Η πανδημία έκανε απειλητικό τον δημόσιο χώρο, εκεί που καταφεύγουμε για ευχαρίστηση, για παρηγοριά, εκεί που παίρνουμε τη συλλογική θερμοκρασία, γιορτάζουμε, διαμαρτυρόμαστε, διαδηλώνουμε για το κοινό καλό, συγκεντρωνόμαστε για να διεκδικήσουμε, να εξεγερθούμε.
Με έναν παράδοξο, όμως, τρόπο αυτός ο τοξικός δημόσιος χώρος, σε όλο τον πλανήτη, δεν έχει εμποδίσει τεράστια πλήθη κόσμου να τον επαναδιεκδικούν δυναμικά, για να διαμαρτυρηθούν για τις άλλες πανδημίες, τις εξίσου τοξικές, της σύγχρονης συνθήκης. Από το Χονγκ Κονγκ μέχρι τη Χιλή και τη Νιγηρία. Από την Πολωνία μέχρι την Ισπανία, την Ιταλία και τις αμερικανικές πόλεις, μια χαοτική, θυμωμένη, αγανακτισμένη αφύπνιση αναδεικνύει τα αδιέξοδα του σημερινού κόσμου: πρωτοφανής ανισότητα, απορρύθμιση του συστήματος, απαξίωση της δημοκρατίας, ανοχή στον αυταρχισμό, απουσία προοπτικής για τους νέους.
Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας ενός νέου εγκλεισμού ως άμυνας εναντίον της πανδημίας, αλλά και ο μήνας του Πολυτεχνείου, μιας συλλογικής εξέγερσης εναντίον του εγκλεισμού της Ελλάδας στον νοσηρό ζόφο μιας στρατιωτικής δικτατορίας. Το Πολυτεχνείο είναι μια σπουδαία στιγμή της πρόσφατης ιστορίας, από αυτές που εκλύουν μια ουτοπική ενέργεια, δημιουργούν την αίσθηση ότι όλα είναι πιθανά, ότι μια συλλογική τόλμη υψηλού ρίσκου παραδίδει τον κόσμο αποκαθαρμένο, έτοιμο να επανασχεδιαστεί. Από την απόσταση των 47 χρόνων φαίνεται απίστευτο ότι τότε, χιλιάδες φοιτητές και νέοι εξεγέρθηκαν για να μεταμορφώσουν τον ζόφο σε προοπτική.
Αυτές οι στιγμές φεύγουν γρήγορα, το φως τους σκοτεινιάζει και η ουσία τους ξεθωριάζει. Και ίσως στις δεκάδες πορείες που έχουν γίνει από τότε, για να τιμηθεί η επέτειος του Πολυτεχνείου, να εξασθένησε σιγά σιγά η τεράστια σημασία και ο συμβολισμός εκείνης της εξέγερσης και να απονευρώθηκε με απλοϊκά συνθήματα και ακυβέρνητο δυναμισμό. Να διέφυγε με τον καιρό και από όσους την οργάνωναν και από όσους συμμετείχαν ότι εκείνο ήταν ένα μεγάλο γεγονός που έκανε εφικτό τον κοινωνικό επαναπροσδιορισμό της πραγματικότητας.
Το Πολυτεχνείο είναι συνδεδεμένο και με μια αιματηρή καταστολή και κάθε του επέτειος συνδεδεμένη με μια υπερβάλλουσα ανησυχία των μηχανισμών ασφαλείας, που έχει στιγματίσει, με τα χρόνια, αυτόν τον φόρο τιμής και τον έχει μετατρέψει σε απειλή για τη δημόσια ασφάλεια. Εχει κατά καιρούς ανέβει η θερμοκρασία στη διάρκεια της πορείας για την επέτειο και έχουν συμβεί και οι αναμενόμενες υπερεντάσεις. Αλλά η καταστολή και η απαγόρευση είναι εύκολες κινήσεις, τα πρόχειρα εργαλεία στη διάθεση της κάθε κυβέρνησης και ιδιαίτερα προβληματικά σε στιγμή που οι πρόνοιες για την πανδημία μπορούν να υπονομεύσουν τη δημοκρατία.
Η φετινή πορεία ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία, μέσα σε ένα δυστοπικό τοπίο, να αναστοχαστεί η μια πλευρά τις σημερινές σημασίες και τα αιτήματα των εξεγέρσεων, έναν σύγχρονο ακτιβισμό που παράγει αποτελέσματα και η άλλη τους τρόπους που οι επίσημες αρχές μπορούν να διαχειρίζονται τον κοινωνικό αναβρασμό και τις εκδηλώσεις του ως θερμόμετρο της σύγχρονης δημοκρατίας.
* Η κ. Oυρανία Λαμψίδου είναι δημοσιογράφος, blogger, eteroklita.gr.