Ερευνητές στον Χελμό «πετούν» στα σύννεφα

Ερευνητές στον Χελμό «πετούν» στα σύννεφα

Ελληνικές και διεθνείς ομάδες έχουν στήσει παρατηρητήριο για την αλληλεπίδραση των αερολυμάτων με τα ορογραφικά νέφη

4' 30" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Αλπική» ερευνητική εκστρατεία πραγματοποιούν από τις αρχές Οκτωβρίου έως τα τέλη Νοεμβρίου δεκάδες ερευνητές από ελληνικές και διεθνείς ερευνητικές και πανεπιστημιακές δομές. Συγκεκριμένα επιχειρούν στις κορυφές του Χελμού στην Αχαΐα, με βάση τον ευρισκόμενο σε υψόμετρο 2.314 κλιματικό σταθμό HAC2, ενταγμένο στο διεθνές δίκτυο Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Μετεωρολογίας. Κεντρικός στόχος της προσπάθειας είναι η μελέτη της αλληλεπίδρασης των αερολυμάτων με τα ορογραφικά νέφη της περιοχής, μελέτη που συνεισφέρει στην ανάπτυξη της γνώσης μας για τις διαδικασίες του κύκλου του νερού, της κλιματικής αλλαγής, του σχηματισμού των νεφών. Η πειραματική εκστρατεία μετρήσεων ονομάζεται «Cloud-AerosoL InteractionS in the Helmos background TropOsphere (CALISHTO)» και έχει οργανωτές το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και τη συνεργασία του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) – Κέντρο Μελετών της Ποιότητας της Ατμόσφαιρας και της Κλιματικής Αλλαγής (CSTACC) με το Πολυτεχνείο της Λωζάννης, με επικεφαλής τους Κώστα Ελευθεριάδη, Αλέξανδρο Παπαγιάννη και Αθανάσιο Νένε, αντίστοιχα. Στα σύννεφα, σχεδόν κυριολεκτικά, «πετούν» εδώ και μερικές εβδομάδες οι ερευνητές, καθώς ο τόπος και ο χρόνος του πειράματος έχουν επιλεγεί προσεκτικά. «Επιλέξαμε τον Χελμό γιατί λόγω του υψομέτρου του δίνει τη δυνατότητα για μετρήσεις το αερόλυμα στην ελεύθερη τροπόσφαιρα, πάνω από το ατμοσφαιρικό οριακό στρώμα, που συχνά είναι επιβαρυμένο από τοπικές συγκεντρώσεις σωματιδίων και ρυπαντών. Επίσης, ο σταθμός αυτός βρίσκεται σε ένα σημείο διασταύρωσης αερίων μαζών διαφορετικής προέλευσης, έτσι ώστε να είναι ικανός να δίνει αναφορές για μια μεγάλη έκταση, που καλύπτει τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο», λέει στην «Κ» ο Κώστας Ελευθεριάδης, διευθυντής ερευνών στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», που είναι και ο οικοδεσπότης, καθώς ο σταθμός ανήκει στο Κέντρο. Ο κοντινότερος ανάλογος σταθμός βρίσκεται στο Μόντε Τσιμόνε, στην Ιταλία.

Oσο για την επιλογή του χρόνου, αυτή έχει να κάνει όχι μόνο με τη δυνατότητα πρόσβασης αυτή την περίοδο (γιατί ο χειμώνας είναι απαγορευτικός), αλλά και με το ότι τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο σχηματίζονται νέφη στις κορυφογραμμές, σε αυτά τα υψόμετρα, επομένως οι ερευνητές μπορούν να τα μελετήσουν από κοντά και πολλές φορές να μπουν μέσα σε αυτά. Στον Χελμό αυτή την περίοδο επιχειρεί μια «πανστρατιά» ερευνητικών ομάδων και ποιοτικών οργάνων, καθώς δίπλα στους επιστήμονες από τον «Δημόκριτο», το ΕΜΠ και το CSTACC-ΙΤΕ/EPFL πραγματοποιούν μετρήσεις και ερευνητές από άλλα ιδρύματα, που συμμετέχουν στην εθνική ερευνητική υποδομή ΠΑΝΑΚΕΙΑ/PANACEA για τη μελέτη της ατμοσφαιρικής σύστασης και της κλιματικής αλλαγής. Εξάλλου, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης αυτού του πειράματος προέρχεται από την ΠΑΝΑΚΕΙΑ/PANACEA και το CSTACC-ΙΤΕ/EPFL. «Περίπου 25-30 όργανα, τελευταίας τεχνολογίας, έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή και καταγράφουν συνεχώς νέα στοιχεία, σχετικά με τη χημική σύσταση των αερολυμάτων που εμπεριέχονται στα νέφη που μελετώνται. Είναι, μάλιστα, από τα πολύ λίγα αντίστοιχα πειράματα που έχουν γίνει σε διεθνή κλίμακα», λέει στην «Κ» ο καθηγητής Αλέξανδρος Παπαγιάννης, επικεφαλής του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης laser του ΕΜΠ.

Από το «παρατηρητήριο» στον Χελμό οι ερευνητές μπορούν να καταγράφουν πρωτότυπες «συναντήσεις». «Τις προηγούμενες μέρες καταγράψαμε σωματίδια σκόνης από τις αφρικανικές ερήμους, τα οποία αφού πέρασαν τη Μεσόγειο, συσσωματώθηκαν με ιπτάμενη τέφρα από την Αίτνα και ταξίδεψαν χάρη στους ανέμους μέχρι τον Χελμό! Τώρα αναλύουμε αυτές τις διεργασίες», εξηγεί ο κ. Ελευθεριάδης.

Περίπου 25-30 όργανα τελευταίας τεχνολογίας έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή, ενώ είναι από τα πολύ λίγα αντίστοιχα πειράματα που έχουν γίνει σε διεθνή κλίμακα.

«Στόχος του πειράματος είναι να ερευνήσουμε τον ρόλο των αιωρούμενων σωματιδίων στη δημιουργία των νεφών. Τα νέφη έχουν κρίσιμο ρόλο και στην πραγματοποίηση του κύκλου του νερού και στην κλιματική αλλαγή. Υπάρχουν νέφη σκεδαστικά, που απορροφούν ακτινοβολία, και νέφη ανακλαστικά. Αναλόγως συμβάλλουν στη δημιουργία τοπικής θέρμανσης ή ψύξης. Θέλουμε να κατανοήσουμε πώς δημιουργούνται τα νέφη αλλά και πώς διαμορφώνονται οι συνθήκες που οδηγούν σε βροχόπτωση, άρα υπάρχει και μετεωρολογική και κλιματική παράμετρος», σημειώνει στην «Κ» ο κ. Παπαγιάννης. Αυτό επιτυγχάνεται με μια σειρά παρατηρήσεων/μετρήσεων που χαρακτηρίζουν πλήρως τη δυναμική των αερίων μαζών, τη χημική σύσταση, τις ιδιότητες και την προέλευση των αερολυμάτων, όπως και μικροφυσικά, μακροφυσικά και οπτικά χαρακτηριστικά των νεφών της περιοχής. Ο συνδυασμός των παρατηρήσεων αυτών με μια ιεραρχία υπολογιστικών μοντέλων θα δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα των δυναμικών και μικροφυσικών μηχανισμών που είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία σταγονιδίων, παγοκρυστάλλων και υετού σε ορογραφικά νέφη.

«Επιδιώκουμε να δούμε την αλληλεπίδραση των αερολυμάτων διαφόρων τύπων, όπως ερημική σκόνη, βιογενείς εκπομπές από τα δάση, ρύπανση από πόλεις, καύση ξύλων. Πώς μεταλλάσσονται όταν έρχονται σε επαφή, ποιος είναι ο ρόλος τους στην ατμόσφαιρα και στη ρύπανση και στην κλιματική αλλαγή. Ειδικά το πώς αλληλεπιδρούν με τα νέφη. Τα σωματίδια γίνονται πυρήνες συμπύκνωσης, διευκολύνοντας τους υδρατμούς να μετατραπούν σε σταγονίδια, κάτι που απαιτεί μεγάλη ενέργεια. Θα εξετάσουμε ποια σωματίδια είναι υδρόφιλα. Επίσης, ποιες θα είναι οι συνέπειες εάν μειωθούν κάποιες από αυτές τις πηγές. Τα νέφη ψύχουν τον πλανήτη, ειδικά τα λευκά. Εάν αλλάξουν τα αερολύματα, ποιες θα είναι οι επιδράσεις στο κλίμα;», αναφέρει ο κ. Ελευθεριάδης.

Εναλλασσόμενες βάρδιες

«Η ομάδα του “Δημόκριτου” πραγματοποιεί δειγματοληψίες στον αέρα που είναι γύρω μας. Η ομάδα του ΕΜΠ καταγράφει την κατακόρυφη κατανομή και τις ιδιότητες των αιωρούμενων σωματιδίων που συνεισφέρουν στη δημιουργία νεφών σε ύψη έως και 10 χιλιομέτρων, ενώ η ομάδα από ΙΤΕ και τα Πανεπιστήμια Πατρών και Λωζάννης, με τον καθηγητή Νένε, εξετάζει τα αερολύματα στα νέφη. Είναι σημαντικό πως όλα αυτά συνδυάζονται και συσχετίζονται από ερευνητικές ομάδες με περίπου 50 επιστήμονες», σημειώνει ο κ. Ελευθεριάδης. Τα συμπεράσματα από τη μεγάλη πειραματική εκστρατεία θα παρουσιαστούν στην επιστημονική κοινότητα με πολυάριθμες ερευνητικές ανακοινώσεις το 2022, μεταξύ άλλων και στο μεγάλο παγκόσμιο συνέδριο για τη μελέτη των αερολυμάτων που προετοιμάζει το Πανεπιστήμιο Κρήτης σε συνεργασία με την ΠΑΝΑΚΕΙΑ/PANACEA. Και αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή