Η δεύτερη επίσκεψη της τρόικας στην Κύπρο ολοκληρώθηκε την Παρασκευή. Στις συνομιλίες, οι δύο πλευρές ανέπτυξαν τις θέσεις τους και κατέγραψαν τις διαφωνίες τους. Τα σπουδαία, δηλαδή το ύψος της χρηματοδότησης που θα θεωρηθεί αναγκαίο για την Κυπριακή Δημοκρατία, η υπογραφή του μνημονίου και η εκταμίευση της δόσης, παραπέμπονται για τον Σεπτέμβριο.
Η Κύπρος σίγουρα πληρώνει την ελληνική κρίση και την υπερέκθεση του τραπεζικού της συστήματος σε ελληνικά ομόλογα και δάνεια. Ετσι ξεκίνησαν και εκεί οφείλονται οι αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής της ικανότητας που την απέκλεισαν από τις διεθνείς αγορές. Η κρίση έφτασε στο απόγειό της μετά το ελληνικό PSI όταν χρειάστηκε κεφάλαια για να ανακεφαλαιοποιήσει τις ζημίες των 1,8 δισ. της Λαϊκής Τράπεζας και των 500 εκατ. ευρώ της Τράπεζας Κύπρου, που δεν μπορούσε να βρει στις αγορές και παρά τις προσπάθειές της δεν μπόρεσε να βρει μέσω διακρατικών συμφωνιών με τη Ρωσία και την Κίνα. Στα τέλη Ιουνίου και εν μέσω σημαντικής κρίσης ρευστότητας, η Κύπρος προσέφυγε στον μηχανισμό στήριξης.
Με αργό ρυθμό
Η οικονομική κατάσταση στη μεγαλόνησο κάθε άλλο παρά ανθηρή είναι (το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1,6% στο πρώτο τρίμηνο) και η ρευστότητα της οικονομίας δεν παρουσιάζει καλύτερη εικόνα – η Κεντρική Τράπεζα φέρεται να έχει παραχωρήσει Emergency Liquidity Assistance ύψους 8,02 – 9 δισ. ευρώ στο τραπεζικό σύστημα, δηλαδή περίπου το 50% των στοιχείων ενεργητικού. Παραδόξως, όμως, καμιά από τις δύο πλευρές δεν δείχνει να βιάζεται. Η Λευκωσία ακόμα φαίνεται να ελπίζει ότι θα καταφέρει να συνάψει ένα διακρατικό δάνειο από τη Ρωσία και ότι θα μπορεί μετά να διαπραγματευτεί τη βοήθεια με άνεση χρόνου. Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να γεφυρώσουν έτσι τις ανάγκες της Κύπρου ώς την έναρξη της λειτουργίας του ESM οπότε η Κύπρος να μπορεί να διεκδικήσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από τον μηχανισμό και να μην επωμιστεί η χώρα το κόστος αυτό. Η τρόικα από την πλευρά της δεν δημιούργησε την εντύπωση ότι επείγεται. Κυπριακές πηγές απέδιδαν αυτή τη στάση στο ότι περιμένει να οριστικοποιηθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το θέμα της Ελλάδας.
Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών, Βάσος Σιαρλή, πάντως δήλωσε την Πέμπτη ότι το μνημόνιο με την τρόικα θα είναι έτοιμο εντός του Σεπτεμβρίου. Αυτό που, όπως παραδέχθηκε, θα καθυστερήσει είναι το θέμα της εξακρίβωσης του ποσού ανακεφαλαιοποίησης που θα απαιτήσει άλλους 2-3 μήνες.
Πρόκειται, ούτως ή άλλως, για το σημαντικότερο θέμα στο οποίο οι απόψεις της κυπριακής ηγεσίας και της τρόικας διίστανται. Οι Κύπριοι υπολογίζουν τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης σε 6 δισ. Η τρόικα μιλάει για 9 έως 11 δισ. Τραπεζικές πηγές στην Αθήνα θεωρούν όμως ότι μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερες, αναφέροντας αφενός ότι οι συνεργατικές τράπεζες έχουν το χαρτοφυλάκιό τους «τίγκα» στα κυπριακά ομόλογα, αφετέρου δε ότι ο δανεισμός των κυπριακών τραπεζών σε Ελλάδα και Κύπρο ανέρχεται περίπου σε 50 δισ. (χωρίς να συνυπολογίσουμε το offshore banking) και σε αυτά δεν έχουν διακριβωθεί οι επισφάλειες.
Το ύψος του ελλείμματος
Η δεύτερη διχογνωμία υφίσταται ως προς το πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι οφείλεται πρωτίστως σε ένα πρόβλημα κακής διαχείρισης των τραπεζών, η τρόικα όμως διαπιστώνει διαρθρωτικές αδυναμίες συνολικά στην κυπριακή οικονομία και πιστεύει ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και έτσι. Στις συναντήσεις ανάμεσα στη διυπουργική Επιτροπή και την τρόικα οι διαφορετικές απόψεις έγιναν εμφανείς (ακόμα και για το μέγεθος του ελλείμματος εκδηλώθηκε διαφωνία, με τους Κύπριους να το τοποθετούν στο 3,5% του ΑΕΠ και την τρόικα στο 5,5%) μερικές φορές μάλιστα με έντονο τρόπο. Οι Κύπριοι πολιτικοί είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν την επικεφαλής του κλιμακίου του ΔΝΤ Ντέλια Βασιλέσκου από τη σκληρή της πλευρά, που ήταν ήδη αρκετά γνωστή στην Αθήνα.
Η τρόικα κατέθεσε προς συζήτηση ένα σκληρό πακέτο περικοπών στις δημόσιες δαπάνες και προτείνει μείωση του μισθολογίου κατά 15% στην τριετή διάρκεια του προγράμματος (ώς το 2015) και μείωση των κοινωνικών παροχών κατά 10%. Ειδικά για το μισθολόγιο η τρόικα προτείνει κατάργηση του 13ου μισθού (δώρο Χριστουγέννων) και το ουσιαστικό πάγωμα της ΑΤΑ για πολλά χρόνια, αφού προτείνει να δίδεται άπαξ και όχι δύο φορές τον χρόνο όπως σήμερα και υπό την προϋπόθεση να έχουν προηγηθεί δύο έτη ανάπτυξης. Προτείνει επίσης περικοπή των εφάπαξ, τα οποία στην Κύπρο αποτελούν ένα είδος μπόνους αποχώρησης. Και φυσικά, η πρότασή της περιλαμβάνει και ιδιωτικοποιήσεις, εξ ου και η επίσκεψη στην Εταιρεία Τηλεπικοινωνιών (CΥΤΑ).
Τριετής θα είναι η διάρκεια
Στη συνάντηση στο προεδρικό μέγαρο, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας φέρεται να ζήτησε από την τρόικα ένα πενταετές πρόγραμμα και ήπια μέτρα ώστε να μην επιταχυνθεί η ύφεση της οικονομίας, αλλά και να συμπέσει η προσαρμογή με τα προσδοκώμενα έσοδα από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Η τρόικα αρνήθηκε, και συγκεκριμένα η εκπρόσωπος του ΔΝΤ φέρεται να του απάντησε ότι εκ του καταστατικού του Ταμείου τα προγράμματα αυτά είναι τριετή. Αυτοί είναι οι κανόνες.
Ολοκληρώνοντας τον έλεγχο στη Λευκωσία, η τρόικα επισήμανε σε όλους τους συνομιλητές της ότι θα πρέπει να ληφθούν επώδυνα μέτρα. Η κυβέρνηση στη Λευκωσία πάντως δεν συμφωνεί και θέλει -σύμφωνα με πληροφορίες- να καταρτίσει μια δική της, πιο ήπια αντιπρόταση. Και φυσικά υπάρχουν και πολιτικά προβλήματα.
Το πρώτο είναι ότι η προοπτική ενός επώδυνου μνημονίου παραπέμπει στην εμπειρία της Ελλάδας, που αποτελεί εφιάλτη για τους Κυπρίους. Το δεύτερο, ότι οι αποφάσεις για το μνημόνιο θα ληφθούν ενώ ήδη τρέχει η προεκλογική περίοδος. Αν και δεν κατεβαίνει ο ίδιος στις εκλογές, ο κ. Χριστόφιας ακολουθεί μια συγκεκριμένη τακτική για να βελτιώσει τις προοπτικές του ΑΚΕΛ, επιχειρώντας να επιρρίψει το σύνολο της ευθύνης στις τράπεζες. Και ελπίζει ότι το δάνειο από τη Ρωσία -που δεν φαίνεται πάντως πολύ πιθανό- θα δημιουργήσει ένα καλύτερο κλίμα στην κοινή γνώμη.