Θυμάται εκείνη την ημέρα, τη μικρή γιορτή αποχαιρετισμού στα τέλη του 2019 στο αμφιθέατρο του «Θριασίου» νοσοκομείου, λες και συνέβη χθες. Επειτα από τρεις δεκαετίες στο εθνικό σύστημα υγείας, για τον αναισθησιολόγο Μανώλη Αναστασίου είχε φτάσει η ώρα της συνταξιοδότησης. «Να το χαρείς, τα καλύτερα έρχονται», του εύχονταν συνάδελφοί του. Θα μπορούσε πλέον να ξεκουραστεί, να αφοσιωθεί στον κήπο του και στα κατοικίδιά του. Ωσπου, λίγους μήνες μετά την αποχώρησή του, ξέσπασε η πανδημία. Από το πρώτο κύμα κιόλας είχε δηλώσει την πρόθεσή του να βοηθήσει. Τότε δεν χρειάστηκε. Βλέποντας, όμως, τη μεγάλη πίεση των τελευταίων εβδομάδων, του ήταν αδύνατο να μείνει αδρανής. Δήλωσε ότι θέλει να επιστρέψει ως εθελοντής όποτε και όπως του ζητηθεί, για την πιο κρίσιμη μάχη.
Στις 16 Μαρτίου 2021, λίγες ημέρες προτού το υπουργείο Υγείας προχωρήσει σε επιστράτευση ιδιωτών γιατρών, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών ανακοίνωσε ότι 30 μέλη του είχαν ανταποκριθεί στην αναζήτηση εθελοντών. Ο αριθμός δεν επαρκούσε για να καλυφθούν οι μεγάλες ανάγκες σε προσωπικό. Πλέον, πέρα από παθολόγους, πνευμονολόγους και γενικούς γιατρούς, ζητούσαν και τη συνδρομή αναισθησιολόγων. Την ίδια ημέρα, μόλις είδε ότι το κάλεσμα διευρύνεται και για τη δική του ειδικότητα, ο κ. Αναστασίου υπέβαλε τη σχετική αίτηση ηλεκτρονικά στον ιατρικό σύλλογο. Δύο ημέρες αργότερα έστειλε και στη 2η Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής τα απαραίτητα δικαιολογητικά που ζητούσαν, πτυχίο, άδεια άσκησης επαγγέλματος και άδεια άσκησης ειδικότητας, και περίμενε να τον καλέσουν. Διατίθεται να κάτσει όσο του ζητηθεί. «Δεν έχω θέμα χρόνου. Θέλουν για ένα μήνα, για δύο μήνες, περισσότερο;» λέει.
Η διοίκηση στο «Θριάσιο» ήταν ενήμερη, απέμεναν οι τελευταίες γραφειοκρατικές λεπτομέρειες οι οποίες, μία εβδομάδα μετά την αίτησή του, δεν είχαν ακόμη διευθετηθεί. «Σε περιμένουμε», του είπαν οι συνάδελφοί του. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, συνταξιούχοι γιατροί των αναγκαίων ειδικοτήτων δύναται να εντάσσονται στο δυναμικό νοσοκομείων και «να τους ανατίθενται καθήκοντα για ορισμένο χρονικό διάστημα για την καταπολέμηση της έκτακτης ανάγκης».
«Είμαι ένας παλιός, έμπειρος αναισθησιολόγος, μπορώ να βοηθήσω σε οποιοδήποτε πεδίο. Μπορώ και να μπω στην πρώτη γραμμή εάν χρειαστεί, και εφημερίες να κάνω», λέει στην «Κ» ο 69χρονος συνταξιούχος γιατρός. «Ουσιαστικά είμαι ένα χέρι παραπάνω που θα αποδεσμεύσει τους υπόλοιπους συναδέλφους που υποφέρουν, θα τους δώσει μια αχτίδα ελπίδας».
Κατάκοποι
Την ίδια πρόθεση έχει εκφράσει και ο 72χρονος πνευμονολόγος Κωνσταντίνος Κατής, ο οποίος εργαζόταν επί χρόνια στο «Θριάσιο», υπήρξε διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής και συνταξιοδοτήθηκε το 2012. Και αυτός κατέθεσε, όπως λέει στην «Κ», στις 22 Μαρτίου τα σχετικά έγγραφα στη 2η ΥΠΕ για να επιστρέψει στο νοσοκομείο ως εθελοντής και ανέμενε μέχρι τα μέσα της εβδομάδας την κλήση του.
«Με επηρέασε πολύ συναισθηματικά η γνώση τού τι γίνεται στα νοσοκομεία. Εχω επικοινωνία με τους γιατρούς και το διοικητικό προσωπικό, περίμενα μήπως γίνει μια κάμψη μέσα στον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αποφάσισα να συνδράμω εάν γίνεται, με την εμπειρία και τις δυνάμεις μου», λέει και τονίζει πόσο καταβεβλημένο ψυχικά και σωματικά είναι το ιατρικό προσωπικό.
Και οι δύο γιατροί βρίσκονταν στο «Θριάσιο» από την έναρξη της λειτουργίας του το 1996. «Καταναλώσαμε ατελείωτες ώρες, πηγαίναμε πρωί και φεύγαμε εννιά ή δέκα το βράδυ. Η δουλειά που ρίξαμε είναι απίστευτη, αλλά το κάναμε με χαρά γιατί το καινούργιο νοσοκομείο ουσιαστικά ήταν δημιούργημά μας», λέει ο κ. Αναστασίου. Στη θητεία του εκεί πέρασε από διάφορα πόστα. Διετέλεσε πρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου, διευθυντής ιατρικής υπηρεσίας, για διάστημα περίπου οκτώ μηνών το 2016 ανέλαβε και χρέη προσωρινού διοικητή, ενώ υπήρξε και εκπρόσωπος των εργαζομένων. «Το 1999 ζήσαμε τον σεισμό στην Πάρνηθα. Ημουν ο πρώτος γιατρός που υποδέχθηκε νεκρούς στο “Θριάσιο”. Εφεραν τέσσερις σορούς εκείνο το απόγευμα. Μετά έζησα τα γεγονότα της Μάνδρας, με τις πλημμύρες τον Νοέμβριο του 2017. Παρέλαβα τους 26 πνιγμένους στο νοσοκομείο. Είναι τραγικό να βλέπεις να τους φέρνουν. Είχαμε οργανώσει συνεργείο για να τους ξεπλένουμε και να κάνουμε αναγνώριση, δεν καταλάβαινες αλλιώς, ήταν μέσα στη λάσπη. Αυτά ήταν τα πιο λυπηρά γεγονότα που ζήσαμε στο νοσοκομείο, φυσικές καταστροφές», λέει.
Μια ανάσα
Γιατροί από νοσοκομεία της Αττικής που έχουν μιλήσει στην «Κ» την τελευταία εβδομάδα τονίζουν πόσο πολύ χρειάζονται πρόσθετη βοήθεια. Κάποιοι αναφέρουν ότι έχουν ανάγκη από ειδικευόμενους ή επιμελητές, από σχετικά νέα άτομα ηλικιακά που θα έχουν τις απαιτούμενες αντοχές. Αλλοι δεν εστιάζουν σε αυτά τα στοιχεία. Εκτιμούν ότι και οι ιδιώτες γιατροί της επιστράτευσης θα μπορούσαν, έστω και πρόσκαιρα, να τους αποφορτίσουν, παρότι ορισμένοι μπορεί να μην έχουν μεγάλη νοσοκομειακή εμπειρία ή να έχουν χάσει την επαφή με τα επείγοντα περιστατικά. Στο «Θριάσιο» ανέλαβαν στα μέσα της εβδομάδας υπηρεσία 9 ιδιώτες γιατροί μέσω της επιστράτευσης.
Ο κ. Αναστασίου διευκρινίζει ότι δεν είναι απαραίτητο να τον τοποθετήσουν στην πρώτη γραμμή για διασωληνώσεις ασθενών στα επείγοντα, εφόσον κριθεί ότι δεν είναι αναγκαίο. Μπορεί, όπως λέει, να υποστηρίξει και άλλες δραστηριότητες του αναισθησιολογικού τμήματος.
«Να αποφορτίσω τους συναδέλφους που κάνουν οκτώ εφημερίες τον μήνα. Ενα χέρι παραπάνω και μία ώρα ξεκούρασης να τους δώσεις, είναι πολύ μεγάλο πράγμα. Είναι σε σύνδρομο burn-out, χρειάζονται την υποστήριξη. Οι εφεδρείες και μέσω της επιστράτευσης θα προσφέρουν μια ανάσα στους υπόλοιπους. Δεν είναι το τέλειο, δεν είναι το παν, γιατί τα νοσοκομεία θέλουν εξειδικευμένους γιατρούς. Είναι όμως μια ανάσα», λέει.
Δεύτερο σπίτι
Η αξιοποίηση συνταξιούχων γιατρών είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει και άλλες χώρες. Τον περασμένο Ιανουάριο, έγινε γνωστό ότι οι ΗΠΑ προτίθενται να επιτρέψουν σε υγειονομικούς οι οποίοι συνταξιοδοτήθηκαν πρόσφατα τη συμμετοχή τους στη χορήγηση εμβολίων κατά της πανδημίας. Κατά το πρώτο κύμα, η τρομακτική επέλαση της COVID-19 στην Ιταλία ανάγκασε κάποια νοσοκομεία να ζητήσουν τη βοήθεια βετεράνων υγειονομικών παρά τον αυξημένο κίνδυνο που μπορεί να αντιμετώπιζαν λόγω της ηλικίας τους από πιθανή έκθεσή τους στον ιό.
Ο κ. Κατής δεν έχει ενδοιασμούς. Οπως εξηγεί, έχει εμβολιαστεί και με τις δύο δόσεις. Ο κ. Αναστασίου δεν έχει κάνει ακόμη το εμβόλιο, αλλά εφόσον κληθεί να βοηθήσει στο νοσοκομείο θα λάβει άμεσα την πρώτη δόση. Παρόμοια προϋπόθεση άμεσου εμβολιασμού έχει τεθεί και στη Βρετανία, εφόσον επιστρέψει σε κάποιο πόστο γιατρός άνω των 69 ετών.
«Προσέχω πάρα πολύ και στις επαφές μου και στα μέτρα. Αφού εμβολιαστώ μέσα σε λίγες ημέρες θα έχει χτιστεί το τείχος ανοσίας», λέει. Μετά τη συνταξιοδότηση είχε έρθει σε επικοινωνία με ιδιωτικά θεραπευτήρια για τη σύσταση μονάδας αντιμετώπισης χρόνιου πόνου, ένα αντικείμενο στο οποίο έχει εξειδικευθεί. Οι συζητήσεις δεν προχώρησαν, αλλά ήταν φανερό το πόσο πολύ ήθελε να παραμείνει δραστήριος στην Ιατρική. Η σκέψη του, πάντως, παρέμενε αγκιστρωμένη στο Θριάσιο. «Εψαχνα να βρω με ποιον τρόπο θα μπορούσα να βοηθήσω και στο πρώτο κύμα είχα συζητήσει με το νοσοκομείο και τον διοικητή. Αυτό το νοσοκομείο το νιώθω σαν δεύτερο σπίτι μου».