Η Ελλάδα έχει σαράντα χιλιάδες καταγεγραμμένους αστέγους, την ώρα που πάρα πολλά διαμερίσματα παραμένουν κλειστά. Καθώς η συζήτηση για τους πλειστηριασμούς επανέρχεται, κοινωνικοί επιστήμονες προειδοποιούν ότι το επόμενο διάστημα το πρόβλημα μπορεί να ενταθεί.
Η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Αθηναίων έχει καταφέρει να στεγάσει μόλις 20 άτομα στους ξενώνες του από 480 που προσέγγισε τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο λόγος είναι ότι η έλλειψη στέγης αποτελεί σύνθετο πρόβλημα που συνδυάζει φτώχεια, ανεργία, τοξικοεξάρτηση, ψυχολογικά προβλήματα κ.ά. «Πολλοί είτε δεν μπορούν να βοηθηθούν από εμάς είτε αρνούνται βοήθεια από το κράτος το οποίο κατηγορούν», λέει η κ. Δήμητρα Νούση, διευθύντρια του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ).
Ακόμα κι αν οι κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων κατάφερναν να αυξήσουν αυτούς τους αριθμούς, ένα μέρος της φανερής και οπωσδήποτε η κρυμμένη έλλειψη στέγης δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν. «Η έλλειψη στέγης δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους που ζουν στον δρόμο, αλλά και όσους δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη στέγη. Ανθρωποι που μένουν σε εγκαταλελειμμένα κτίρια, οικογένειες που συγκατοικούν σε λίγα τετραγωνικά, σε παραπήγματα που συνήθως συναντώνται εκτός Αθηνών σε μικρή κλίμακα ώς σήμερα είναι μέρος του φαινομένου», εξηγεί η κ. Νούση.
Η κρυφή έλλειψη στέγης δεν καταγράφεται σε καμία έρευνα και δεν μελετάται. «Το φαινόμενο της συγκατοίκησης οικογενειών σε λίγα τετραγωνικά είχε εκλείψει στην Ελλάδα, όμως παρατηρούμε ότι επανεμφανίζεται. Δεν μιλάω για μετανάστες που ήδη βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση, αλλά για Ελληνες πολίτες που δεν μπορούν αντεπεξέλθουν οικονομικά», λέει ο Δημήτρης Εμμανουήλ, ερευνητής του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών.
«Συναντήσαμε πρόσφατα ζευγάρι που αναγκάστηκε να χωρίσει, προκειμένου να καλύπτει ο καθένας τις ανάγκες του στην πατρική εστία. Είναι μαζί, αλλά ζουν χώρια», συνεχίζει ο ίδιος.
Σύμφωνα με τον νομικό κ. Βασίλη Τσεβρένη, που εξέδωσε έρευνα για τη φτώχεια στην Ελλάδα, η αντιμετώπιση των προβλημάτων που οδηγούν στην έλλειψη στέγης γίνεται σήμερα πρωτίστως από την ιδιωτική πρωτοβουλία: «Κοινωνικές πρωτοβουλίες και ομάδες αλληλεγγύης, Εκκλησία και προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης συγκροτούν το δίκτυο που σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος. Από την πλευρά του κράτους, είναι οι δήμοι που ασκούν τέτοιες πολιτικές», εξηγεί. Ομως η βάση πάνω στην οποία στηρίζονται οι προσπάθειες είναι σε μεγάλο βαθμό η υψηλή ιδιοκατοίκηση και η νομική προστασία της πρώτης κατοικίας.
Το θέμα θίγει με ανακοίνωσή του το ΙΝΚΑ, το οποίο καλεί τους βουλευτές των κομμάτων να καταψηφίσουν τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. Ζητεί μάλιστα από το υπουργείο Ανάπτυξης να προχωρήσει σε εκτίμηση του αριθμού των πολιτών που θα περάσουν από την κρυμμένη στη φανερή έλλειψη στέγης. Οι κοινωνικοί επιστήμονες συνιστούν να μη γίνει καμιά αλλαγή προτού μελετηθούν οι επιπτώσεις. «Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι σε καθεστώς έλλειψης προστασίας ανθούν φαινόμενα εκμετάλλευσης. Εχουμε δει οικογένειες μεταναστών να πληρώνουν 250 ευρώ το δωμάτιο ανά οικογένεια σε άθλια διαμερίσματα», προειδοποιεί η κ. Νούση.