Τον προβληματισμό τους σχετικά με την τύχη των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων στη χώρα μας εκφράζουν φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Αφορμή, νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος, με την οποία οι επιθεωρητές περιβάλλοντος αναλαμβάνουν ρόλο συμβούλου συμμόρφωσης των εκάστοτε παρανομούντων, με την επιβολή προστίμων να γίνεται μόνο σε πολύ ακραίες περιπτώσεις.
Οπως εκτιμούν οι φορείς, με τις ρυθμίσεις αυτές το κράτος ουσιαστικά συνδιαλέγεται με τους παρανομούντες αντί να τους επιβάλλει κυρώσεις. Επισημαίνουν, ειδικότερα, ότι οι ρυθμίσεις έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», μία από τις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Διαφωνούν φορείς και οργανώσεις με τις νέες ρυθμίσεις, καθώς θεωρούν ότι υποβαθμίζεται περαιτέρω ο θεσμός.
«Το WWF εκφράζει την πλήρη αντίθεσή του στις διατάξεις, καθώς υποβαθμίζεται ο ήδη αποδυναμωμένος ελεγκτικός ρόλος των επιθεωρητών περιβάλλοντος, που πλέον μετατρέπονται σε συμβούλους περιβαλλοντικής συμμόρφωσης επιχειρήσεων και φορέων που παραβιάζουν την περιβαλλοντική νομοθεσία», επισημαίνει ανακοίνωση της περιβαλλοντικής οργάνωσης. Ανάλογη ήταν η αντίδραση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ). «Η κατάσταση της περιβαλλοντικής επιθεώρησης στην Ελλάδα είναι διαχρονικά προβληματική καθώς χαρακτηρίζεται από ελλιπή διοικητική αυτονομία και στενή εξάρτηση από την πολιτική ηγεσία (σήμερα ακόμα και σε επίπεδο εντολής διενέργειας αυτοψίας!), ασάφειες στην κατανομή αρμοδιοτήτων, τραγικές ελλείψεις προσωπικού και πόρων, δυσκίνητες διαδικασίες επιβολής κυρώσεων και προβληματική παρακολούθηση της συμμόρφωσης».
Οπως επισημαίνει, οι ρυθμίσεις «διατηρούν ένα πέπλο αδιαφάνειας και αυξάνουν την αναποτελεσματικότητα με την προσθήκη νέων γραφειοκρατικών σταδίων προ της βεβαίωσης της παράβασης και επιβολής της κύρωσης, την εισαγωγή του αντιπεριβαλλοντικού, λαϊκίστικου κριτηρίου του μεγέθους της επιχείρησης για το ύψος του προστίμου. Στον κρίσιμο τομέα σύστασης του σώματος πιστοποιημένων ελεγκτών αποτυγχάνει να διασφαλίσει την τήρηση των κανόνων κράτους δικαίου, με αποτέλεσμα να υπονομεύει την ιδέα συνεργασίας δημόσιου / ιδιωτικού τομέα, την οποία φαίνεται να θεωρεί πανάκεια».
Ομοίως, το Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη (CISD) επισημαίνει ότι «με πρόσχημα την ενίσχυση της διαδικασίας συμμόρφωσης έναντι της επιβολής κυρώσεων στους παρανομούντες, αποδομεί σε μεγάλο βαθμό το ήδη απαξιωμένο σύστημα περιβαλλοντικών ελέγχων». Και οι τρεις οργανώσεις επισημαίνουν ότι οι ρυθμίσεις δεν δόθηκαν σε δημόσια διαβούλευση πριν κατατεθούν στη Βουλή, ενώ η αναγκαιότητά τους δεν αιτιολογείται.
Υπενθυμίζεται ότι με τις νέες ρυθμίσεις ο επιθεωρητής περιβάλλοντος θα έχει ρητά ως προτεραιότητα την παροχή πληροφόρησης και κατευθυντηρίων οδηγιών και όχι την επιβολή κυρώσεων στους παρανομούντες. Τα δε πρόστιμα θα επιβάλλονται μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις και αφού συνεκτιμηθούν διάφοροι, άσχετοι με την παράβαση, παράγοντες, όπως οι οικονομικές επιδόσεις της εταιρείας.