Ο τρόπος με τον οποίο θα απαντήσει… η Εκκλησία της Ελλάδος στην κυβέρνηση για τα μέτρα λειτουργίας των ναών κατά το εορταστικό δεκαπενθήμερο είναι τούτη τη φορά αυτό που διακρίνει τους μητροπολίτες σε διαφορετικές ομάδες – «στρατόπεδα». Και αυτό διότι όλοι ομονοούν: η κυβερνητική απόφαση που προβλέπει τη λειτουργία των ναών τις ημέρες των Χριστουγέννων και των Φώτων (όχι της Πρωτοχρονιάς) με το πολύ εννέα άτομα, οφείλει να αλλάξει. Ενόψει της σημερινής συνεδρίασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ), οι μητροπολίτες έχουν αναφερθεί –ως ένδειξη διαμαρτυρίας– είτε σε κλείσιμο των ναών είτε σε πλήρη λειτουργία τους με τήρηση δικών τους μέτρων προστασίας. Αλλοι, μάλλον οι λιγότεροι, αναζητούν τη συναινετική τομή.
Η τελική απόφαση της σημερινής ΔΙΣ και, κατ’ επέκταση, η ένταση μιας πιθανής σύγκρουσης με την κυβέρνηση θα εξαρτηθούν φυσικά από την απόφαση της κυβέρνησης. Από την άλλη, ένα τόσο κρίσιμο θέμα δίνει την ευκαιρία στους «δελφίνους» του αρχιεπισκοπικού θρόνου να αναδείξουν και τις προσωπικές τους τακτικές, συσπειρώνοντας το «ακροατήριό τους» εντός της Εκκλησίας και στην κοινωνία.Ειδικότερα, σύμφωνα με τα όσα έχουν διαφανεί, είναι πολύ δύσκολο η ΔΙΣ να προχωρήσει σε μία απόφαση υπέρ της τήρησης των κυβερνητικών μέτρων εάν αυτά δεν αλλάξουν. Μάλιστα, όπως λένε εκκλησιαστικοί παράγοντες, ακόμη κι αν αποφασιστεί κάτι τέτοιο από τη ΔΙΣ, δεν θα τηρηθεί στην πράξη από μερίδα μητροπολιτών, ιερέων και πιστών.
Ετσι, διακρίνεται η ομάδα εκείνων των μητροπολιτών που αναζητούν συναινετική λύση, ώστε να μην οδηγηθεί η κατάσταση στα άκρα. Αυτή τη θέση φέρεται να ενστερνίζονται ο Δημητριάδος Ιγνάτιος, ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος, ο Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος, ο Ναυπάκτου Ιερόθεος, ο Πατρών Χρυσόστομος.Από την άλλη, υπάρχουν όσοι θεωρούν πως η ΔΙΣ δεν πρέπει να αποδεχθεί τα κυβερνητικά μέτρα, και να ξεκινήσει… αντάρτικο. Κλειστοί ναοί, πένθιμες κωδωνοκρουσίες και μηνύματα των μητροπολιτών προς τους πιστούς κατά της κυβέρνησης είναι μεταξύ όσων περιλαμβάνει αυτή η σκληρά αντικυβερνητική πρόταση. Τη θέση φέρεται να ενστερνίζονται ο Καισαριανής Δανιήλ, ο Σερρών Θεολόγος, ο Ιερώνυμος Λαρίσης, ο Ξάνθης Παντελεήμων.
Η τρίτη πρόταση είναι η ΔΙΣ να αποφασίσει οι Θείες Λειτουργίες να γίνουν με μάσκες και ορισμό αριθμού ατόμων με βάση τα τετραγωνικά κάθε ναού, με ανώτατο αριθμό τους 50. Αυτή τη θέση φέρεται να ενστερνίζονται ο Νέας Ιωνίας Γαβριήλ, ο Ιλίου Αθηναγόρας, ο Διδυμοτείχου Δαμασκηνός. Λίγοι, όπως ο Μεσογαίας Νικόλαος, φέρεται να ζητούν άνοιγμα των ναών με τήρηση των γνωστών μέτρων (μάσκες, αποστάσεις) με ευθύνη των πιστών. Σε αυτή την περίπτωση όμως υπάρχει ο κίνδυνος να μην τηρηθεί το όριο, και η Εκκλησία να επικριθεί πως θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Υπάρχουν βέβαια και όσοι δεν έχουν τοποθετηθεί επισήμως, για ορισμένους εκ των οποίων λέγεται πως τηρούν στάση σιωπής σκεπτόμενοι την επόμενη ημέρα.
Ως προς την επιχειρηματολογία των μητροπολιτών, ο ορισμός των 9 το πολύ ατόμων μέσα σε κάθε ναό σε κάθε λειτουργία, και το πολύ 25 ατόμων εάν είναι μητροπολιτικός, είναι που θεωρείται ανεφάρμοστο μέτρο. Και αυτό γιατί υπάρχουν πολύ μεγάλοι ναοί που δεν είναι μητροπολιτικοί (π.χ. ο Αγιος Παντελεήμονας Αθηνών) αλλά και περιοχές που έχουν δύο μητροπολιτικούς ναούς (π.χ. η Βοιωτία). Επίσης, όσοι βάλλουν κατά των μέτρων, ρωτούν με νόημα πώς θα τηρηθεί ο ελάχιστος αριθμός ατόμων εάν προσέλθουν στη λειτουργία 100 άτομα.
Αυτό μάλιστα επιτρέπει σε πολλούς μητροπολίτες να δηλώνουν σε κατ’ ιδίαν κουβέντες τους πως όσοι μελέτησαν και αποφάσισαν τα μέτρα από την κυβέρνηση αγνόησαν την πρακτική εφαρμογή τους.
«Η πολιτεία να καταλάβει, όπως κι εμείς»
Το δικό τους στίγμα προς το ποίμνιό τους αλλά και προς την κυβέρνηση έστειλαν οι μητροπολίτες μέσα στο Σαββατοκύριακο, σχολιάζοντας την κυβερνητική απόφαση οι ιεροί ναοί να ανοίξουν μόνο τα Χριστούγεννα και των Φώτων, με ανώτερο αριθμό πιστών εντός των ναών τους εννέα. Οι τόνοι των δηλώσεων ήταν διαφορετικοί, ωστόσο όλοι οι μητροπολίτες τάσσονται υπέρ της αναίρεσης της απόφασης. Με πηγή τις ανακοινώσεις των μητροπόλεων καθώς και την ιστοσελίδα orthodoxia.info, η «Κ» παρουσιάζει ενδεικτικά δηλώσεις των μητροπολιτών.
Ειδικότερα, «ψυχραιμία και νηφαλιότητα» συνέστησε ο μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, προσθέτοντας ότι «καλή είναι η επιθυμία μας για εκκλησιασμό και Θεία Κοινωνία, αλλά είμαστε στο μέσον μιας πανδημίας και κάθε μέρα θρηνούμε νεκρούς». Ξεκαθάρισε, βέβαια, ότι η διασπορά του ιού δεν προέρχεται από την Εκκλησία που τηρεί τα μέτρα, ενώ πρόσθεσε με νόημα προς το εσωτερικό της Ιεραρχίας των 81 μητροπολιτών της χώρας, «δεν μπορεί ο καθένας να κάνει και να λέει ό,τι θέλει, καθώς έχουμε Σύνοδο στην οποία πρέπει να κάνουμε υπακοή».
Ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθιμος ανέφερε ότι «δεν μας αναπαύει, δεν μας ευχαριστεί, αλλά και δεν τιμά τον πολιτισμό και την προσήλωση του λαού μας στα ιερά της πίστεως και της παραδόσεώς μας». Πρόσθεσε επίσης, πως «δεν είναι καιρός να ερμηνεύσουμε, είναι καιρός να αντέξουμε και όταν περάσει η δοκιμασία τότε θα καταλάβουμε και θα εξηγήσουμε».
Επιστολή προς τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο ενόψει της σημερινής της συνεδρίασης επέλεξε να στείλει ο μητροπολίτης Νέας Σμύρνης κ. Συμεών, στην οποία εκφράζει την απογοήτευσή του για τα κυβερνητικά μέτρα. Ο κ. Συμεών επισημαίνει τις τεχνικές δυσκολίες που συνεπάγεται ο αυστηρός περιορισμός των εννέα πιστών αλλά και την «πλήρη άγνοια του εορτολογικού περιεχομένου του Δωδεκαημέρου –καθώς εξαφανίστηκε η ενδιάμεση εορτή της Περιτομής και του Μεγάλου Βασιλείου– από όσους εισηγήθηκαν τα συγκεκριμένα μέτρα», όπως λέει.
Ο μητροπολίτης Κερκύρας κ. Νεκτάριος μίλησε για «υποκριτικούς νόμους, οι οποίοι φράζουν την ελευθερία που δίνει το Σύνταγμα για να λατρεύουμε ελεύθερα τον Θεό», τονίζοντας ότι θεωρεί πως είναι «υποκριτικός ακόμα και ο αριθμός 9. Δεν μπορούσε, άραγε, να είναι έστω 10;».
Ο μητροπολίτης Κηφισίας κ. Κύριλλος ανέφερε ότι έχει γίνει αποδέκτης χιλιάδων μηνυμάτων από τους ιερείς και τους πιστούς. «Δεν μπορούμε να επιλέξουμε εννέα άτομα και δεν θα επιλέξουμε», δήλωσε προσθέτοντας ότι «μελλοθάνατους δεν θα βάλουμε στην Εκκλησία. Η ελληνική πολιτεία θα πρέπει να καταλάβει, όπως κι εμείς καταλαβαίνουμε. Η κόπωση είναι μεγάλη και οι αντοχές φτάνουν στο τέλος».
Ο μητροπολίτης Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος τόνισε ότι «μάλλον χάθηκε το μέτρο, το οποίο εξασφαλίζει την κοινωνική ισορροπία και συμβαδίζει με την ελευθερία».
Για «αποφάσεις ασέβειας και παραλογισμού» μίλησε ο μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος. Ωστόσο, αντιδράσεις πολιτών προκάλεσε ανακοίνωση της Μητρόπολης Μεσογαίας για περιστατικό που έλαβε χώρα την Κυριακή, όταν πολίτης κατήγγειλε τη λειτουργία εκκλησίας στην αστυνομία, παρότι δεν προβλέπεται από τις υπουργικές αποφάσεις. «Υστερα από επίμονες οχλήσεις και καταγγελία ασεβέστατου πολίτη για ναό του Κορωπίου, υποχρεώθηκε η αστυνομία να επιβάλει πρόστιμο στον ναό 1.500 ευρώ και στη νεωκόρο 300 ευρώ, επειδή σε έναν χώρο 500 τ.μ. βρέθηκαν μια χούφτα άνθρωποι να λατρεύουν, Κυριακή μέρα, τον Θεό. Η επέμβαση της αστυνομίας έγινε μετά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας», ανέφερε η μητρόπολη, λέγοντας ότι «το πρόστιμο έπρεπε να επιβληθεί σε αυτόν που έκανε την απαράδεκτη καταγγελία χωρίς κανένα έννομο συμφέρον, χωρίς κανέναν κίνδυνο δημόσιας υγείας, μόνο από αντιεκκλησιαστική εμπάθεια, την οποία δυστυχώς νομιμοποιεί το κράτος».
Επιστολή
Τέλος, επιστολή στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη έστειλαν 277 ορθόδοξα σωματεία και πολιτιστικοί φορείς από όλη τη χώρα, ζητώντας «ανοίξτε τις Εκκλησίες με κριτήρια αναλογικότητας». Η απόφαση της κυβέρνησης χαρακτηρίζεται «άδικη, μεροληπτική και χωρίς καμία λογική βάση».