Περίπατος στα βασιλικά κτήματα Τατοΐου

Περίπατος στα βασιλικά κτήματα Τατοΐου

6' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Γιαγιά, γιατί δεν μπαίνουμε μέσα στον στάβλο να δούμε και τα άλογα;» διαμαρτύρεται ο μικρός Γιώργος, αλλά περιέργως δεν απογοητεύεται όταν μαθαίνει ότι αυτό δεν επιτρέπεται και ότι δεν υπάρχουν άλογα πια. Η γιαγιά του συνεχίζει να του εξηγεί τι υπήρχε στον κάθε χώρο ενεργοποιώντας τη φαντασία του και κρατώντας το ενδιαφέρον του ζωντανό: «Εδώ έφτιαχναν το τυρί και το γάλα, εκεί στάβλιζαν τα ζώα, και εκεί πέρα ήταν το ελαιοτριβείο». Παρόμοιες σκέψεις κάνουμε κι εμείς. Φανταζόμαστε βασιλοπούλες να βγαίνουν από την έπαυλη, να κατεβαίνουν νωχελικά την περίτεχνη σκάλα που τώρα είναι γεμάτη πλατανόφυλλα και να απολαμβάνουν το τσάι τους δίπλα στο σιντριβάνι ή την πισίνα. Πώς να περνούσαν τη μέρα τους; Τι έκαναν οι αξιωματικοί σε αυτό το ωραίο κτίριο; Πού φιλοξενήθηκαν η Τζάκι Κένεντι και ο Χαϊλέ Σελασιέ; Η παρατημένη αντλία βενζίνης πότε να χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά κι άραγε μετακινούνταν με αμάξια μέσα σε αυτή την ατέλειωτη έκταση ή με τις περίτεχνες άμαξες που εντοπίστηκαν πρόσφατα; 

Περίπατος στα βασιλικά κτήματα Τατοΐου-1
Στα κυπαρίσσια όπου οι βασιλείς έκαναν τα πικ νικ τους μετά το τένις. 

Σίγουρα με μία απλή βόλτα στο Τατόι δεν λύνονται όλες αυτές οι απορίες, μια που τα κτίρια δεν είναι ακόμη επισκέψιμα για το κοινό, ωστόσο παίρνεις μία ιδέα και… αρκετό υλικό για να μπορέσει η φαντασία να καλπάσει. Πίσω από τους ξεφτισμένους τοίχους κρύβεται ένα μεγάλο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας που αναμένεται να έρθει στο φως τα επόμενα χρόνια, μια και το Κτήμα Τατοΐου έχει μπει και πάλι σε τροχιά αποκατάστασης με πρωτοβουλία της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη. Μάλιστα, η μελέτη εφαρμογής για την αποκατάσταση του ανακτόρου αναμένεται να παραδοθεί τον Μάιο του ’21, ώστε το έργο να δημοπρατηθεί.

Κυριακή πρωί, εν μέσω καραντίνας, και πρέπει να είναι περισσότερα από 50 αυτοκίνητα παρκαρισμένα απέναντι από την πάνω πύλη του κτήματος, την αποκαλούμενη Λεύκα. Μια που η έκτασή τους φτάνει τα 42.000 στρέμματα δεν αντιλαμβάνεσαι συνωστισμό. Αρκετοί άλλωστε δεν είναι καν εδώ – πέριξ απλώνεται ένα δίκτυο δασικών δρόμων ιδανικό για ποδήλατο. Το μεγαλύτερο μέρος του κτήματος καταλαμβάνεται από δάσος χαλεπίου πεύκης μέσα στο οποίο είναι διάσπαρτα τα 30 διατηρητέα κτίσματα των βασιλικών ανακτόρων.

Περίπατος στα βασιλικά κτήματα Τατοΐου-2
Στις σκάλες που οδηγούν από την έπαυλη στη στέρνα και στην πισίνα. 

Η σύντομη διαδρομή που προτείνουμε απευθύνεται σε όλη την οικογένεια, έχει μήκος μόλις 5 χιλιομέτρων, γίνεται σε άσφαλτο και δασικούς δρόμους και δεν έχει καθόλου αισθητή υψομετρική διαφορά. Περνάει δε από αρκετά κτίρια αλλά και από τα τολ μέσα στα οποία έχει αποθηκευτεί η κινητή βασιλική περιουσία και τα εντυπωσιακά αυτοκίνητα, ώστε να προστατευτούν. Επιπλα, προσωπικά είδη της τέως βασιλικής οικογενείας, μουσικά όργανα, έργα τέχνης έχουν ξεκινήσει και πάλι να ξεστοιβάζονται και να συντηρούνται.

Γενικά μπορείτε να κινηθείτε όπως θέλετε. Το σχεδιάγραμμα του χώρου στα πρώτα μέτρα της πορείας είναι αρκετά βοηθητικό. Εμείς θεωρήσαμε πιο βολικό να στρίψουμε αριστερά από το φυλάκιο της εσωτερικής πύλης και να περάσουμε πρώτα από την έπαυλη. Παιδιά παίζουν με τα ποδήλατα, άλλοι κάνουν βόλτα με τα σκυλιά τους και άλλοι θαυμάζουν σιωπηλοί το επιβλητικό κτίριο. Μια παράκαμψη χαμηλότερα σας φέρνει στη στέρνα και στην πισίνα που παρουσιάζουν απογοητευτική εικόνα σήμερα.

Ο εύκολος περίπατος συνεχίζεται ώσπου συναντά τον κεντρικό δρόμο του κτήματος. Μετά τη μεγάλη αλάνα στα δεξιά, στρίβεις δεξιά και μπαίνεις μέσα στο πυκνό δάσος. Στην αλάνα συνήθως βρίσκεις ανθρώπους να κάνουν πικ νικ, παιδιά με ποδήλατα και σκυλιά. Αν εξαιρέσεις το πικ νικ λόγω και του βροχερού καιρού, η χαρά στο σημείο καλά κρατεί. Επειτα μπαίνεις στο δάσος και ανηφορίζεις για το ταφικό συγκρότημα. Σε όλη την πορεία επικρατεί απόλυτη ησυχία. Κάποιοι κάνουν τζόγκινγκ μοναχικά, άλλοι ανεβαίνουν με ποδήλατα, οι συναντήσεις πάντως σπανίζουν. Στον λόφο Παλαιόκαστρο περιηγείσαι ανάμεσα στο ολομάρμαρο μαυσωλείο με τους τάφους των βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄, βασίλισσας Σοφίας και βασιλέως Αλεξάνδρου, την εκκλησία της Αναστάσεως και μεμονωμένους τάφους βασιλέων και πριγκίπων, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι απρόσμενα λιτοί.

Περίπατος στα βασιλικά κτήματα Τατοΐου-3
Στο δρομάκι που περνάει από το γαλακτοκομείο και το βουτυροκομείο. 

Η επιστροφή είναι κατηφορική και οδηγεί στην άλλη πλευρά της αλάνας όπου βρίσκονται το χοιροστάσιο, το βουστάσιο (όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες σε αυτό το σύμπλεγμα κτιρίων θα εκτίθενται τα αυτοκίνητα και οι άμαξες), το γαλακτοκομείο, το βουτυροκομείο. Συνεχίζοντας περνάς το ιπποστάσιο και βγαίνεις και πάλι στον κεντρικό δρόμο. Εμείς εδώ επιλέξαμε να μπούμε στο δρομάκι ακριβώς απέναντι. Είδαμε την οικία αξιωματικών, την αστυνομία που φρουρεί το κτήμα, τις εργατοκατοικίες και το ξενοδοχείο και έπειτα από μία κυκλική διαδρομή μέσα στην πυκνή βλάστηση βγήκαμε και πάλι κοντά στην είσοδο του κτήματος.

Ιστορία και βορειοευρωπαϊκή αρχιτεκτονική μέσα στο δάσος 

Το κτήμα και η βασιλική κατοικία του Τατοΐου δίχασαν την κοινή γνώμη, λεηλατήθηκαν επανειλημμένως, φιλοξένησαν σπουδαίες προσωπικότητες του 19ου και του 20ού αιώνα και αποτέλεσαν θέατρο ιστορικών γεγονότων, από την έξωση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ και τους θανάτους των βασιλέων Αλέξανδρου και Παύλου, μέχρι την ορκωμοσία των κυβερνήσεων Βενιζέλου, Ράλλη και Γ. Παπανδρέου.

Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄, το 1872, αγοράζει τις πρώτες εκτάσεις του κτήματος. Κύριο μέλημά του είναι η ανάπτυξη και ανάδειξη του δάσους και όχι οι επαύλεις, οπότε αμεέσως ξεκινάει η διαμόρφωσή του την οποία αναθέτει στον Δανό δασολόγο Λουδοβίκο Μύντερ (και αργότερα στον Οθωνα Βάισμαν). Το αποτέλεσμα είναι τα δύο τρίτα του κτήματος να αποτελούν πραγματικό δάσος και το ένα τρίτο να καταλαμβάνεται από γεωργικές εκτάσεις με ελαιώνες και αμπελώνες. Το πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων διέτρεχε το κτήμα και το πευκοδάσος, συναντούσε γεφυράκια που στεφάνωναν τις όχθες των ρεμάτων και δύο τεχνητές λιμνούλες, την Κιθάρα και τις Χήνες.

Περίπατος στα βασιλικά κτήματα Τατοΐου-4

Η κατασκευή του εντυπωσιακού παλατιού ξεκίνησε το 1884 από τον αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη, σε σχέδια – αντίγραφα της έπαυλης Farm του συγκροτήματος ανακτόρων του Πέτερχοφ της Αγίας Πετρούπολης, κατά πως υπέδειξε η βασίλισσα Ολγα.

Το τέλος της μεγάλης ακμής έρχεται το 1916, όταν μια καταστροφική φωτιά σαρώνει το κτήμα καίγοντας το δάσος και πολλά κτίσματα. Το κτήμα ανασυγκροτείται κατά την Α΄ Αβασίλευτη Δημοκρατία από την εκάστοτε κυβέρνηση και υπό τον νέο διευθυντή του κτήματος Βασίλειο Δρούβα, ο οποίος θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη διάσωσή του κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Το 1944 οι λεηλασίες δεν έχουν τελειωμό και έναν χρόνο αργότερα το Τατόι παραδίδεται και πάλι στις φλόγες, αυτή τη φορά από εμπρησμό. Το 1948 η βασιλική οικογένεια επανέρχεται στο Τατόι και δεν φεύγει παρά το 1967 με το αντικίνημα κατά της χούντας. Μια τρίτη και τελευταία μεγάλη πυρκαγιά εκδηλώθηκε και το 1974.

Η ιδιοκτησία του κτήματος άλλαξε χέρια μεταξύ της βασιλικής οικογένειας και του ελληνικού κράτους αρκετές φορές, ανάλογα με το πολιτικό καθεστώς, και είτε μέσω αποζημίωσης είτε με δήμευση της βασιλικής περιουσίας. Μετά την τελευταία δήμευση το 1994, ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος κατέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το οποίο τον δικαίωσε και η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποζημιώσει την τέως βασιλική οικογένεια. Το 2003 το Τατόι πέρασε στην ιδιοκτησία του κράτους και κηρύχθηκε διατηρητέο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.

Πληροφορίες
Στοιχεία διαδρομής: Απόσταση: 5 χλμ. 
Ωρες: 1,5 ανάλογα με τις στάσεις υψομετρική διαφορά: 187 μ. 
Θερμίδες: 450
 
• Πέρα από τη διαδρομή στον ιστορικό πυρήνα που προτείνουμε, αναζητήστε τη διαδρομή προς τη λίμνη Κιθάρα που περνάει επιπλέον από πέντε τοξωτά γεφύρια – έχει μήκος 1,5 χλμ. και είναι όλη μέσα στο δάσος.   
 
• Για την προστασία του Τατοΐου δραστηριοποιούνται οι «Φίλοι Κτήματος Τατοΐου» (tatoi.org) και ο φορέας διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Από αυτούς θα ενημερωθείτε και για τις απαγορεύσεις που ισχύουν εντός του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η έκδοση «Το χρονικό του Τατοΐου» του Κώστα Σταματόπουλου (εκδόσεις Καπόν) από όπου αντλήσαμε πληροφορίες.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή