υπέφερε από ψυχικές διαταραχές. Στις 19.11.2007 ο εισαγγελέας παρήγγειλε στο αστυνομικό Τμήμα να λάβει καταθέσεις των οικείων του προσφεύγοντος και να προσκομίσουν τα ιατρικά πιστοποιητικά κ.ά. σχετικά έγγραφα. Κατέθεσαν η μητέρα και ο αδελφός του, που βεβαίωσαν ότι από έτους εμφάνιζε έντονα ψυχιατρικά προβλήματα και ο ιατρός Μ. Κ. συνταγογράφησε αγωγή, την οποία δεν ακολούθησε ο προσφεύγων. Εγινε πολύ επιθετικός έναντι των οικείων του, μητέρας και αδελφού του, ο δε τελευταίος αναγκάσθηκε να μετοικήσει. Δεν δεχόταν δε να τον δει γιατρός. Ο εισαγγελέας έδωσε «επείγουσα» εντολή στην αστυνομία να τον μεταγάγει εντός τριών ημερών σε ψυχιατρικό νοσοκομείο για να διαπιστωθεί αν αυτός είναι επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, την προσωπική ασφάλεια των πολιτών και τη δική του ασφάλεια.
Οδηγήθηκε από δύο αστυνομικούς στον ψυχίατρο του νοσοκομείου, ο οποίος του δήλωσε ότι θα κρατηθεί στο νοσοκομείο και επειδή αρνήθηκε εκείνος, ο ψυχίατρος διέταξε και του έκαναν ένεση και διέταξε την εισαγωγή του στην ψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου. Εκεί εκδόθηκε ιατρική έκθεση υπογεγραμμένη από δύο άλλους ψυχιάτρους, σύμφωνα με την οποία διαπιστώθηκε παραληρηματική κατάσταση επί αισθήματος καταδίωξης κλπ. και ότι ο προσφεύγων πληρούσε τους όρους του ακούσιου εγκλεισμού του ν. 2071/1992 που αναγκαιούσε για τη βελτίωση της κατάστασής του. Ο εισαγγελέας στον οποίο διαβιβάστηκαν τα έγγραφα διέταξε στις 28.12.2007 την εισαγωγή τού προσφεύγοντος στο νοσοκομείο, κατά τον εν λόγω νόμο (άρθρ. 95 επ.). Στις 16.1.2008 ο προσφεύγων έλαβε άδεια εξόδου από το νοσοκομείο, όπου αναφερόταν ως διάγνωση οι όροι «ψυχωτικό σύμπλεγμα». Στις 14.4.2008 το Πρωτοδικείο Αθηνών κήρυξε απαράδεκτη τη συζήτηση της αίτησης του εισαγγελέα για ακούσια νοσηλεία του προσφεύγοντος, διότι ο εν λόγω δεν παραστάθηκε ούτε είχε κλητευθεί νόμιμα. Στις 12.11.2008 και 9.2.2009 ο αδελφός του προσφεύγοντος μετέβη στο νοσοκομείο και δήλωσε ότι ο εν λόγω διέκοψε τη φαρμακευτική αγωγή και ο προσφεύγων εισήχθη και πάλι τον Ιανουάριο του 2010 σε άλλο ψυχιατρικό νοσοκομείο.
Κατ’ αρχήν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαπιστώνει, στηριζόμενο και στις εκθέσεις τις Εθνικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ότι οι διατάξεις του ν. 2071/1992 είναι ατελείς. Περαιτέρω, όμως το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι στις 11.12.2007 ο ψυχίατρος του νοσοκομείου, με την υπογραφή της βεβαίωσης ότι ο προσφεύγων έπρεπε να εισαχθεί στο νοσοκομείο, έλαβε μια τέτοια απόφαση, χωρίς την παρέμβαση του εισαγγελέα ή του δικαστηρίου. Αυτό αρκεί, κατά την άποψη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, για να διαπιστωθεί παραβίαση του άρθρ. 5 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, διότι ο προσφεύγων στερήθηκε την ελευθερία του χωρίς νόμιμες διαδικασίες. Και εν τέλει, καταδίκασε την Ελλάδα να πληρώσει στον προσφεύγοντα το ποσό των 10.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική του βλάβη και το ποσό των 2.000 ευρώ για τη δικαστική του δαπάνη.
Σημ.: Ούτε επαρκές νομικό πλαίσιο για την «ακούσια νοσηλεία» δεν μπορέσαμε να αποκτήσουμε ακόμη; Συνιστούμε στους αναγνώστες τη σειρά μαθημάτων στο Κολέγιο της Γαλλίας του Μισέλ Φουκό «Les innormeaux» (έκδοση ΕΣΤΙΑΣ) για να αντιληφθούν την ανάγκη ευαίσθητης αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών των συνανθρώπων μας.
Ορια ελέγχου αποφάσεων εθνικών δικαστηρίων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – καταδίκη για βραδύτητα απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης (απόφ. της 3.2.2011, Φτυλάκης κ.λπ. κατά Ελλάδος).
Οι δύο προσφεύγοντες είναι γονείς και οι λοιποί οκτώ αδέλφια του Κ. Φ. ο οποίος θανατώθηκε το 1995 σε αυτοκινητικό ατύχημα κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ως αστυνομικού. Στις 27.12.2000 οι προσφεύγοντες άσκησαν αγωγή κατά του Ελληνικού Δημοσίου με την οποία ζητούσαν χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που υπέστησαν από τη θανάτωση του Κ. Φ. Η αγωγή απορρίφθηκε από το διοικητικό πρωτοδικείο και το διοικητικό εφετείο, καθώς και η αναίρεση των προσφευγόντων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στις 4.4.2007. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται ότι παραβιάσθηκε από τα διοικητικά δικαστήρια η αρχή της δίκαιης δίκης α) με την υπερβολική καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης από τα ελληνικά ποινικά δικαστήρια και β) με εσφαλμένες αιτιολογίες των αποφάσεων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή ως προς την πρώτη αιτίαση, της παραβίασης του άρθρ. 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ που επιβάλλει, μεταξύ άλλων, την επίλυση των διαφορών εντός λογικής προθεσμίας, και καταδίκασε την Ελλάδα να πληρώσει στους προσφεύγοντες το συνολικό ποσό των 30.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική τους βλάβη και το ποσό των 1.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Περαιτέρω όμως δέχθηκε ότι κατά το άρθρ. 19 της ΕΣΔΑ δεν μπορεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να εξετάσει τα σφάλματα ουσίας ή νομικά σφάλματα που τυχόν διέπραξαν τα εθνικά δικαστήρια, παρά μόνο κατά το μέτρο που αυτά μπορούν να θίξουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που προστατεύει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Κράτηση ανήλικων παραβατών, ποινικά ανεύθυνων
Παράνομη κράτηση ανήλικων παραβατών, ποινικά ανεύθυνων (απόφ. της 21.12.2010, Ichin κ.λπ. κατά Ουκρανίας).
Δύο νεαροί ηλικίας 13 και 14 ετών τέθηκαν υπό κράτηση σε ίδρυμα κράτησης ανηλίκων για 30 ημέρες με την κατηγορία της κλοπής φαγώσιμων ειδών και μαγειρικών συσκευών από τη σχολική καντίνα, παρόλο που είχαν ομολογήσει την κλοπή και είχαν επιστρέψει μερικά από τα κλοπιμαία και η ηλικία τους δεν βρισκόταν στα όρια της ποινικής ευθύνης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή, κρίνοντας ότι η κράτηση των ανηλίκων ήταν καταχρηστική σε χώρο που δεν μπορούσε να τους παρασχεθεί η απαιτούμενη «εκπαιδευτική εποπτεία», κατά παράβαση του άρθρ. 5 παρ. 1 της ΕΣΔΑ που διασφαλίζει το δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια.