Η ιδέα της επίτευξης μηδενικών κρουσμάτων μέσω των εμβολιασμών φαίνεται να μην μπορεί να επιτευχθεί. Οι χώρες που κατάφεραν μηδενικά κρούσματα για κάποιο διάστημα αναμφίβολα έσωσαν χιλιάδες ζωές. Αλλά μόλις χαλάρωσαν τους περιορισμούς ο ιός εξαπλώθηκε και πάλι. Ενδεικτική η περίπτωση της Ταϊβάν, η οποία είχε 12 θανάτους από την αρχή της πανδημίας μέχρι τις 17/5/2021. Σήμερα, σε διάστημα 2,5 μηνών, οι θάνατοι έφθασαν στους 806.
Θα πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξάλειψη του κορωνοϊού. Αλλά θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές όσον αφορά την επίτευξη της πλήρους εξάλειψης και να αναγνώσουμε σωστά τα πρόσφατα δεδομένα. Η ανάλυση των τελευταίων δεδομένων, κυρίως από το Ισραήλ, τη χώρα με τους περισσότερους εμβολιασμένους (το 80% άνω των 11 ετών είναι πλήρως εμβολιασμένο), δείχνει πλέον ότι ο κορωνοϊός είναι εδώ για να μείνει για πολύ καιρό σε ένα επίπεδο χαμηλής απειλής. Ισως η ολική εξάλειψή του θα είναι δύσκολη ακόμα και εάν εμβολιαστεί ολόκληρος ο πληθυσμός της Γης. Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εμβολιασμών, η επικέντρωση θα πρέπει απομακρυνθεί από τον αριθμό των κρουσμάτων και να εστιάσει στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων σε αυτούς που νοσούν σοβαρά.
Η πρώτη ομάδα αφορά τις ηλικίες έως 40 ετών, όπου παρατηρούμε ότι οι εισηγμένες σοβαρές περιπτώσεις για νοσηλεία των εμβολιασμένων είναι ελάχιστες, σχηματίζουν την μπλε οριζόντια ευθεία και παραμένουν σταθερές για όλο το διάστημα των τριών εβδομάδων μεταξύ 6-27/7/2021. Οι εισηγμένες σοβαρές περιπτώσεις για νοσηλεία των μη εμβολιασμένων σχηματίζουν την πορτοκαλί καμπύλη, η οποία είναι ανοδική την πρώτη εβδομάδα, με κλίση προς τα κάτω τη δεύτερη εβδομάδα και μετά ήταν συνεχώς ανοδική.
Η δεύτερη ομάδα αφορά τις ηλικίες 40-60 ετών, όπου μεταξύ 6-27/7/2021 παρατηρούμε ότι οι εισηγμένες σοβαρές περιπτώσεις για νοσηλεία των εμβολιασμένων είναι ελάχιστες, σχηματίζουν την μπλε οριζόντια ευθεία και παραμένουν σταθερές για δύο εβδομάδες και την 3η εβδομάδα άρχισαν να ανέρχονται ελάχιστα. Αντίθετα, οι σοβαρές περιπτώσεις μη εμβολιασμένων εισηγμένων για νοσηλεία σχηματίζουν την πορτοκαλί καμπύλη, η οποία είναι έντονα ανοδική μεταξύ 6-27/7/2021.
Η τρίτη ομάδα αφορά τις ηλικίες πάνω από 60 ετών, όπου μεταξύ 6-27/7/2021 παρατηρούμε ότι οι εισηγμένες σοβαρές περιπτώσεις για νοσηλεία των εμβολιασμένων σχηματίζουν την μπλε καμπύλη, η οποία άρχισε να αυξάνει από την πρώτη εβδομάδα. Οι μη εμβολιασμένοι σχηματίζουν την πορτοκαλί καμπύλη, η οποία ξεκίνησε έντονα ανοδικά και έγινε εκθετικά ανοδική μετά τον μέσον του διαστήματος 6-27/7/2021.
Στις 27/7 είχαν ανακοινωθεί στο Ισραήλ για τον Ιούλιο στην ηλικία άνω των 60 ετών: 182 σοβαρά νοσηλευόμενοι πλήρως εμβολιασμένοι, 46 σοβαρά νοσηλευόμενοι με μία δόση. Οι σοβαρές νοσηλείες στους μη εμβολιασμένους είναι 4 φορές περισσότερες από ό,τι στους εμβολιασμένους. Το Ισραήλ ήδη ξεκίνησε τον εμβολιασμό με τρίτη δόση της ηλικιακής ομάδας άνω των 60. Μένει να ερευνηθεί πόσο νωρίς είχαν εμβολιαστεί οι εμβολιασμένοι που νοσηλεύονται σοβαρά.
Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι ο ιός ήρθε για να μείνει αρκετό καιρό. Ακόμα και εάν εμβολιαστεί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού (το πιο σημαντικό είναι οι ηλικιωμένοι), είναι δεδομένο ότι θα συμβεί μετάδοση του κορωνοϊού, αλλά με σημαντικά μειωμένα επίπεδα νοσηρότητας ή θνησιμότητας, κυρίως με την κυριαρχία της μετάλλαξης «Δέλτα».
Ο εμβολιασμός θα συμβάλει ώστε ο κορωνοϊός ουσιαστικά να φθάσει στο επίπεδο του κινδύνου που αποδεχόμαστε, όπως συμβαίνει και σε άλλες μολυσματικές ασθένειες. Ηδη «ζούμε» με τη γρίπη, τον RSV, τον HMPV κ.λπ., αλλά ο εμβολιασμός θα μειώσει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα της COVID-19, ώστε να είναι ανάλογη με τον κίνδυνο των άλλων ιών.
Η μείωση της COVID-19 σε επίπεδο χαμηλής απειλής σημαίνει ότι οι πολύ επεμβατικές και ενοχλητικές μέθοδοι καταστολής (όπως το απαγορευτικό) δεν αξίζουν πλέον. Τα δεδομένα μάς δείχνουν ότι εκείνο που έχει σημασία είναι να προχωρήσουν οι εμβολιασμοί.
Ακόμα και εάν οι εμβολιασμένοι μολυνθούν, τα δεδομένα δείχνουν ότι τα εμβόλια προστατεύουν από τη μόλυνση και τη διασπορά, καθώς οι σοβαρές νοσηλείες στους εμβολιασμένους είναι 4 φορές λιγότερες από ό,τι στους μη εμβολιασμένους.
* Ο κ. Γιώργος Σ. Ατσαλάκης, είναι αναπλ. καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.