Η ώρα της αλήθειας για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης έφτασε. Το σχέδιο νόμου, που περιλαμβάνει τις σχετικές ρυθμίσεις, κατατέθηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή. Επιφανείς πολεοδόμοι-χωροτάκτες υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να υποχωρήσει από την απόπειρά της να ελέγξει την άναρχη διάχυση της δόμησης και να χαμηλώσει τους συντελεστές για όλες τις δραστηριότητες. Επιπλέον εκτιμούν ότι η κατάργηση των παρεκκλίσεων, που επιτρέπουν δόμηση σε μικρότερα οικόπεδα, πρέπει να γίνει πιο αυστηρή στο τελικό κείμενο.
Οπως είχε αποκαλύψει η «Κ» την προηγούμενη Κυριακή, το υπουργείο Περιβάλλοντος διατήρησε στο τελικό κείμενο του σχεδίου νόμου την κατάργηση των παρεκκλίσεων (που έδιναν δυνατότητα οικοδόμησης σε οικόπεδα των 750 τ.μ., 1.200 τ.μ. και 2 στρεμμάτων, όταν η ελάχιστη αρτιότητα για την εκτός σχεδίου είναι τα 4 στρέμματα). Εδωσε βέβαια ένα μικρό «παράθυρο» με την (υπερ)διετή προθεσμία που προέβλεψε για την εφαρμογή της ρύθμισης, επιτρέποντας να ληφθούν υπόψη και αιτήσεις για έκδοση οικοδομικής άδειας που θα υποβληθούν στο διάστημα αυτό και χωρίς τα πιστοποιητικά του δασαρχείου και της αρχαιολογίας.
Το υπουργείο επίσης επέμεινε στη γενική μείωση του συντελεστή της εκτός σχεδίου δόμησης από 0,20 σε 0,18, παρότι, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το τελευταίο διάστημα δέχθηκε πολύ ισχυρές πιέσεις από μεμονωμένους παράγοντες της βιομηχανίας και του τουρισμού. Ωστόσο, όπως είχε εξαγγείλει με τη συνέντευξή του στην «Κ» ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης, το υπουργείο οπισθοχώρησε αρκετά έναντι της αρχικής φιλόδοξης ρύθμισης, αφήνοντας για το μέλλον το ζήτημα της κατηγοριοποίησης των δημοτικών οδών (βάσει της νομοθεσίας, επιτρέπεται σε κάποιον να χτίσει σε περιοχές εκτός σχεδίου μόνο αν το οικόπεδο έχει συγκεκριμένο «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη εθνική, επαρχιακή ή δημοτική οδό).
Η «Κ» ζήτησε από δύο έμπειρες πολεοδόμους-χωροτάκτες, τη Ράνια Κλουτσινιώτη και τη Μάρθα Χουσιανάκου, να καταθέσουν την άποψή τους για τις επίμαχες ρυθμίσεις. «Το σχέδιο νόμου είχε πρόθεση να ταράξει τα νερά σε ένα τέλμα που λιμνάζει χρόνια τώρα», εκτιμά η Ράνια Κλουτσινιώτη. «Αναμφίβολα είναι πολύ καλή η πρόθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος, αφού όλοι γνωρίζουν ότι την κυριότερη απειλή κατά της φυσικής και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί η κατανάλωση χώρου από την άναρχη οικιστική ανάπτυξη. Επομένως, η άσκηση των χωρικών πολιτικών οφείλει να επικεντρωθεί στον δραστικό περιορισμό έως και τη σταδιακή κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, συνολικά. Ας μην ξεχνάμε ότι ήδη από το 2008, με το εθνικό χωροταξικό πλαίσιο που έφερε στη Βουλή ο τότε υπουργός Γιώργος Σουφλιάς, ζητούσε αυστηρό περιορισμό της διάσπαρτης δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές. Είναι επομένως απορίας άξιον γιατί το υπουργείο έδωσε τέτοια σημασία στους συνήθεις μύδρους και κραυγές, σε όλους αυτούς που λυμαίνονται την ελληνική ύπαιθρο και υποχώρησε σε σχέση με τις αρχικές του προθέσεις».
«Για πρώτη φορά γίνεται μετωπική σύγκρουση με το καθεστώς της εκτός σχεδίου δόμησης», λέει η Μάρθα Χουσιανάκου. «Είναι γενναίο και θετικό ότι συζητούμε σοβαρά όχι μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος, που είναι το προφανές, αλλά και το κόστος διαχείρισης αυτής της διάσπαρτης δόμησης από την Αυτοδιοίκηση. Εξάλλου, εξαιτίας της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά και του εθνικού χωροταξικού πλαισίου, κανένα πολεοδομικό σχέδιο που έχει εγκριθεί τα τελευταία χρόνια δεν επιτρέπει τη δόμηση εκτός σχεδίου κατά παρέκκλιση. Ταυτόχρονα, όμως, αυτή ήταν και η αιτία που πολλά πολεοδομικά σχέδια δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ: η Αυτοδιοίκηση συνήθως δεν είναι έτοιμη να πάρει δύσκολες αποφάσεις και οι προτάσεις των πολεοδόμων για γενικό περιορισμό της εκτός σχεδίου συχνά πέφτουν στο κενό».
Οσον αφορά τις παρεκκλίσεις, οι δύο έμπειρες πολεοδόμοι ζητούν από την κυβέρνηση να είναι πιο αυστηρή στο τελικό νομοθέτημα. «Στη μορφή που κατατέθηκε το νομοσχέδιο στη Βουλή, προβλέπεται μεν να καταργηθούν οι παρεκκλίσεις αρτιότητας σε αγροτεμάχια κάτω των τεσσάρων στρεμμάτων, αλλά διατηρείται μεταβατικά το δικαίωμα για δύο χρόνια, που στην πραγματικότητα φτάνουν τα έξι. Η δυνατότητα αυτή το μόνο “ευεργετικό” αποτέλεσμα που θα έχει είναι να ωθήσει τους ιδιοκτήτες να σπεύσουν να χτίσουν όλα τα ακίνητα με παρεκκλίσεις», λέει η κ. Κλουτσινιώτη. «Επίσης προβλέπεται να δημιουργηθούν περιοχές τριών ταχυτήτων στην εκτός σχεδίου δόμηση, όπου η αρτιότητα θα ξεκινάει από τα 2 στρέμματα και μπορεί, αν υπάρχουν πολλές μικροϊδιοκτησίες, να επιτραπεί και στο μέλλον, κατά την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Ξεχνάμε ότι ήδη από το 1979 ο Στέφανος Μάνος στην Αττική, το 1983 (Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης) και στη συνέχεια σε όλες τις Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου και στα πολεοδομικά σχέδια έχουν θεσπιστεί αρτιότητες μεγαλύτερες από τα 4 στρέμματα και δεν έχει “ανοίξει μύτη”. Δεν το ανέμενε η κυβέρνηση ότι οι συνήθεις φωνασκούντες εργολάβοι και οι περί αυτούς θα αντιδράσουν; Στους τελευταίους συγκαταλέγεται και το Τεχνικό Επιμελητήριο, με την απαράδεκτη πρόσφατη θέση του πως καταργείται το δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Οι διατάξεις τόσο για τη μεταβατική περίοδο όσο και για τη διατήρηση της δυνατότητας δόμησης σε οικόπεδα κάτω των 4 στρεμμάτων πρέπει να αποσυρθούν».
«Αν διατηρηθεί η δυνατότητα δόμησης κάτω των 4 στρεμμάτων θα δημιουργηθεί και πάλι πρόβλημα στον πολεοδομικό σχεδιασμό», προσθέτει η κ. Χουσιανάκου. «Η πίεση για μικρότερες αρτιότητες θα είναι μεγάλη. Ας μην ξεχνάμε ότι στα 2 στρέμματα είναι σήμερα χτισμένα τα οικοδομικά τετράγωνα που βρίσκονται στα όρια των οικισμών. Αρα, η αρτιότητα αυτή ισοδυναμεί με κανονική πολεοδόμηση. Ας δώσει το υπουργείο Περιβάλλοντος αυτή τη μάχη σωστά, λαμβάνοντας υπόψη επιστημονικές και όχι συντεχνιακές τοποθετήσεις».