Επειδή παραθέτω αρκετά επιχειρήματα παρακάτω, δεν θέλω να βαρεθείτε διαβάζοντας πάλι να λέω τα ίδια και τα ίδια, οπότε λέω τη γνώμη μου συνοπτικά εδώ:
Δυο είναι σήμερα τα μεγάλα καθήκοντα για τους πολίτες και την κυβέρνηση: Επιτάχυνση εμβολιασμών και επιβράδυνση του ιού με όλα τα αναγκαία μέτρα, ιδίως μέτρα δημόσιας υγείας.
Έχουμε πια επάρκεια από τα καλύτερα και ασφαλέστερα εμβόλια όλων των εποχών. Ο ιός ήρθε και μένει, απόδειξε ότι δεν είναι εύκολος αντίπαλος. Τα εμβόλια είναι αναγκαία, επομένως κάποτε θα γίνουν υποχρεωτικά, όπως και παλιότερα εμβόλια. Εμβολιαστείτε για να μην γίνετε εύκολο θύμα του ιού, και σπρώξτε-πιέστε και τους φίλους σας να το κάνουν.
Δεν νοείται να αφήνουμε τους αντι-εμβολιαστές στην κοσμάρα τους να οχυρώνονται πίσω από ανύπαρκτα δικαιώματα, ή και χειρότερα, να επαναλαμβάνουν ατιμώρητα ψέματα και διαστροφές. Χρειάζεται αγώνας πόρτα-πόρτα και εκστρατεία συνεχούς πληροφόρησης με έξυπνους και αποδοτικούς τρόπους.
Μέχρι να γίνει εφικτός ο γενικός εμβολιασμός είτε με εκστρατεία πειθούς, είτε με κάποιο εξαναγκασμό, η κυβέρνηση έχει την υποχρέωση να προφυλάσσει το σύνολο της κοινωνίας, ακόμα και τους ψεκασμένους και τους σαμποταριστές της προσπάθειας, γιατί δεν είναι δυνατόν να παραδώσεις στην τιμωρία του ιού μόνο τους άσκεφτους ή τους «ένοχους».
Πολλοί αθώοι θα υποφέρουν, π.χ. παιδιά και ανοσοκατασταλμένοι, αν το κράτος παραμελήσει το βασικό του καθήκον, να μας προφυλάσσει από κάθε απειλή.
Δυο φορές στη διάρκεια της επιδημίας έχασα τον ύπνο μου από εφιάλτες. Η πρώτη ήταν στην αρχή, όταν κατάλαβα από τις ανακοινώσεις της Νότιας Κορέας και Σιγκαπούρης, κυρίως, ότι ο ιός είναι αερομεταδιδόμενος από υπερμεταδότες, συμπτωματικούς και μη (1). Η δεύτερη ήταν πρόσφατα, όταν διαπιστώθηκε ότι πράγματι ορισμένα νέα στελέχη του ιού που επικρατούν στην επιδημία, μεταδίδονται σημαντικά ευκολότερα και ίσως προκαλούν μεγαλύτερο ιικό φορτίο και βαρύτερη νόσο (επαληθεύτηκε).
Όταν κατάλαβα το πρώτο, έγινα υπέρμαχος της αυστηρής καραντίνας και της μάσκας και δεν έχω αλλάξει γνώμη. Το πρόβλημα ήταν ότι οι διεθνείς οργανισμοί ούτε για την αερογενή μετάδοση συμφωνούσαν, ούτε για τα αναγκαία μέτρα. Αυτό δυστυχώς ήταν ένας από τους λόγους που καθυστέρησε παγκόσμια η δράση για το σταμάτημα του ιού.
Όταν κατάλαβα το δεύτερο, τη δύναμη των μεταλλαγμένων στελεχών, έγινα υπέρμαχος της οριστικής εξάλειψης του ιού με όλα τα μέσα. Ο μόνος ανεκτός ιός είναι ο «νεκρός», ο μόνος ανεκτός αριθμός κρουσμάτων είναι μηδέν.
Η διεθνής πρακτική τον τελευταίο χρόνο δικαίωσε απόλυτα τους υπέρμαχους του εντατικού αγώνα κατά του ιού. Οι χώρες που έκαναν σοβαρή προσπάθεια για το μπλοκάρισμα του ιού και κήρυξαν συναγερμό μέχρι την τελική εξαφάνιση του ιού, αμείφθηκαν πλουσιοπάροχα. Η Ταιβάν δεν έκλεισε τίποτα ούτε μια ημέρα, ενώ χώρες όπως η Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Νότια Κορέα, είχαν ελάχιστο η καθόλου επιπολασμό του ιού μέχρι την πρόσφατη εμφάνιση των μεταλλαγμένων στελεχών, και ζουν μια φυσιολογική ζωή.
Δυστυχώς υπήρχαν και υπάρχουν αυτοί που θεωρούν ότι ο ιός δεν είναι τίποτα το τρομερό και ότι είτε θα εξαφανιστεί από μόνος του είτε θα εξελιχθεί γρήγορα σε κάτι απόλυτα διαχειρίσιμο, όπως μια επιδημία γρίπης. Οι περισσότερες χώρες της Δύσης ακολούθησαν αυτό το δεύτερο μοντέλο «άσε το γι’ αργότερα» με ολέθρια αποτελέσματα. Επειδή ο ιός είναι καινούργιος για τον άνθρωπο, κανείς δεν είχε ανοσία και ο ιός επεκτάθηκε παντού με φοβερή ταχύτητα, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στα συστήματα υγείας και πολλούς θανάτους.
Το δεύτερο τεράστιο πρόβλημα είναι η «πρωτεϊκή» φύση του ιού, οι γρήγορες μεταλλάξεις που αυξάνουν τη μεταδοτικότητα και παρακάμπτουν το ανοσολογικό μας σύστημα. Η πρόσφατη εμφάνιση και γρήγορη διασπορά καινούργιων στελεχών, αντανακλά την προσπάθεια του ιού να προσαρμοστεί στους ανθρώπινους πληθυσμούς και να αποφύγει το ανοσολογικό μας σύστημα. Αυτή η δυναμική πιέζει τον ιό να μεταδίδεται γρηγορότερα και καλύτερα από άτομο σε άτομο. Αυτό δυστυχώς δημιουργεί μια καινούργια κατάσταση παγκόσμια, όπου μέσα σε λίγο χρόνο έχουμε ουσιαστικά μια διαφορετική επιδημία. Αυτό έγινε και πρόσφατα με το λεγόμενο ινδικό στέλεχος Δέλτα, το οποίο είναι περισσότερο μεταδοτικό, πολλαπλασιάζεται πολύ περισσότερο στο ανθρώπινο σώμα και επίσης είναι πιο παθογόνο για τους ανεμβολίαστους και επεκτείνεται στα παιδιά.
Η έκπληξη και η απορία που επικρατούν όχι μόνο στο κοινό αλλά και σε πολλούς εργαζομένους στην υγεία έχουν αναδείξει μεγάλα προβλήματα κατανόησης για την πορεία των επιδημιών, τις ιδιότητες των ιών και τις δυνατότητες των εμβολίων και φαρμάκων. Δεν αναφέρομαι μόνο στους κάθε λογής αμόρφωτους ή συναισθηματικά διαταραγμένους που είναι έτοιμοι να πιστέψουν κάθε θεωρία συνωμοσίας και κάθε σωτήρα. Αναφέρομαι ιδιαίτερα στους ημιμαθείς που παπαγαλίζουν κάποια επιστημονικοφανή αξιώματα αντί να βλέπουν και να κατανοούν τη βοούσα πραγματικότητα. Είναι αυτοί που λένε για παράδειγμα ότι ο ιός θα ξεθυμάνει και σε λίγο δεν θα ενοχλεί κανέναν, δηλαδή «μια γριπούλα θα γίνει».
Αυτή είναι η νέα έκδοση του «μια γριπούλα είναι» που μας ταλαιπώρησε την πρώτη περίοδο της επιδημίας, υποστηρίχτηκε και από υποτιθέμενους επαΐοντες που θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικοί αλλά μας απογοήτευσαν, και οδήγησε χώρες σαν την Αγγλία, Σουηδία, Βραζιλία και ΗΠΑ σε εκατόμβες θυμάτων. Δεν έγινε ουσιαστικά κατανοητό ότι ο ιός επεκτάθηκε πολύ γρήγορα από ασυμπτωματικούς υπερμεταδότες γιατί ακριβώς σκοτώνει λίγους από τους μολυσμένους. Επίσης, και δυστυχώς για την ανθρώπινη κοινωνία, ο ιός βρήκε γρήγορους και εύκολους τρόπους να μπαίνει στα ανθρώπινα κύτταρα ευκολότερα και να πολλαπλασιάζεται γρηγορότερα. Η έλλειψη προετοιμασίας για σθεναρή άμυνα οδήγησε σε τεράστια επέκταση και δημιουργία πολλών νέων στελεχών του ιού με διαφορετικές ιδιότητες. Στο ατομικό επίπεδο, η έλλειψη οποιουδήποτε είδους προηγούμενης ανοσίας σημαίνει ότι ακόμα και σήμερα, με περίπου 40% εμβολιασμένους στην Ελλάδα, ο ιός βρίσκει εύκολα καινούργια θύματα.
Έχουμε τα όπλα να νικήσουμε την επιδημία αλλά πιο σημαντικό από τα όπλα είναι το ηθικό.
Δεν νικάει πάντα αυτός με τα περισσότερα όπλα. Αλλά εμείς θα νικήσουμε, το μόνο ερώτημα που μένει είναι πόσο θα είναι το κόστος, που θα οφείλεται και στα λάθη και παραλείψεις μας.
Το τελικό κριτήριο επιτυχίας των εμβολίων είναι η μόνιμη πτώση των εισαγωγών στα νοσοκομεία και η εξαφάνιση των κρουσμάτων. Πρώτα θα πέτυχουμε αυτά, και μετά θα ξαναπιάσουμε τη ζωή μας όπου την αφήσαμε πριν 1.5 χρόνο. Όσο επιμένουμε να κάνουμε τα αντίθετα, τόσο θα διαιωνίζουμε την επιδημία και θα αυξάνουμε το κόστος της σε ζωές και στην οικονομία.
(1) https://graphics.reuters.com/CHINA-HEALTH-SOUTHKOREA-CLUSTERS/0100B5G33SB/index.html
*Ο Γιώργος Παυλάκης είναι γιατρός-ερευνητής στις ΗΠΑ