Πέντε ελληνικά νησιά μπήκαν συμβολικά φέτος στη λίστα των υπό απειλή περιοχών πολιτιστικής κληρονομιάς της Europa Nostra. Η παρουσία τους συμβολίζει τον αυξανόμενο τα τελευταία χρόνια κίνδυνο αλλοίωσης του νησιωτικού τοπίου από τη χωρίς μέτρο ανάπτυξη αιολικών πάρκων.
Την ανακοίνωση έκαναν χθες από τη Χάγη η Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που στην Ελλάδα συνεργάζονται με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού για την κατάρτιση της γνωστής λίστας απειλούμενων περιοχών σε ετήσια βάση. Στη λίστα, λοιπόν, φέτος μπήκαν πέντε νησιά του Νοτίου Αιγαίου: η Αμοργός, η Κίμωλος, η Σίκινος, η Τήνος και τα Κύθηρα. Πρόκειται για μια κίνηση με συμβολικό χαρακτήρα, με σκοπό να αναδείξει τη σύγκρουση ανάμεσα στο νησιωτικό τοπίο και στην υπερανάπτυξη αιολικών πάρκων.
«Η επιλογή είναι αντιπροσωπευτική, γιατί είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί το σύνολο των ελληνικών νησιών που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα», λέει ο Δημήτρης Λεβέντης, επικεφαλής του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΕΤ. «Το φυσικό τοπίο είναι ένα μνημείο. Είναι κάτι που επιβιώνει για εκατοντάδες χρόνια, κάτι το οποίο υποστηρίζει τη ζωή και την ανθρώπινη δραστηριότητα. Θα έλεγα ότι το τοπίο ως μνημείο έχει πολύ μεγαλύτερη λειτουργική σημασία από ένα κτίριο, γιατί σε αυτό συνυπάρχουν οι δραστηριότητες μιας κοινωνίας, από τη γεωργία και τον τουρισμό έως τις υπηρεσίες. Για την Ελλάδα, το τοπίο είναι κομμάτι του τουριστικού προϊόντος της, το εκμεταλλεύεται ως τέτοιο. Αρα πρέπει όχι απλώς να το διατηρήσουμε, αλλά να το βελτιώσουμε. Εχοντας υπόψη τις αδειοδοτήσεις που “τρέχουν” σήμερα για αιολικά πάρκα, το νησιωτικό τοπίο μεταβάλλεται σε βιομηχανικό. Στα Κύθηρα, για παράδειγμα, ενώ επαρκούν 4 ανεμογεννήτριες για την κάλυψη των τοπικών αναγκών, έχουν αδειοδοτηθεί 125. Πρέπει λοιπόν ως κοινωνία να δούμε αν θέλουμε ενεργειακά αυτόνομα νησιά ή νησιά-βιομηχανικά πάρκα παραγωγής ρεύματος», καταλήγει ο κ. Λεβέντης. «Αυτό που θέλουμε να συνειδητοποιήσει ο κόσμος είναι ότι η φροντίδα για το περιβάλλον και το τοπίο πρέπει να είναι ισάξια με αυτήν που θέλουμε να έχουν τα μνημεία μας».
Τη λίστα της Europa Nostra συμπληρώνουν έντεκα απειλούμενα μνημεία ή οικιστικά σύνολα (ενδεικτικά, η εκκλησία του Saint Denise στο Hauts-de-France της Γαλλίας, ο κήπος Giusti στη Βερόνα της Ιταλίας, το Κεντρικό Ταχυδρομείο Σκοπίων στη Βόρεια Μακεδονία, το Σύγχρονο Θέατρο στη Σόφια της Βουλγαρίας). Από αυτά θα επιλεγούν επτά την άνοιξη και θα συγκροτήσουν την τελική λίστα των περιοχών πολιτιστικής σημασίας που βρίσκονται υπό τη μεγαλύτερη απειλή στην Ευρώπη το 2021.
Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τη Europa Nostra, η επιλογή έγινε με βάση την εξαιρετική σημασία της εκάστοτε κληρονομιάς και την πολιτιστική αξία καθενός από τους τόπους, καθώς και τον σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν. Το επίπεδο συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων και η δέσμευση δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη διάσωση αυτών των τόπων θεωρήθηκαν σημαντικές προστιθέμενες αξίες. Ενα άλλο κριτήριο επιλογής ήταν η δυνατότητα αυτών των τόπων να λειτουργήσουν ως καταλύτες για αειφόρο κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των ευρύτερων περιοχών τους.