Την τελευταία περίοδο η χώρα μας αλλά και η υφήλιος γενικότερα έχουν πληγεί από καιρικά φαινόμενα ιδιαίτερης σφοδρότητας (πλημμύρες, πυρκαγιές από έντονη ξηρασία κ.λπ.). Είναι αυτό δείγμα της κλιματικής αλλαγής;
Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν ήδη καταγραφεί από την επιστημονική κοινότητα σε μια σειρά από μετρήσιμες παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία της Γης που έχει αυξηθεί κατά σχεδόν ένα βαθμό Κελσίου από την προβιομηχανική περίοδο, το επίπεδο της στάθμης των θαλασσών που επίσης έχει αυξηθεί με ταυτόχρονη μείωση της παγοκάλυψης, η επιμήκυνση της καλοκαιρινής περιόδου, η συχνότερη εμφάνιση των «τροπικών βραδιών» κ.λπ.
Υπάρχουν όμως και μια σειρά από επιπτώσεις που, καθώς είναι πολυπαραγοντικές, δηλαδή εκτός της κλιματικής αλλαγής συμμετέχουν και άλλες παράμετροι, η επιστημονική αβεβαιότητα είναι μεγαλύτερη. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα «έντονα καιρικά φαινόμενα», όπου απαντήσεις για τη μελλοντική συμπεριφορά τους μας δίνουν οι μαθηματικές προσομοιώσεις ή «μοντέλα», όπως αλλιώς ονομάζονται. Τα μοντέλα μάς λένε ότι η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει τόσο την έντασή τους όσο και τη συχνότητα εμφάνισής τους.
Ετσι, φαινόμενα σαν τον «Ιανό» ή τον «Ζορμπά» θα εμφανίζονται όλο και πιο συχνά και ταυτόχρονα οι οικονομικές απώλειες που οφείλονται σε αυτά θα γίνονται μεγαλύτερες.
Η τελευταία μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας (WMO) καταδεικνύει ότι αυτό ήδη συμβαίνει. Ετσι, η οικονομική αξία των καταστροφών της δεκαετίας 2005-2014 που οφείλονται στο κλίμα και στον καιρό ή αλλιώς σε «έντονα καιρικά φαινόμενα» ανέρχεται σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Καταγράφεται μια σχεδόν εκθετική αύξηση με τον χρόνο, καθώς το νούμερο αυτό εμφανίζεται αυξημένο σχεδόν 2 φορές σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία 1995-2004 και 10 φορές σε σχέση με τη δεκαετία 1975-1984.
Στη διεθνή προσπάθεια της επιστήμης για την κατανόηση του φαινομένου και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της συμπεριφοράς των έντονων καιρικών φαινομένων, συμμετέχει ενεργά και η ελληνική επιστημονική κοινότητα μέσω του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή CLIMPACT, που συντονίζεται από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ).
Το δίκτυο CLIMPACT αποτελείται, πέραν του ΕΑΑ, από δέκα ακόμα εμβληματικούς, εθνικούς, επιστημονικούς φορείς: Ακαδημία Αθηνών, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πολυτεχνείο Κρήτης, Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» και Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
* Ο κ. Νίκος Μιχαλόπουλος είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.