To 2016 η λέξη της χρονιάς ήταν τα «Fake News», αντίστοιχα το 2020-2021 η λέξη «Infodemic». Λέξεις που υπογραμμίζουν μια «νέα τάξη πραγμάτων» με την οποία έρχεται αντιμέτωπος ο πολίτης.
Μεγάλος όγκος δεδομένων, υπερπληροφόρηση, παραπληροφόρηση συνιστούν τη νέα καθημερινότητα που ορίζει τις αντίστοιχες εξελίξεις σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το αντιεμβολιαστικό κίνημα, που βασίζεται στη δύναμη των νέων μέσων δικτύωσης, στην αλλοίωση των γεγονότων, στην παραπληροφόρηση και στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα.
⇒ Διαβάστε ακόμη: «Ανοχύρωτη» στα fake news η Ελλάδα
Αρκούν οι τεχνολογικές λύσεις/απαντήσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου; Oχι, αντίθετα, απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις ο γραμματισμός στα ΜΜΕ είναι ένα απαραίτητο βήμα που πρέπει να υιοθετηθεί και να εισαχθεί στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση. Μια προσέγγιση ενδυνάμωσης των πολιτών, μια απάντηση που αναγνωρίζει τον πολίτη ως ενεργό δρώντα για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Τι σημαίνει και τι συνιστά όμως; Την ένταξη ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση, που θα ενισχύσουν τη σχέση των πολιτών με τα ΜΜΕ και ειδικά με την αξιοποίηση του περιεχομένου τους. Καθώς καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα της καθημερινότητάς μας –οι νέοι μεταξύ 17-30 ετών δαπανούν 7-8 ώρες ημερησίως στα ψηφιακά μέσα–, είναι απαραίτητο να υπάρξουν σχετικές παρεμβάσεις που θα ενισχύσουν τη σχέση αυτή.
⇒ Διαβάστε ακόμη: Καλλιέργεια δεξιοτήτων
Από το 2009 έχει διατυπωθεί η σύσταση 2009/625/EΚ της Επιτροπής σχετικά με τoν γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) στο ψηφιακό περιβάλλον για ανταγωνιστικότερο οπτικοακουστικό κλάδο και κλάδο περιεχομένου και για μια κοινωνία της γνώσης χωρίς αποκλεισμούς. Η παραπληροφόρηση υπονομεύει τη δημοκρατία, μειώνει την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς και οδηγεί στην πόλωση και στον εξτρεμισμό.
* Ο κ. Νικόλαος Παναγιώτου είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.