Η μεταρρύθμιση που σχεδιάζεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης στα ζητήματα που έχουν σχέση με την παραγωγή, κατοχή, διακίνηση και χρήση ναρκωτικών «έλαμψε» με την εμφάνισή της επί διήμερο στα media, άφησε το περί αποποινικοποίησης της κατοχής και χρήσης ναρκωτικών αποτύπωμά της και εξαφανίστηκε.
Ποιος είναι ο στόχος της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας; Είναι μήπως η καταπολέμηση της διακίνησης των ναρκωτικών; Η μείωση της χρήσης; Η επίθεση στο οργανωμένο έγκλημα; Ή μήπως απλούστατα η περίφημη αποσυμφόρηση των φυλακών και η ιδεολογική ικανοποίηση των οπαδών ενός ιδιότυπου φιλελευθερισμού;
Η πολιτική αυτή κίνηση κρίνεται κατ’ αρχήν από τους στόχους που υπηρετεί, την εποχή που εμφανίζεται, τους συμβολισμούς που περιέχει και τη διαδικασία που επιλέγεται για τη διαβούλευση και ένα πιθανό consensus.
Φοβούμαι ότι τα τέσσερα αυτά κριτήρια δεν συνιστούν, έτσι όπως έχουν, την καλύτερη μέθοδο επίτευξης ενός θετικού αποτελέσματος.
Η παραγωγή, εμπορία και χρήση ναρκωτικών αποτελούν προϊόντα ανθρώπινης δραστηριότητας και ως τέτοια μπορούν και πρέπει να αντιμετωπιστούν. Το γεγονός ότι πλήθος επικινδύνων για τον άνθρωπο δραστηριοτήτων που συνδέονται με τα ναρκωτικά δεν έχουν εξαλειφθεί, δεν συνιστά λόγο για να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά. Τα ναρκωτικά χρειάζονται πόλεμο και όχι συμβιβασμό μαζί τους. Το λεπτό και επίμαχο σημείο για το οποίο συγκρούονται διάφορες αντιλήψεις είναι η διάσταση που παίρνει η έννοια του χρήστη ναρκωτικών και του εξαρτημένου.
Για τη διάσταση αυτού του φαινομένου κόπτονται πολλοί εφευρέτες της λύσης στο πρόβλημα. Τι είναι ο χρήστης; Είναι ασθενής και θα τον υποχρεώσουμε λοιπόν να γίνει καλά; Γιατί βρίσκεται στα χέρια της Δικαιοσύνης; Προφανώς, γιατί συνελήφθη να κατέχει ουσίες, η χρήση των οποίων απαγορεύονται από τον νόμο ή και γιατί ισχυρίζεται ότι είναι εξαρτημένος. Αρα θα τον αφήσουμε να κατέχει και θα τον κάνουμε και καλά.
Γιατί να είναι παράνομες οι ναρκωτικές ουσίες; Γιατί η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, την οποία η χώρα μας την έχει κυρώσει, καθώς και τις τροποποιήσεις της, απαγορεύει την παραγωγή, εμπορία και διακίνηση αυτών των ουσιών για λόγους προστασίας της υγείας του ανθρώπου.
Επίσης, γιατί το σύνολο της διεθνούς υγειονομικής πολιτικής έχει απαγορευτικό χαρακτήρα με τον ενδελεχή έλεγχο κάθε φαρμάκου που κυκλοφορεί στη λογική του «ωφελέειν, μη βλάπτειν».
Πώς μπορούμε να συνδυάσουμε τη στήριξη του εξαρτημένου ατόμου με την πραγματική καταπολέμηση της κυκλοφορίας ναρκωτικών, όταν μάλιστα το οργανωμένο έγκλημα, διάφορες τρομοκρατικές ομάδες και πάσης φύσεως κινήματα αποκτούν ισχύ σε βάρος της Δημοκρατίας μέσω του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και επηρεάζουν τη διεθνή κατάσταση και πρόσωπα αφανή και άγνωστα αποκτούν αθέμιτη ισχύ εις βάρος της οικονομίας και της κοινωνίας;
Το ζήτημα δεν είναι μονοσήμαντο, ούτε μπορεί να αντιμετωπισθεί με απλουστεύσεις. Χώρες όπως η Ολλανδία, για την οποία ακούγονται διάφοροι μύθοι, έχουν πολύ αυστηρή πολιτική για τα ναρκωτικά. Η πλειοψηφία των φυλακισμένων στη χώρα αυτή είναι χρήστες ναρκωτικών και τούτο γιατί, ενώ είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν σε ένα από τα ελάχιστα coffee shops που έχουν απομείνει μέχρι πέντε γραμμάρια μαριχουάνας, αυτοί διέπραξαν άλλα αδικήματα (κλοπή κ. λπ.) με στόχο την προμήθεια ναρκωτικών.
Επιπλέον, η κατοχή και διακίνηση των πάσης φύσεως ναρκωτικών απαγορεύεται ρητώς στην Ολλανδία και αποτελεί αδίκημα, ενώ πλήθος χρηστών ηρωίνης παίρνει μεθαδόνη με ελάχιστα επιτυχή αποτελέσματα. Η χρήση ηρωίνης συνεχίζεται. Η διευκόλυνση που δίνεται μέσω των coffee shops και η διανομή μεθαδόνης χωρίς ψυχολογική στήριξη αποτελούν μήνυμα για τους χρήστες. Κάθε άλλη παράνομη πράξη, έστω και αν έχει ως τελικό σκοπό την προμήθεια ναρκωτικών, δεν τυγχάνει ευμενούς μεταχείρισης, εφόσον έχουν δοθεί οι δύο προηγούμενες παροχές. Οι απανταχού επιστήμονες γνωρίζουν ότι θεραπεία με το ζόρι δεν γίνεται με τίποτα.Η παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία θέλει να τα πετύχει όλα μαζί, πράγμα αδύνατο: να χαϊδέψει τους χρήστες, να λησμονήσει τα συναφή αδικήματα, να τους θεραπεύσει και να αφήσει στην άκρη τον ούτως ή άλλως παραγόμενο συμβολισμό της ότι τάχα η εξάρτηση από τα ναρκωτικά δεν είναι και τίποτα τόσο σοβαρό.
Αυτά εν συντομία επί της ουσίας. Επί της διαδικασίας όμως ένα μεγάλο ερώτημα ανακύπτει. Σε μια στιγμή που το οργανωμένο έγκλημα και η τρομοκρατία ανθούν που η οικονομική μετανάστευση χρησιμοποιείται ως άλλοθι για την ανάπτυξη ακραίων αντιλήψεων, που η χώρα αφεαυτής έχει χρεοκοπήσει, ποια είναι η σκοπιμότητα εισαγωγής αυτής της πρωτοβουλίας; Δεν αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση ότι, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η κατεύθυνση έχει κάποια θετικά στοιχεία, χωρίς να προηγηθούν υποδομές, κοινωνικά δίκτυα και μέσα, το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό; Οσον αφορά τους εμπόρους, καλό είναι η κυβέρνηση να ρωτήσει τους Ιταλούς ομοιόβαθμους για τους νόμους Falcone και να τους αντιγράψει, αν θέλει στα σοβαρά να καταπολεμήσει τα ναρκωτικά.
* Η κ. Μαριέττα Γιαννάκου είναι επικεφαλής της Κ.Ο. της Ν.Δ. στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.