Επειτα από ένα άτυπο διαδικτυακό γκάλοπ, στο οποίο συμμετείχαν φίλοι που μεγάλωσαν, ζουν ή δουλεύουν στη γειτονιά, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι το πιο ταιριαστό όνομα για την περιοχή – αφετηρία της διαδρομής μας είναι τα Παναθήναια. Ελαφρώς παλιομοδίτικο τοπωνύμιο, συνεχίζει να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, αποτίνοντας φόρο τιμής στον παλιό ομώνυμο κινηματογράφο της Χαρ. Τρικούπη που αγαπήθηκε όσο λίγοι από τους Αθηναίους. Καρδιά των Παναθηναίων είναι η πλατεία Αργεντινής Δημοκρατίας (πρώην Κυκλοβόρου), κατά μήκος της Λ. Αλεξάνδρας, που περικλείεται από τις οδούς Χαρ. Τρικούπη και Λασκάρεως.
Την αγαπάω πολύ αυτή την πλατεία. Βλέποντάς τη σκέφτομαι ότι συνδυάζει την ευρωπαϊκή «κανονικότητα» με την αθηναϊκή παραξενιά. Από τη μία το σχήμα της είναι παράταιρο, σαν να πήρε κάποιος μια μακρόστενη φέτα πρασίνου και να την επικόλλησε στην Αλεξάνδρας. Από την άλλη, η ατμόσφαιρά της, τα ψηλά φυλλοβόλα δέντρα, οι θάμνοι με την τετραγωνισμένη κόμη, οι φανοστάτες, τα σκουροπράσινα παγκάκια, τα διακριτικά μονοπάτια, οι κάδοι σκουπιδιών με το ενσωματωμένο τασάκι για να μην πετάνε οι καπνιστές τα τσιγάρα τους κάτω, της δίνουν μια πολύ προσεγμένη εικόνα. Το όλον συμπληρώνουν η προτομή του απελευθερωτή της Αργεντινής, στρατηγού José de San Martin και ένα μαρμάρινο σιντριβάνι με δελφίνια, όστρακα και σγουρομάλλικα αγόρια με κοχύλια.
Προχωρώ προς τη Φαναριωτών και στρίβω δεξιά στη Μαυρομιχάλη, όπου επιβιώνει μέχρι σήμερα ένα φοβερό σύμπλεγμα δύο σχεδόν ίδιων κτιρίων, το ένα πολύχρωμο και το άλλο μουντό. Χρυσοκίτρινες διακοσμητικές φιγούρες και πράσινα σταφύλια στο μπαλκόνι του πρώτου, γκρίζες φιγούρες, γκρίζα σταφύλια στα μπαλκόνια του δεύτερου. Από τη Μαυρομιχάλη στρίβω δεξιά στην Ισαύρων, ανεβαίνω τα σκαλάκια και φτάνω στον λόφο του Στρέφη, τον λόφο των λόφων, που συνδυάζει το αστικό, το μεσοαστικό και το επαναστατικό στοιχείο όπως κανένας άλλος. Οι βαριές πάλαι ποτέ περιποιημένες μονοκατοικίες συνυπάρχουν με τις πολυκατοικίες με τα απλωμένα πετσετάκια, την ίδια στιγμή που ο τόπος είναι γεμάτος γκράφιτι και συνθήματα για την ουτοπία, την οικολογία και την ΑΕΚ. Πραγματικά ιδιαίτερος ο λόφος του Στρέφη, όχι μόνον γιατί αποτελεί τόπο όπου συναντιούνται οι κεντρομόλες με τις φυγόκεντρες κοινωνικές δυνάμεις, δηλαδή η καθεστηκυία τάξη με την αντίδραση, αλλά και γιατί λόγω στρατηγικού σημείου και μικρού μεγέθους, είναι ένα με την πόλη.
Και επειδή είναι ένας αμιγώς αστικός και όχι εξοχικός λόφος, έχει τους λεκέδες του, κατά τόπους αρκετά σκουπίδια, έναν παρατημένο ξεριζωμένο κορμό κ.ο.κ. Ανηφορίζοντας τα χωμάτινα μονοπάτια και το πλακόστρωτο, μέσα στα πεύκα και τα κυπαρίσσια, θυμάμαι όσα είχα διαβάσει για την ιστορία του λόφου, ο οποίος παλιά λειτουργούσε ως λατομείο πηλού και τροφοδοτούσε με πιθάρια τα Πιθαράδικα και με πινακωτές τα Πινακωτά, όπως ονομάζονταν οι γύρω περιοχές. Ανήκε, λέγεται, στην οικογένεια Στρέφη και ο αστικός μύθος θέλει την κυρία Στρέφη, σύζυγο του αδελφού του ιδιοκτήτη του λατομείου, να δυσανασχετεί από τη σκόνη, με αποτέλεσμα ο τόπος να δενδροφυτευτεί. Στην αρχαιότητα ο λόφος του Στρέφη πιθανώς να ονομαζόταν Αγχεσμός (υπάρχει μαρτυρία για χαραγμένη επιγραφή «Διός Αγχεσμίου»). Σε κάθε περίπτωση, από την κορυφή του φαίνεται πανοραμικά η Αθήνα, ο γειτονικός Λυκαβηττός και φυσικά η Ακρόπολη, την οποία μπορείς να απολαύσεις ολόκληρη, χωρίς καμία οπτική παραφωνία ανάμεσά σας.
Δυνατός συνδυασμός
Υστερα από έναν κυκλικό περίπατο, περνώντας και από το πέτρινο θεατράκι, βγαίνω στην οδό Ανεξαρτησίας (εκεί όπου βρίσκεται το γήπεδο του μπάσκετ), κατεβαίνω τα σκαλάκια της Δρυάδων, στρίβω δεξιά στην Καλλιδρομίου, αριστερά στη Δεληγιάννη, η οποία γίνεται Βασ. Ηρακλείου όταν φτάνω στο τρίτο και τελευταίο πάρκο της διαδρομής, αυτό του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Εδώ, στον πρόσφατα αναπλασμένο κήπο ενός από τα πιο συναρπαστικά μουσεία του κόσμου, μπροστά στη βαβούρα της Πατησίων, ανάμεσα σε νευρικά περιστέρια, τελειώνει η βόλτα που συνέδεε τρία μικρομεσαία πάρκα της Αθήνας. Αν κοιτάξετε τον χάρτη θα δείτε ότι υποσκελίζονται από άλλους δύο πολύ μεγαλύτερους χώρους πρασίνου, τον Λυκαβηττό και το Πεδίον του Αρεως. Δεν έχει καμία σημασία, όμως. Παναθήναια – λόφος του Στρέφη και κήπος του ΕΑΜ μπορεί να υστερούν λίγο σε μέγεθος, αλλά αν συνδυαστούν είναι δυναμίτες.
Λωτοί, αμυγδαλιές και αμπέλια στον κήπο του Aρχαιολογικού Μουσείου
Δεν πάει πολύς καιρός απ’ όταν ο κήπος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, έκτασης περίπου 10 στρεμμάτων, αναπλάστηκε και παραδόθηκε στο κοινό (τα εγκαίνια έγιναν τον περασμένο Ιούλιο). Η συγκυρία της πανδημίας δεν ήταν ευνοϊκή, όταν όμως τα μέτρα αρθούν, αξίζει να τον επισκεφθείτε. Ο κ. Αντώνης Σκορδίλης, διδάκτωρ βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας αρχιτεκτονικής τοπίου Ecoscapes, που ανέλαβε το έργο, μας εξηγεί τη φιλοσοφία πίσω από την ανάπλαση. «Εγινε μία μελέτη, που στη συνέχεια υλοποιήθηκε με χορηγό την εταιρεία Japan Tobacco International, με σκοπό να διευρυνθεί η μουσειακή εμπειρία των επισκεπτών. Η ελληνική φύση έχει μείνει σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτη από τα αρχαία χρόνια, τα ίδια φυτά που τραγουδήθηκαν στα έπη του Ομήρου εξακολουθούμε να βλέπουμε και σήμερα. Και επειδή αυτά τα φυτά δεν έχουν ιδιαίτερη εκπροσώπηση στο αστικό πράσινο, αποφασίσαμε ότι αξίζει τον κόπο να εισαχθούν. Στη μία από τις δύο μεγάλες κυκλικές ροτόντες δημιουργήθηκε ένας λόφος όπου φυτεύτηκε μία υπεραιωνόβια ελιά ηλικίας περίπου 1.300 ετών». Το δέντρο προέρχεται από την Αρκαδία, κόπηκε λόγω διάνοιξης δρόμου και διατηρήθηκε σε φυτώριο. «Γύρω από την ελιά φυτεύτηκαν μεσογειακοί θάμνοι, ακολουθώντας τη χάραξη της χρυσής τομής των αρχαίων Ελλήνων».
Tip
Τιμώντας το τοπωνύμιο της περιοχής, περάστε από το ψητοπωλείο Παναθήναια, στο πίσω μέρος της πλατείας Αργεντινής Δημοκρατίας (Ζωναρά 20), για ένα περιποιημένο σουβλάκι.