Η εποχή COVID-19 που ζούμε έχει επηρεάσει δραματικά τη γνωστική διαδικασία της λήψης αποφάσεων. Ειδικότερα στις θέσεις υψηλής ευθύνης. Η λήψη μιας απόφασης, ειδικότερα όταν αυτή σχετίζεται με τη ζωή των ανθρώπων, είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Η πανδημία έθεσε και συνεχίζει να θέτει την πολιτεία αλλά και τους ειδικούς μπροστά σε ιδιαιτέρως δύσκολες καταστάσεις. Σε διαρκή διλήμματα. Λήψη μέτρων ή όχι; Κι αν ναι, πότε; Και με ποιους όρους;
Τα σύγχρονα προβλήματα που συνδέονται με τη διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής και τη διασφάλιση της ποιότητάς της είναι πολυπαραμετρικά, διέπονται από τεράστια αβεβαιότητα και απαιτούν άμεση επίλυση. Γεγονός που καθιστά απαγορευτικές τρεις συνθήκες όταν λαμβάνεται οποιαδήποτε απόφαση ευθύνης: την έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων, την απουσία επιστημονικής τεκμηρίωσης και την ανυπαρξία πολιτικής σκέψης. Χρειάζονται σύγχρονες, ευρηματικές επιστημονικές μεθοδολογίες, ειδικές και σωστές πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο.
Η μελέτη στα αστικά απόβλητα, που πρώτοι ξεκινήσαμε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), είναι μια πρωτοποριακή διεπιστημονική έρευνα με παγκόσμια εμβέλεια. Κι αυτό γιατί για πρώτη φορά καταφέραμε όχι μόνο να εντοπίσουμε το ιικό φορτίο στα λύματα της Θεσσαλονίκης, αλλά και να το ποσοτικοποιήσουμε. Η μεθοδολογία αποτίμησης του κορωνοϊού στα αστικά απόβλητα που αναπτύξαμε στο ΑΠΘ με μια εξαιρετική διεπιστημονική ομάδα εξορθολογίζει τις μετρήσεις συγκέντρωσης του γονιδιώματος του ιού με βάση 24 περιβαλλοντικούς παράγοντες. Μια ομάδα στην οποία συμμετέχουν ερευνητές από τον χώρο των επιστημών υγείας, της μηχανικής αλλά και των θετικών επιστημών, προκειμένου να αναδείξουμε τη σημαντικότητα ελέγχου της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων από τους ειδικούς.
Η συγκεκριμένη ερευνητική υποδομή που αναπτύχθηκε από το ΑΠΘ μέσα σε ένα χρόνο, σε μεθοδολογία, αλγορίθμους και ανθρώπινο δυναμικό, είναι μια εθνική υποδομή. Ενας θησαυρός για το πανεπιστήμιό μας και για τη χώρα. Η υποδομή αυτή χρηματοδοτήθηκε με ίδιους πόρους από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ) του ΑΠΘ, αλλά και με χρήση εργαστηριακού εξοπλισμού, αναλώσιμων και αξιοποίηση προσωπικού και επιστημονικής τεχνογνωσίας του ΑΠΘ. Η συνεργασία με την Εταιρεία Υδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ), η οποία συνδράμει στη συλλογή δειγμάτων στην είσοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ), όπου καταλήγουν όλα τα απόβλητα από το αποχετευτικό δίκτυο της ΕΥΑΘ, είναι εξαιρετική.
Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ενός και πλέον έτους είναι ώριμο για να αποτελέσει έναν οδηγό επιλεγμένων στρατηγικών υποδομών στις μεγάλες ελληνικές πόλεις. Που μπορεί να συνδράμει στη λήψη αποφάσεων αξιοποιώντας τις γεωχωρικές υποδομές και τη χωρική ανάλυση των επιμέρους αποτελεσμάτων. Η πολιτεία πρέπει να επενδύσει σε αυτού του είδους τις υποδομές, κι αυτό γιατί είναι εξαιρετικής σημασίας για την ανθεκτικότητα των πόλεων. Γι’ αυτά που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια. Για την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είναι εδώ για να βοηθήσει σε αυτή την εθνική προσπάθεια.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να έτοιμη σε μια νέα ενδεχόμενη πρόκληση του μεγέθους μιας πανδημίας, όπως αυτή που ζούμε σήμερα. Η τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε όλο αυτό το διάστημα είναι στη διάθεση της πολιτείας. Για να αρχίσουμε από τώρα να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε τέτοιες υποδομές στις μεγάλες πόλεις της χώρας. Και –γιατί όχι– η Ελλάδα να εξάγει αυτή τη γνώση στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα που μπορεί να κατακτήσει τον κόσμο. Με τις ιδέες και τους ανθρώπους της.
* Ο κ. Στράτος Στυλιανίδης είναι αντιπρύτανης Ερευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης στο ΑΠΘ.