Η πρόσφατη πανδημία COVID-19 αποτελεί μια συνεχή, ασύμμετρη και απρόβλεπτη απειλή για την ανθρωπότητα, επηρεάζοντας έντονα την ποιότητα της ζωής μας. Όσο η έρευνα και οι πρόοδοι για την ανάπτυξη του ελπιδοφόρου εμβολίου κατά του κορωνοϊού βρίσκονται σε εξέλιξη, η ζωή μας θα επηρεάζεται έντονα από το φόβο και την αγωνία της πιθανής προσβολής μας από τον ιό.
Η επιστημονική κοινότητα έχει αναπτύξει ειδικά ερωτηματολόγια για την εκτίμηση των επιδράσεων που έχει τόσο αυτή καθ’ εαυτή η πανδημία στη ζωή μας όσο και η εφαρμογή των διαφόρων επιβαλλόμενων προφυλακτικών μέτρων στην καθημερινότητά μας. Τέτοια ερωτηματολόγια αποσκοπούν στην εκτίμηση των επιπτώσεων από διάφορους παράγοντες της πανδημίας όπως :
α) Η εφαρμογή της καραντίνας στα ύποπτα για μόλυνση άτομα
β) Η κοινωνική αποστασιοποίηση (αναβολή ή και ακύρωση συναθροίσεων σε κοινωνικές εκδηλώσεις όπως γάμοι, βαφτίσια, θρησκευτικές, αθλητικές ή καλλιτεχνικές εκδηλώσεις)
γ) Ο τρόπος λειτουργίας των σχολείων που αναγκάζει ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά να αλλάξουν σημαντικά τις συνήθειες επαφής των με τα άλλα παιδιά κάτι που δεν είναι απόλυτα κατανοητό στο παιδικό μυαλό, ενώ στην αντιδραστική εφηβική ηλικία οδηγεί σε υποεκτίμηση του κινδύνου και σε πιο δύσκολη υιοθέτηση των υποδεικνυομένων προφυλακτικών μέτρων.
δ) Οι σοβαρές επιπτώσεις στη ψυχική υγεία από την παρατεταμένη ανασφάλεια για το αύριο, τον δικαιολογημένο, εν μέρει, φόβο και αγωνία που προκαλεί η πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό και η ιδέα του επικειμένου θανάτου.
ε) Οι σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία από τις σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις που δημιουργεί η παρατεταμένη οικονομική ύφεση, που οδηγεί σε κλείσιμο επιχειρήσεων και σε μεγάλη ανεργία
στ) Η σοβαρή δημοσιονομική επιβάρυνση η οποία επηρεάζεται εκτός από τη μείωση των δημοσίων εσόδων λόγω της οικονομικής ύφεσης και από τις αυξημένες υγειονομικές δαπάνες , που απαιτούνται για τη νοσηλεία των ασθενών από κορωνοϊό.
ζ) Η εξάντληση του υγειονομικού προσωπικού από την πολύωρη και παρατεταμένη ψυχοφθόρο εργασία.
Οι επιπτώσεις που έχουν παρατηρηθεί στην υγεία μας λόγω της τρέχουσας πανδημίας και οι οποίες επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής μας, όπως έχουν απαντηθεί από την εφαρμογή των ερωτηματολογίων που αναφέρθηκαν ανωτέρω, αφορούν νοητικές, γνωστικές, ψυχικές, συναισθηματικές και σωματικές λειτουργίες του οργανισμού μας.
Σημαντικές επιπτώσεις αναφέρονται στην προσωπική ζωή, στα χόμπι, στη σχολική εκπαίδευση, στην επαγγελματική και ακαδημαϊκή καριέρα και οι επιπτώσεις αυτές φαίνεται ότι σχετίζονται είτε άμεσα με τη νόσο είτε έμμεσα μέσω stress, άγχους, φόβου και κόπωσης λόγω διαταραχών ύπνου και εξάντλησης. Σημαντικές δυσκολίες αναφέρονται στην πνευματική συγκέντρωση με πτώση των επιδόσεων και ακαδημαϊκές καθυστερήσεις.
Σε μία μεγάλη έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα (2020) στο εγκυρότερο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine και που αφορούσε τις επιπτώσεις των μεγάλων καταστροφών στην ψυχική υγεία των ατόμων, έδειξε ότι η συναισθηματική δυσφορία είναι πανταχού παρούσα στους πληγέντες πληθυσμούς και η οποία εκδηλώνεται με κατάθλιψη και αυτοκτονικές τάσεις.
Μια πρόσφατη εθνική έρευνα από την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία δείχνει ότι η πανδημία COVID-19 επηρεάζει σοβαρά τη ψυχική υγεία των Αμερικανών με τους μισούς ενήλικες να αναφέρουν υψηλά επίπεδα άγχους.
Οι ηλικιωμένοι Αμερικανοί είναι λιγότερο ανήσυχοι από τους νεότερους για τον ιό, «ίσως το να είσαι μεγαλύτερος σημαίνει ότι είσαι λίγο πιο σοφός και λίγο πιο κοσμικός» Dr Bruce Schwartz . Ερευνητές στην Κίνα συσχέτισαν την πανδημία COVID-19 με ήπιο αγχωτικό αντίκτυπο , η ποιότητα ζωής ήταν έντονα επηρεασμένη ενώ οι ασθενείς υπέφεραν από σημαντική σωματική και ψυχολογική εξασθένηση.
Η απότομη αλλαγή του μαθησιακού περιβάλλοντος και οι περιορισμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και δραστηριότητες, δημιούργησαν μια ασυνήθιστη κατάσταση για τα αναπτυσσόμενα παιδικά μυαλά. Το κλείσιμο των σχολείων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, η κοινωνική αποστασιοποίηση και οι διάφοροι περιορισμοί αυξάνουν τον κίνδυνο κακής διατροφής των παιδιών και την έκθεσή τους στην ενδοοικογενειακή βία, ενώ παράλληλα αυξάνεται σημαντικά το stress και το άγχος. Οι ηλικιωμένοι, είναι πιο ευάλωτοι και πιο ευαίσθητοι σε προβλήματα ψυχικής υγείας με αποτέλεσμα να είναι πιο επιρρεπείς στις λοιμώξεις.
Ερευνητές υποστηρίζουν πως οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη είχαν υψηλό κίνδυνο για ψυχικές ασθένειες και διαταραχές ύπνου. Η πανδημία COVID – 19 μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένο φόβο, πανικό, άγχος και ξενοφοβία. Ο «πανδημικός φόβος» συνδέεται άμεσα με την ψυχική ευεξία που με τη σειρά της συσχετίστηκε με χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Υπάρχουν ανησυχίες για την έξαρση της βίας σε μια εποχή κοινωνικής αποστασιοποίησης, ανεργίας και εκτεταμένης οικονομικής αστάθειας. Παράγοντες που μπορεί να μειώσουν την ποιότητα ζωής είναι επίσης τα χαμηλά κέρδη και οι απώλειες οικονομικών πόρων. Επιπλέον φαίνεται ότι η πανδημία επηρεάζει έντονα και τη σεξουαλική ζωή των ατόμων .
Συμπερασματικά η πρόσφατη πανδημία επηρεάζει έντονα την καθημερινή μας ζωή, επιβραδύνει σημαντικά την παγκόσμια οικονομία και έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη παγκόσμια ευημερία, διαταράσσοντας την ποιότητα της ανθρώπινής ζωής στο σύνολό της με ορισμένες ομάδες να επηρεάζονται εντονότερα όπως π.χ. οι γυναίκες 16-49 ετών, τα άτομα που ζουν μόνα τους (με ή χωρίς παιδιά), εκείνοι με χαμηλό εισόδημα, οι ανίκανοι προς εργασία και οι άνεργοι. Η τρέχουσα πανδημική κρίση COVID-19 είναι η αιτία ευρείας ανησυχίας, κατάθλιψης και άγχους μεταξύ των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
*Δημήτριος Ασημακόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων