Περιττή λήψη φαρμάκων λόγω «βιαστικής» διάγνωσης, χορήγηση ακριβών σκευασμάτων χωρίς συγκριτικά πλεονεκτήματα στη θεραπεία και συχνές «εναλλαγές» της φαρμακευτικής αγωγής συνθέτουν ένα τρίγωνο που περικλείει αφενός κινδύνους για την υγεία των υπερτασικών, επιτείνοντας αφετέρου την οικονομική αιμορραγία των ιδίων και του Δημοσίου. Με δεδομένο ότι 25% των ενηλίκων Ελλήνων χαρακτηρίζονται υπερτασικοί, η ορθολογική αντιμετώπιση του προβλήματος, ειδικότερα εν μέσω δημοσιονομικής κρίσης, καθίσταται επιτακτική. Αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος, ένα στα έξι φαρμακευτικά σκευάσματα (16,3%) που πωλούνται στη χώρα μας αφορούν την αντιμετώπιση της υπέρτασης, ενώ το 15% της ετήσιας συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης -η οποία ανήλθε σε 6,7 δισ. ευρώ το 2011- αφορά αντιυπερτασικά. Παρ’ όλα αυτά, μόλις το 20%-25% των υπερτασικών έχει πετύχει να «ρυθμίσει» την πίεσή του, γεγονός που εγείρει σειρά ερωτημάτων.
Για τους τρόπους αντιμετώπισης της σπατάλης στη θεραπεία της υπέρτασης, μιλάει στην «Κ» ο διευθυντής της Β΄ Καρδιολογικής Κλινικής και του Τμήματος Υπέρτασης του «Υγεία» κ. Νίκος Β. Καρατζάς, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου που επιμελήθηκε «Υπέρταση: θεωρία και πράξη». Οπως επισημαίνει ο ίδιος, «μελέτες έχουν καταδείξει ότι η επιτυχής αντιμετώπιση της υπέρτασης έχει σημαντικό οικονομικό όφελος για την κοινωνία, αφού το κόστος διάγνωσης και θεραπείας αντισταθμίζεται από την αποφυγή των συνεπειών της, δηλαδή των καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Ωστόσο υπάρχουν και σπατάλες που μπορούν να περιοριστούν. Μία από αυτές είναι η αποφυγή της περιττής θεραπείας, δηλαδή της λήψης φαρμάκου απ’ όσους δεν τη χρειάζονται όταν η διάγνωση βασίζεται σε μέτρηση αρτηριακής πίεσης σε μία μόνο επίσκεψη». Σύμφωνα με τον κ. Καρατζά, σε πολλές περιπτώσεις οι γιατροί γράφουν αντιυπερτασικά φάρμακα ύστερα από μία μόνο μέτρηση, η οποία, ωστόσο, δεν επαρκεί για τη σωστή αξιολόγηση της «μέσης» αρτηριακής πίεσης και τη λήψη απόφασης για θεραπεία. Για την αποφυγή υπερδιάγνωσης ή υποδιάγνωσης της υπέρτασης απαιτούνται πολλαπλές μετρήσεις.
«Αλλη σημαντική πηγή σπατάλης είναι η χρήση ακριβών φαρμάκων στη θεραπεία, όταν το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να εξασφαλιστεί με λιγότερο ακριβά φάρμακα», σημειώνει ο κ. Καρατζάς, επισημαίνοντας ότι συνήθως η πιο αποτελεσματική κατηγορία αντιυπερτασικών είναι και η πιο φθηνή: τα διουρητικά. Οπως τονίζει, η πλειονότητα των πασχόντων θα χρειαστεί να λάβει και άλλη κατηγορία αντιυπερτασικών φαρμάκων αλλά ακόμα και σε αυτές υπάρχουν φθηνά και ακριβά. «Πάντως, ο κύριος λόγος σπατάλης στη χώρα μας είναι η προμήθεια πολλαπλών σκευασμάτων που δεν καταναλώνονται είτε γιατί υπάρχει ανεπαρκής προσήλωση στη θεραπεία από τον ασθενή είτε διότι αντικαθίστανται αναιτιολόγητα από άλλο γιατρό».
Τα «θεραπευτικά πρωτόκολλα» για την υπέρταση, τα οποία θα υποχρεούνται να εφαρμόζουν όλοι οι γιατροί, είναι η ενδεδειγμένη λύση για τη δραστική μείωση της σπατάλης, σύμφωνα με τον κ. Καρατζά. Τα «πρωτόκολλα» πρέπει να εκπονηθούν από ανεξάρτητους γιατρούς, των οποίων το κύρος και το ήθος δεν μπορεί να αμφισβητηθεί και οι σχέσεις τους με τη φαρμακοβιομηχανία θα είναι απόλυτα διαφανείς (…) ενώ μπορεί να αξιοποιηθεί και η εμπειρία άλλων χωρών (Ην. Βασίλειο, Σουηδία). Εξίσου σημαντικό: πρέπει να ελεγχθεί με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση η «συμπεριφορά» των γιατρών», επισημαίνει με νόημα ο ίδιος. Στην επιμόρφωση των γιατρών στοχεύει το βιβλίο «Υπέρταση: Θεωρία και Πράξη» που παρουσιάστηκε πρόσφατα από διακεκριμένους ακαδημαϊκούς και καθηγητές Ιατρικής. Περιλαμβάνει 30 κεφάλαια γραμμένα από Ελληνες γιατρούς, εξειδικευμένους στο αντικείμενό τους.