H oργάνωση παιδικής προστασίας Terre des hommes / Γη των ανθρώπων έχει στόχο να κάνει την Ελλάδα έναν τόπο όπου δεν χωράει η παιδική κακοποίηση. Με μια νέα καμπάνια, που ξεκίνησε αυτές τις μέρες, επιδιώκει να πείσει τους πολίτες και τις αρχές πως ένας τέτοιος τόπος δεν είναι μαγικός, είναι αυτονόητος. Δεν θα γίνει πραγματικότητα «ως δια μαγείας» αλλά μέσα από συγκεκριμένα πρωτόκολλα, πολιτικές, εκπαίδευση και δράση υψηλών προδιαγραφών.
Της Μελίνας Σπαθάρη*
Η οργάνωση στην οποία εργάζομαι ονομάζεται Terre des hommes, που σημαίνει στα γαλλικά «Γη των ανθρώπων». Το όνομά της το πήρε από την ομώνυμη νουβέλα του Σεντ Εξυπερί -τα απομνημονεύματά του- στην οποία ο γαλαντόμος γάλλος πιλότος και συγγραφέας προσεγγίζει έννοιες όπως η φιλία, ο θάνατος, ο ηρωισμός, η αλληλεγγύη και εκφράζει τις απόψεις του για το νόημα της ζωής. H Γη των ανθρώπων που οραματίστηκε στα σίξτις ο ιδρυτής της οργάνωσης αποτύπωνε πιστά το ιδεώδες του συμπατριώτη συγγραφέα του. Κάποια μέρα, αποκαρδιωμένος από τη φρίκη του πολέμου στην Αλγερία, αποφάσισε να αφήσει το επάγγελμά του, φαρμακοποιός, στη Λωζάννη της Ελβετίας, και να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στη στήριξη των ευάλωτων παιδιών. 60 χρόνια μετά, ο ίδιος δεν ζει, ωστόσο η οργάνωσή του έχει αποκτήσει κλαδιά σε περισσότερες από 45 χώρες, από το 2018 και στην Ελλάδα. Η Terre des hommes Hellas στη χώρα μας τρέχει πολλά προγράμματα παιδικής προστασίας – μεταξύ των οποίων αρκετά και για παιδιά πρόσφυγες μέσα σε 6 καμπ- όπως επίσης προγράμματα πρόσβασης παιδιών που έχουν ζητήματα με το νόμο, σε μια φιλική σ’ αυτά, επανορθωτική και όχι τιμωρητική δικαιοσύνη. Αυτές τις μέρες, ξεκίνησε μια καμπάνια ευαισθητοποίησης σε ένα θέμα που τους τελευταίους μήνες απασχολεί πολύ την κοινή γνώμη, την κακοποίηση των παιδιών. Η καμπάνια ονομάζεται «Στη Γη των ανθρώπων, χωρίς κακοποίηση» και εξελίσσεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αφορμή ένα πρόγραμμα της οργάνωσης, για την πρόληψη και τη διαχείριση της κακοποίησης σε παιδικές κατασκηνώσεις και χώρους άθλησης και με σύνθημα «Η προστασία των παιδιών δεν θέλει μαγικά. Θέλει δράση!».
Ωστόσο, ποιον αντίκτυπο μπορεί να έχει μια τέτοια καμπάνια σε ένα κοινό που μοιάζει να είναι ήδη αρκετά ευαισθητοποιημένο γύρω από το θέμα, έπειτα από τα σκάνδαλα που ήρθαν στο φως τον προηγούμενο χειμώνα στο χώρο της άθλησης και του θεάματος; Το πρόγραμμα «Παιδιά Ασφαλή στα σπορ» (Keeping Children Safe in Sports / ΚCSS) και η συνακόλουθη καμπάνια φέρνουν στο φως την κρισιμότητα ενός στοιχείου που μοιάζει να απουσιάζει σχεδόν εντελώς από το δημόσιο διάλογο, αυτόν της ανάγκης να μην περιμένουμε ότι τα φαινόμενα της κακοποίησης θα λυθούν ως δια μαγείας, αλλά να ζητήσουμε ρητά από τις Αρχές και τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να υιοθετήσουν και να εδραιώσουν πρωτόκολλα και πολιτικές διασφάλισης των παιδιών σε κάθε έκφανση της κοινωνικής μας ζωής. Το πρόγραμμα KCSS ξεκίνησε πριν από έναμιση περίπου χρόνο «πιλοτικά» σε δύο χώρες, την Ελλάδα και τη Ρουμανία. Βασική αρχή του είναι το γεγονός ότι η προστασία των παιδιών αποτελεί ηθική και νομική υποχρέωση όλων των ενηλίκων κι ότι οι χώροι όπου επαγγελματίες -προπονητές, ομαδάρχες, animators κ.λπ.- έρχονται σε επαφή με παιδιά, προσελκύουν και επίδοξους κακοποιητές. Στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος, είναι να βοηθήσει αθλητικούς συλλόγους και παιδικές κατασκηνώσεις να λάβουν όλα τα μέτρα που θα μειώσουν τον κίνδυνο κακοποίησης στο πλαίσιο λειτουργίας τους.
Έρευνες δείχνουν ότι το 70-85% των παιδιών που έχουν κακοποιηθεί, γνωρίζουν τον δράστη ενώ το 1/3 των κακοποιημένων παιδιών δε μιλάει ποτέ σε κανέναν για ό,τι συνέβη. Κι αυτό επειδή οι κακοποιητές εκμεταλλεύονται την εμπιστοσύνη που χτίζουν με τα παιδιά, και εγκληματούν, εκμεταλλευόμενοι τη σιωπή άλλων ενηλίκων αλλά και την αδυναμία και άγνοια των παιδιών να αναγνωρίσουν την κακοποίηση, γεγονότα που επιβεβαιώνονται και από την επικαιρότητα. Το KCSS εστιάζει σε τέσσερα σημεία: τη θέσπιση πολιτικών διασφάλισης παιδιού (μέτρα για πρόληψη και αντιμετώπιση της κακοποίησης), την εκπαίδευση των επαγγελματιών, την ενδυνάμωση των ίδιων των παιδιών και την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και της ανταλλαγής εμπειριών. Στο πλαίσιο αυτό, oι επαγγελματίες εκπαιδεύονται ώστε να εντοπίζουν τα σημάδια της κακοποίησης (σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική, παραμέληση) παρατηρώντας σωματικές και συμπεριφορικές ενδείξεις στο παιδί. Επίσης εκπαιδεύονται ώστε να παρατηρούν τη συμπεριφορά και του πιθανού κακοποιητή καθώς και στο τι πρέπει να κάνουν αν ένα παιδί τους αποκαλύψει είτε άμεσα είτε έμμεσα, ότι έχει κακοποιηθεί (πώς να διαχειριστούν το παιδί αλλά και πώς να αναφέρουν το περιστατικό). Επίσης, οι επαγγελματίες εκπαιδεύονται στις αρχές της εμπιστευτικότητας και της εχεμύθειας αλλά και στη νομική υποχρέωση που έχουν να καταγγέλλουν περιστατικά παιδικής κακοποίησης.
Έως τώρα η οργάνωση έχει καταφέρει να εξασφαλίσει τη συμμετοχή στο πρόγραμμά της 20 ιδιωτικών κατασκηνώσεων απ’ όλη την Ελλάδα, οι οποίες -παρά τις αντιστάσεις που υπάρχουν ευρύτερα, καθώς το θέμα παραμένει ταμπού- δέχτηκαν πρόθυμα να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους και να εδραιώσουν τα σχετικά πρωτόκολλα διασφάλισης των παιδιών. Ως επιστέγασμα του προγράμματος, οι κατασκηνώσεις αυτές, με την ολοκλήρωση της «φοίτησής» τους, θα λάβουν από την οργάνωση την πιστοποίηση «Περιβάλλον Ασφαλές για τα Παιδιά», με την οποία, οι γονείς θα μπορούν να ξέρουν ότι εμπιστευόμενοι τα παιδιά τους σ’ αυτές, οι πιθανότητες παρενόχλησής τους ή άλλης μορφής κακοποίησης, είναι μηδαμινές.
Η Terre des hommes θεωρεί ότι είναι βασική η συμμετοχή του ίδιου του παιδιού σε ζητήματα που επηρεάζουν τη ζωή του. Γι’ αυτό με μια σειρά από ασκήσεις αυτοπροστασίας, τα παιδιά σ’ αυτές τις κατασκηνώσεις μαθαίνουν να αναγνωρίζουν το καλό από το κακό άγγιγμα και τα σημεία του σώματος που επιτρέπεται να τα ακουμπάει κανείς. Μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό «μυστικό», να αναγνωρίζουν τον κίνδυνο βάσει του τι τους λένε τα συναισθήματά τους. Επίσης, εκπαιδεύονται στο πώς μπορούν να ανταποκριθούν σε μια κακοποιητική συμπεριφορά και πώς να εντοπίζουν έγκαιρα άτομα στα οποία μπορούν να απευθυνθούν για βοήθεια. Η μεθοδολογία των ασκήσεων αυτοπροστασίας αναμένεται να δημοσιευτεί και να είναι διαθέσιμη στο ευρύ κοινό το προσεχές διάστημα.
Το πρόγραμμα, στην τρέχουσα φάση του λήγει σε δύο μήνες, ωστόσο η καμπάνια «Στη Γη των ανθρώπων, χωρίς κακοποίηση» δεν σταματά τότε. Θα φιλοξενήσει σαν «ομπρέλα» και άλλα παρόμοια προγράμματα της οργάνωσης, όπως αυτό που ξεκίνησε μόλις, για την πρόληψη και διαχείριση της κακοποίησης σε νηπιαγωγεία και σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στους δήμους του Μιλάνο και της Αθήνας, υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων. Μάλιστα, η οργάνωση έχει ήδη στόχο να εκπονήσει προγράμματα προστασίας παιδιών ΛΟΑΤΚΙ, και άλλων ευάλωτων ομάδων.
* Η Μελίνα Σπαθάρη είναι δημοσιογράφος, υπεύθυνη συνηγορίας ευάλωτων ομάδων και επικοινωνίας της Terre des hommes στην Ελλάδα.
- Μοιραστείτε τις αναρτήσεις και τα βίντεό της καμπάνιας στο Facebook και το Instagram και βοηθήστε την Terre des hommes να δημιουργήσει μια Γη των ανθρώπων όπου τα παιδιά προστατεύονται με συγκεκριμένες, τεκμηριωμένες και επιστημονικές προδιαγραφές και πρωτόκολλα, ειδικά στους χώρους όπου αθλούνται και ψυχαγωγούνται.
- Πληροφορίες για το διαγωνισμό παιδικής ζωγραφιάς για την καμπάνια, εδώ.
- Περισσότερα για την πολιτική διασφάλισης των παιδιών της Terre des hommes, εδώ.