Λίγα κουδουνίσματα μετά, βλέπει το πρόσωπο της μητέρας του στην οθόνη του υπολογιστή να λάμπει. «Υστερα από τόσες ημέρες που σε ακούμε μόνο στο τηλέφωνο, επιτέλους σε βλέπουμε αγόρι μου», είπε ανακουφισμένη η γυναίκα. «Επιτέλους, σας βλέπω κι εγώ», απαντάει ο Κώστας. «Πώς τα περνάτε;». Η συζήτηση κυλάει χαλαρά: τα νέα τους, ο καύσωνας, οι φωτιές σε όλη την Ελλάδα. Ακούγοντάς τους, δύσκολα συνειδητοποιεί κανείς πως ο Κώστας μιλάει στους ηλικιωμένους γονείς του μέσα από τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του ηλεκτρονικού επισκεπτηρίου, στο κατάστημα κράτησης των Γρεβενών.
Ο νεαρός άνδρας πέρασε την πόρτα της φυλακής της Δυτικής Μακεδονίας πριν από περίπου 10 χρόνια. Το διάστημα αυτό τα επισκεπτήρια των γονιών του ήταν από τις πιο παρηγορητικές στιγμές που είχε, εκτίοντας την ποινή του. Αυτό όμως άλλαξε. «Η μητέρα μου είναι χειρουργημένη και ο πατέρας μου στα 83-84 του χρόνια δεν μπορεί να κάνει μεγάλες αποστάσεις με ΚΤΕΛ και έτσι δεν μπορούν πια να έρθουν. Εχω να τους δω τρία χρόνια διά ζώσης».
Εκείνη την περίοδο οι φυλακές στα Γρεβενά είχαν ξεκινήσει να εφαρμόζουν πρώτες σε όλη την Ελλάδα το επισκεπτήριο μέσω Skype. «Το Skype έλυσε πολλά προβλήματα. Ηρθε ακριβώς τη στιγμή που οι γονείς μου δεν μπορούσαν να με δουν», λέει ο Κώστας. Πλέον, οι βιντεοκλήσεις αποτελούν τον μοναδικό τρόπο που έχει ο κρατούμενος για να αντικρίσει τα πρόσωπα της οικογένειάς του. «Είναι πολύ βοηθητικό ότι έρχομαι εδώ μέσα. Ανοίγει η ψυχή μου. Είναι ένα παράθυρο προς την ελευθερία. Εχει εικόνα και όπως λέει ο λαός, μια εικόνα χίλιες λέξεις», δηλώνει, μιλώντας στην «Κ». Οπως εξηγεί, όταν βλέπεις τον άλλον δεν χρειάζεται να πεις πολλά, ενώ αστειευόμενος αναφέρει πως η μητέρα του πολλές φορές του ζητάει να σηκωθεί στην κάμερα για να δει αν αδυνάτισε ή όχι.
«Το e-επισκεπτήριο γεννήθηκε μέσα από την ανάγκη. Η απομακρυσμένη περιοχή στην οποία βρίσκεται το κατάστημα, μακριά από αστικό ιστό, αλλά και το γεγονός του ότι έχουμε κρατούμενους από όλη την Ελλάδα, έκανε δύσκολη την πρόσβαση από τους συγγενείς», δηλώνει ο διευθυντής των φυλακών Γρεβενών, Χρήστος Ψύχος, δίνοντας ως παράδειγμα κάποιον που θα πρέπει από ένα νησί να ταξιδέψει μέχρι τα Γρεβενά για να καταφέρει να δει τον συγγενή του για λίγη ώρα.
Η καινοτόμος πρωτοβουλία ξεκίνησε να εφαρμόζεται πιλοτικά στη φυλακή ήδη από το 2016. Παρότι μια κλήση μέσω Skype ακούγεται το πιο απλό πράγμα στον κόσμο, σε μια φυλακή δεν είναι και τόσο εύκολο. Η ομάδα των Γρεβενών, έπειτα από μελέτη και εκπαιδευτικά ταξίδια στο εξωτερικό, συνέταξε μέσα στο πλαίσιο της πιλοτικής λειτουργίας έναν κανονισμό, που προέβλεπε και έλυνε θέματα τεχνικής φύσεως, ασφαλείας, προστασίας και του κρατουμένου και της οικογένειάς του, αλλά και ζητήματα ψυχολογίας. Ο κανονισμός αυτός διέπει μέχρι και σήμερα τη λειτουργία του ηλεκτρονικού επισκεπτηρίου.
Σωτήρια λύση
Ο συγκεκριμένος κανονισμός αποτέλεσε σωτήρια λύση όταν χρόνια αργότερα εμφανίστηκε ο κορωνοϊός. «Η πανδημία μάς βρήκε έτοιμους εμάς και η τεχνογνωσία που υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια μεταδόθηκε γρήγορα και στα υπόλοιπα καταστήματα κράτησης», σημείωσε ο κ. Ψύχος, διευκρινίζοντας πως η φυλακή των Γρεβενών μοιράστηκε την εμπειρία που είχε αποκτήσει ώστε τα υπόλοιπα καταστήματα κράτησης να προσαρμοστούν άμεσα στις νέες συνθήκες.
Πλέον, με την έλευση της COVID-19, το e-επισκεπτήριο έχει επεκταθεί, όπως αναφέρει η αρμόδια γενική γραμματεία, σε όλα τα καταστήματα κράτησης στη χώρα. «Λόγω των έκτακτων μέτρων περιορίστηκαν οι άδειες και τα επισκεπτήρια, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θέλαμε να αισθάνονται μόνοι τους οι κρατούμενοι. Η εξ αποστάσεως επικοινωνία κράτησε ψυχολογικά όρθιους τόσο τους κρατουμένους όσο και τους συγγενείς τους και είμαι περήφανη που επεκτείναμε παντού το ηλεκτρονικό επισκεπτήριο», δήλωσε στην «Κ» η γενική γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής Σοφία Νικολάου. Η ίδια μάλιστα υπογράμμισε πως το e-επισκεπτήριο θα συνεχίσει να λειτουργεί με ακόμη πιο ενισχυμένα τεχνικά μέσα και μετά την πανδημία, για τους κρατουμένους που έχουν μακριά τις οικογένειές τους και δεν έχουν τη δυνατότητα να τους δουν διά ζώσης.
Για τον Κώστα, το Skype είναι κάτι παραπάνω από την επαφή με την οικογένειά του. «Μπορώ να δω το δωμάτιό μου, τους χώρους μου, το μπαλκόνι μου, τη γειτονιά μου. Μου θυμίζει πράγματα που τόσα χρόνια τα είχα ξεχασμένα. Επειδή είμαι περίπου 10 χρόνια στη φυλακή, κάποια πράγματα όσο καλή μνήμη και να έχουμε, τα ξεχνάμε», λέει. Η επαφή με τη ζωή που άφησε πίσω τον βοηθάει να βλέπει μπροστά και του δίνει κίνητρο να προσπαθήσει να επιστρέψει.
«Ενα λεπτό παρακαλώ»
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο στα Γρεβενά, ο κρατούμενος οδηγείται στο ειδικό δωμάτιο που έχει δημιουργηθεί για το e-επισκεπτήριο και συνομιλεί για περίπου 20 λεπτά με τον δικό του άνθρωπο, παρουσία ψυχολόγου και φύλακα.
Για τη γυναίκα του Στράτου, όμως, η ώρα αυτή με δυσκολία είναι αρκετή. «Μην κλείνεις, ένα λεπτό σε παρακαλώ», του φωνάζει. Δεν περίμενε κάποιος άλλος στη σειρά και έτσι το νεαρό ζευγάρι ξέκλεψε μερικά λεπτά ακόμα. Δίπλα στη σύζυγο κάθονται τα δυο του μικρά παιδιά. Η πιο δύσκολη στιγμή είναι όταν ο 6χρονος γιος του τον ρωτάει επίμονα πότε θα γυρίσει. «Τα παιδιά ξέρουν ότι δουλεύω εδώ. Δεν γνωρίζουν ότι είμαι φυλακή. Γιατί και στη Γερμανία δούλευα στο εστιατόριο. Τους λέω “είμαι εδώ, δουλεύω και μόλις τελειώσω θα έρθω σπίτι. Λίγη υπομονή, ακόμα λίγο, ακόμα λίγο και έτσι τρώμε τον καιρό».
Ο Στράτος προτιμάει το Skype από το κανονικό επισκεπτήριο εξαιτίας του προστατευτικού τζαμιού που έχει επιβληθεί λόγω των περιοριστικών μέτρων για την COVID-19. Οπως αναφέρει, δεν θέλει η κόρη του και ο γιος του να βιώσουν την εμπειρία να τον βλέπουν, αλλά να μην μπορούν να τον αγκαλιάσουν. Ετσι, προς το παρόν, έχει ως μόνη διέξοδο τα καθημερινά τηλέφωνα και τις βιντεοκλήσεις. «Ψυχολογικά μας βοηθάει πολύ, μας δίνει άλλη δύναμη, άλλη ψυχολογία. Δίνει κουράγιο και σε εμάς και στην οικογένειά μας», επισημαίνει.
Οπως αναφέρει ο διευθυντής των φυλακών, κ. Ψύχος, σχεδόν όλοι οι κρατούμενοι που δοκίμασαν το ηλεκτρονικό επισκεπτήριο μια φορά, το επανέλαβαν, ενώ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε ποτέ περιστατικό κακής χρήσης. Πλέον, στη φυλακή πολλοί προτιμούν έναν συνδυασμό, εφαρμόζοντας και των δύο ειδών τα επισκεπτήρια. Οπως επισημαίνει ο ίδιος, η λύση αυτή έχει πολλαπλά οφέλη, καθώς λειτουργεί ευεργετικά και εκτονωτικά για τους κρατουμένους, συνδέοντάς τους και με τον έξω κόσμο, αλλά και με την οικογένειά τους, που αποτελεί σημαντικό πυλώνα για την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Ο Στράτος ελπίζει η στιγμή αυτή να έρθει γρήγορα και η επόμενη φορά που θα δει την οικογένειά του να είναι διά ζώσης και μακριά από τη φυλακή. Προς το παρόν πρέπει να κλείσει. Το επισκεπτήριο λήγει. «Να προσέχεις τα παιδιά! Εντάξει αγάπη μου; Θα κλείσει ο μπαμπάκας. Σ’ αγαπώ!».
Τα ονόματα των κρατουμένων έχουν αλλαχθεί προκειμένου να προστατευθεί η ταυτότητά τους.