Για την Ελληνοαμερικανίδα Αλεξία Παππά κανένα εμπόδιο δεν έμοιαζε ανυπέρβλητο. Δρομέας μεγάλων αποστάσεων, παραγωγός ταινιών, ηθοποιός, τα κατάφερνε καλά σε διαφορετικούς στίβους. Το 2016 πραγματοποίησε ένα παιδικό της όνειρο, τρέχοντας στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, τερματίζοντας 17η και πετυχαίνοντας πανελλήνιο ρεκόρ στην απόσταση των 10.000 μέτρων. Προτού καταλαγιάσει η κόπωση από τη μεγάλη προσπάθεια, ξεκίνησε η αγωνιώδης αναζήτηση του επόμενου στόχου. Κανείς δεν την είχε συμβουλεύσει ότι δεν πειράζει έστω και λίγο «να αφήσει το πόδι από το γκάζι». Ωσπου ήρθε η κατάθλιψη.
personal best
national record
17th in the world:big stage
big swing
now you’re an Olympian
big thing pic.twitter.com/A6S3C8mdqN— Alexi Pappas (@AlexiPappas) August 12, 2016
Τον περασμένο Δεκέμβριο, με βίντεό της στους New York Times, η 30χρονη Παππά μίλησε για πρώτη φορά δημοσίως για τη μάχη της με την ψυχική ασθένεια. Περιέγραψε πως δεν σταμάτησε να πιέζει τον εαυτό της μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, πως προσπαθούσε να αντεπεξέλθει στις προπονητικές απαιτήσεις τρέχοντας 190 χιλιόμετρα εβδομαδιαίως όταν ο ύπνος της δεν ξεπερνούσε τη μία ώρα, πως τραυματίστηκε στο σώμα της και είχε αυτοκτονικές σκέψεις.
Σπάνια μιλούν άνθρωποι από τον χώρο του πρωταθλητισμού για ζητήματα ψυχικής υγείας. Το πιθανό στίγμα, η ανησυχία ότι μπορεί να φανούν αδύναμοι, αλλά και η συχνή αδράνεια προπονητών, φροντιστών ή συμβούλων στην αναγνώριση και αντιμετώπιση του ζητήματος, ίσως να εξηγεί τη σιωπή. Μετά την πρωτοβουλία της Παππά, όμως, ξεκίνησε η συζήτηση.
Bίντεο: Η Αλεξία Παππά μιλάει στην «Κ»
«Δεν είχα κάποιον μέσα από την κοινότητά μου που θα μπορούσε να με βοηθήσει να το ξεπεράσω και ήταν ο πατέρας μου αυτός που με στήριξε, γιατί είχε δει τη μητέρα μου να το αντιμετωπίζει», λέει στην «Κ» η Παππά από τις ΗΠΑ όπου μεγάλωσε και ζει μόνιμα.
Η μητέρα της αυτοκτόνησε όταν η Παππά ήταν τεσσάρων ετών. Φοβόταν, όπως λέει, να μην ακολουθήσει την ίδια πορεία, και όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα που παρέπεμπαν σε κατάθλιψη, αντί να αντιμετωπίσει όσα τη βασάνιζαν, επέλεξε να φύγει μακριά, να πιέσει περισσότερο τον εαυτό της.
«Οι περισσότεροι αθλητές μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες αντιμετωπίζουν κάποιες προκλήσεις σε θέματα ψυχικής υγείας, αλλά λίγοι μιλούν για αυτές», λέει. «Δεν αναγνώρισα ότι είναι σημαντικό να κάνεις μια παύση και να ηρεμήσεις μετά την κορύφωση της προσπάθειας με τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς. Επρεπε να σεβαστώ ότι θα ακολουθούσε μια περίοδος ξεκούρασης, όχι μόνο για το σώμα, αλλά και για το μυαλό. Εάν ήμουν καλύτερα προετοιμασμένη, εάν υπήρχε κάποιος μέντορας που θα μου έλεγε ότι είναι φυσιολογικό να υπάρξει μια ανάλογη περίοδος, τότε δεν θα αγχωνόμουν και δεν θα συνέχιζα να πιέζομαι».
Οι περισσότεροι αθλητές μπορούν πολύ εύκολα να αναγνωρίσουν έναν πιθανό τραυματισμό στο σώμα τους. Η παραμικρή μυϊκή ενόχληση, ένα ξαφνικό τράβηγμα ή τσίμπημα, θα τους κινητοποιήσει. Θα επισκεφθούν κάποιον φυσικοθεραπευτή ή χειροπράκτη, θα κάνουν ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης. Η Παππά λέει ότι το ίδιο θα έπρεπε να συμβαίνει και με ζητήματα ψυχικής υγείας. Να προσεγγίζονται και αυτά με την ίδια επιμέλεια όπως μια θλάση, προτού εξελιχθούν σε κάτι πιο σοβαρό.
«Δεν γνωρίζω ομάδες στις ΗΠΑ που να είναι καλά στελεχωμένες για να υποστηρίξουν ζητήματα ψυχικής υγείας. Εχουν προπονητές, φυσικοθεραπευτές και αθλητικούς ψυχολόγους, αλλά κύριο μέλημά τους είναι η σωματική υγεία και η αθλητική απόδοση. Σαφώς και αυτό είναι σημαντικό, αλλά δεν μπορείς να αποδόσεις καλά εάν δεν είσαι και ψυχικά υγιής», λέει.
Μετά τη δημόσια μαρτυρία της λέει ότι την προσέγγισαν πολλοί αθλητές οι οποίοι ανέφεραν παρόμοιες ιστορίες. «Ανοιξα μια πόρτα σε αυτούς ώστε να αποδεχθούν και να μοιραστούν ότι και εκείνοι ζορίστηκαν και να αντιμετωπίσουν ό,τι τους συμβαίνει σαν έναν τραυματισμό που θα πρέπει να διαχειριστούν», επισημαίνει.
Η Παππά σπούδασε δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο Ντάρτμουθ και έχει μεταπτυχιακό στις Καλές Τέχνες από το Πανεπιστήμιο του Ορεγκον. Η τελευταία της ταινία, «Ολυμπιακά όνειρα», είναι η πρώτη που έχει γυριστεί μέσα σε ολυμπιακό χωριό. Κατέχει από το Ρίο το πανελλήνιο ρεκόρ στα 10.000 μ. με χρόνο 31:36.
Ο ρόλος των προπονητών
Το 2020, πριν από την επέλαση της πανδημίας, η Παππά βρέθηκε στην Πάτρα. Θα παρέμενε λίγο καιρό εκεί για να προπονηθεί, αλλά το πρώτο κύμα της COVID-19 την κράτησε στην Ελλάδα σχεδόν για πέντε μήνες. Αυτό το διάστημα προπονήθηκε υπό τις οδηγίες του Γιάννη Δαγκόγλου.
«Με έβλεπε ως ολοκληρωμένο άνθρωπο, που έχει ανάγκη να είναι χαρούμενος και σε άλλους τομείς της ζωής του. Ορισμένοι προπονητές δεν προσέχουν αυτές τις λεπτομέρειες, είναι κάτι σπάνιο, αλλά δεν θα έπρεπε», λέει. «Σε συναντούν απλώς στον στίβο, με το χρονόμετρο στο χέρι, και δεν είναι τόσο συνηθισμένο να σε ρωτούν πώς είσαι ως άνθρωπος».