Αν και το αίτημα, που προβλήθηκε με έντονο πολιτικό περιεχόμενο και συμβολισμό ανάλογο της συγκυρίας για επιστροφή των «κλεμμένων» στο δημόσιο ταμείο, σηματοδότησε την αλλαγή πλεύσης στην πάταξη των εκτεταμένων -όπως όλα δείχνουν- φαινομένων διαφθοράς στο Δημόσιο, εντούτοις η ικανοποίησή του ακόμα εκκρεμεί. Δύο χρόνια μετά τις εξαγγελίες ότι η επιστροφή των «κλεμμένων» θα αποτελούσε προτεραιότητα και κίνητρο για την αντιμετώπιση, επί της ουσίας, φαινομένων διαφθοράς στη δεδομένη χρονική περίοδο, όπου οι πολίτες αναζητούν επειγόντως κυρώσεις για όσους έχουν «βάλει το χέρι στο μέλι», η νομοθεσία μας αντί να αξιώνει την επιστροφή των καταχρασθέντων χρημάτων στο Δημόσιο, δεν την προβλέπει! Οσο κι αν ακούγεται παράλογο, ο νόμος που ισχύει από το 2010 (πρόκειται για τον 3904) και δίδει τη δυνατότητα σε όσους έχουν διαπράξει βαριά οικονομικά αδικήματα, όπως απάτες, υπεξαιρέσεις και άλλα, να επιστρέφουν τα χρηματικά ποσά που καταχράστηκαν και να έχουν επιεική ποινική μεταχείριση, που σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να φθάνει ώς την πλήρη απαλλαγή, εξαιρεί και μάλιστα ρητά τους καταχραστές του Δημοσίου. Απίστευτο κι όμως αληθινό. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 17 του εν λόγω νόμου, με σαφήνεια ορίζεται ότι δεν εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις «αν τα κακουργήματα (απάτες και άλλα) στρέφονται κατά του Δημοσίου, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού». Οσοι συλλαμβάνονται -και τελευταία αυξάνονται οι περιπτώσεις επίορκων κρατικών λειτουργών που θησαύριζαν σε βάρος του Δημοσίου- για απάτες ή άλλα οικονομικά αδικήματα, απαγορεύεται από τον νόμο να επιστρέφουν τα «κλεμμένα» σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν οι ίδιοι τη θέση τους ως κατηγορούμενοι.
Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη κινήτρων για επιεική μεταχείριση με την επιστροφή των καταχρασθέντων χρημάτων δεν διευκολύνει, όπως υποστηρίζουν έγκριτοι νομικοί, στο να «ανοίξουν τα στόματα» όσων εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς και να αποκαλυφθεί πλήρως και με στοιχεία η δράση κυκλωμάτων που λειτουργούν οργανωμένα και με νομιμοφάνεια στα σπλάγχνα δημοσίων οργανισμών επί χρόνια.
Η νομοθετική πρόβλεψη που περιορίζει μόνον ανάμεσα σε ιδιώτες την αξίωση για επιστροφή των χρημάτων, όπως επισημαίνουν εισαγγελικοί λειτουργοί που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ποινικής δίωξης, «δυσκολεύει το έργο της αποκατάστασης της ζημίας του Δημοσίου σε καιρούς οικονομικά χαλεπούς» και επιπλέον, όπως τονίζουν, περιορίζει την όποια κύρωση κατά των δραστών σε ποινικές καταδίκες που αργούν να επιβληθούν, λόγω της δικαστικής γραφειοκρατίας και των προβλημάτων στην απονομή της δικαιοσύνης, με αποτελέσματα διαλυτικά στην κοινή περί δικαίου πεποίθηση των πολιτών.
Ελλειψη ρυθμίσεων
Η επιχειρηματολογία που προβάλλεται -και υιοθετήθηκε από τον νομοθέτη της εν λόγω ρύθμισης- ότι όσοι εμπλέκονται σε κατάχρηση δημοσίου χρήματος πρέπει να έχουν μόνον αυστηρή ποινική κύρωση, δεν είναι επαρκής για να απαντήσει στο εύλογο αίτημα για επιστροφή των «κλεμμένων», καθώς, όπως τονίζουν εισαγγελικές πηγές, «ο νόμος μπορεί να αξιώνει την επιστροφή των χρημάτων στο Δημόσιο και παράλληλα να επιβάλλει σαφώς μικρότερες ποινές, δίχως ωστόσο να εξομοιώνει τους καταχραστές του Δημοσίου με εκείνους που διαπράττουν ανάλογα αδικήματα κατά ιδιωτών».
Πάντως, το τελευταίο χρονικό διάστημα, με τις αποκαλύψεις για οργανωμένη οικονομική εγκληματικότητα στο Δημόσιο, όπως κατέδειξαν οι υποθέσεις στο ΙΚΑ Καλλιθέας, η έρευνα για παράνομα επιδόματα στον ΟΑΕΔ, αλλά και οι καταγγελίες περί χρηματισμού από ανώτερους υπαλλήλους του υπουργείου Ανάπτυξης, οι εισαγγελικές αρχές προβληματίζονται έντονα με την έλλειψη ρυθμίσεων που θα ανάγκαζαν πρώτα από όλα τους δράστες στην επιστροφή των χρημάτων που έβαλαν στην τσέπη, και μάλιστα με διαδικασίες σύντομες και ουσιαστικές. Και κρούουν τον κώδωνα για την αδυναμία του δικαστικού συστήματος να αντιμετωπίσει το τσουνάμι υποθέσεων διαφθοράς που θα έρθει στην επιφάνεια, καθώς, όπως τονίζουν, «το απόστημα μόλις άρχισε να σπάει και οι συνθήκες απονομής δικαιοσύνης δεν επιτρέπουν», όπως λένε οι ίδιες πηγές, «τουλάχιστον τώρα, τη σύντομη απόδοση ευθυνών για αυτές τις υποθέσεις».