Δεκαοκτώ μέρες κατάληψης του κτιρίου διοίκησης του ΑΠΘ. Δεκαοκτώ μέρες που η ακαδημαϊκή κοινότητα του πανεπιστημίου μας έχει διχοτομηθεί. Σε συντηρητικούς και προοδευτικούς. Σε συστημικούς και αντισυστημικούς. Σε σκληρούς και διαλλακτικούς. Σε «ανθρώπους» και σε «απάνθρωπους». Γενικεύσεις, καταλήψεις και προκαταλήψεις, ιδεολογικές εκρήξεις και μια πρωτοφανής πόλωση ακαδημαϊκών μέσα σε ένα ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο κορυφής.
Η κατάληψη δεν είναι νέο φαινόμενο, ειδικά στα πανεπιστήμια. Η ευκολία με την οποία φοιτήτριες και φοιτητές και εξωπανεπιστημιακοί υποστηρικτές καταλαμβάνουν κτίρια του πανεπιστημίου μας αποτελεί μια διαχρονική ήττα της κοινωνίας μας. Αλήθεια όμως, εν έτει 2021, σε μια δημοκρατική σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, όπως πιστεύουμε ότι είναι η Ελλάδα, μπορεί η διαμαρτυρία μιας μειοψηφίας φοιτητριών και φοιτητών που καταπατά τα δικαιώματα των μελών της κοινότητας του ΑΠΘ, με συνέπειες στο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο, να είναι όχι μόνο ανεκτή, αλλά και αρκετή ώστε να σταματήσει την υλοποίηση ενός νόμου; Στην εποχή όπου οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών σαρώνουν το εκπαιδευτικό και ερευνητικό μας οικοσύστημα, όπου η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ, η κατάληψη είναι ένας στείρος πολιτικός ακτιβισμός.
Οταν ένα νέο παιδί σε μια τέτοια ηλικία θεωρεί δικαίωμά του την κατάληψη, την ακύρωση της δημοκρατίας, τον βανδαλισμό του δημοσίου χώρου και την καταπάτηση βασικών ελευθεριών άλλων συμπολιτών του, λογικά αυτό θα επηρεάσει τη μετέπειτα ζωή του. Η κατάληψη δεν είναι διαμαρτυρία που σέβεται ούτε τους ανθρώπους, ούτε τον χώρο, ούτε την αισθητική μιας κοινωνίας. Δεν σέβεται την ίδια την πολιτεία. Είναι μια ακραία μορφή έκφρασης που καταπατά το Σύνταγμα και τους νόμους. Διαπαιδαγωγεί πολίτες οι οποίοι δεν μαθαίνουν να συνυπάρχουν ειρηνικά, να σέβονται, να συζητούν δημοκρατικά και να καθορίζουν τα αιτήματά τους με θεσμικό και συντεταγμένο τρόπο. Είναι μια αφύσικη συμπεριφορά, καθώς οι καταληψίες δεν δέχονται ότι σταματά η ελευθερία τους εκεί που αρχίζει η ελευθερία των άλλων. Προσέξτε, η ελευθερία! Οχι η δικτατορία των άλλων.
Το Σύνταγμα, οι νόμοι, η αμοιβαία εκτίμηση, ο σεβασμός των κανόνων, η συναίνεση δεν συναντώνται στην άποψη των υποστηρικτών των καταλήψεων, ούτε καν στο λεξιλόγιό τους. Η κριτική στις επιλογές όσων ασκούν διοίκηση είναι πάντα αποδεκτή και συνάδει με τα ακαδημαϊκά ήθη. Η κατάληψη όμως δεν είναι κριτική. Στο δημόσιο πανεπιστήμιο, η κατάληψη δεν είναι αποδεκτή μορφή διαμαρτυρίας, γιατί περιορίζει τα δικαιώματα των άλλων, και μάλιστα των πολλών.
Είναι θεμελιώδες να καταδικάζουμε τη βία. Δεν υπάρχει κανείς και καμία ακαδημαϊκός που να είναι είτε υπέρ της άσκησης αυθαίρετης ή υπέρμετρης αστυνομικής βίας, είτε υπέρ της επιβολής της τάξης διά της βίας, είτε υπέρ του πολέμου κατά των πολιτών, των φοιτητριών και των φοιτητών, των ελευθεριών και της δημοκρατίας. Να μην αποδεχόμαστε όμως ούτε την ανομία ως δήθεν μέσο αντιμετώπισής της. Η βία και η ανομία διαβρώνουν και τη δημοκρατία και την κοινωνία. Η ελευθερία στη δημοκρατία είναι όμως αυτή που κερδίζει πάντα.
Θα πρέπει να επιχειρηματολογήσουμε υπέρ της αναγκαιότητας μιας ηθικής βασισμένης στη λογική και όχι στη δύναμη, προκειμένου κάποια στιγμή στο μέλλον να σταματήσουν οι καταλήψεις. Αυτό είναι σωστό επί της αρχής. Μπορεί όμως αυτό να συμβεί;
* Ο κ. Στράτος Στυλιανίδης είναι αντιπρύτανης Ερευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης στο ΑΠΘ.