Μια πανδημία μπορεί να ακολουθήσει τέσσερις διαφορετικές εξελίξεις: α) ολική εξάλειψη της πανδημίας με αποτέλεσμα να μην ξαναεμφανιστεί, πράγμα το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί σε καμία ασθένεια, β) παγκόσμια εκρίζωση της ασθένειας και στο μέλλον να ξεχαστεί, όπου τίποτα δεν μας εμποδίζει να ταξιδεύουμε και να κάνουμε τις καθημερινές μας δραστηριότητες, π.χ. η ευλογιά, γ) να εξαλειφθεί μόνο σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές, π.χ. η ιλαρά εμφανίζεται μόνο σε κάποιες περιοχές, αλλά λόγω των εμβολίων δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, και δ) να υπάρχει συνεχώς με μικρές ή μεγάλες εξάρσεις (ενδημική). Αναλύοντας τα δεδομένα των τελευταίων είκοσι μηνών και εστιάζοντας κυρίως στην ανάλυση του παρόντος κύματος του κορωνοϊού τόσο στη χώρα μας, όσο και στις άλλες προηγμένες χώρες οι οποίες διαθέτουν αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα, μπορούμε να καταλήξουμε στην εκτίμηση ότι η ασθένεια COVID-19 τείνει να εξελιχθεί σε περίπτωση (δ), όπου θα υπάρχει συνεχώς με μικρές ή μεγάλες εξάρσεις, δηλαδή θα γίνει μια ενδημική νόσος. Η έννοια της ενδημικής ασθένειας σημαίνει να ελέγχεται σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο επίπεδο νοσούντων και απωλειών ή αλλιώς ένα «ανεκτό επίπεδο».
Στο παρελθόν, το «ανεκτό επίπεδο» διέφερε από χώρα σε χώρα, από χρονική περίοδο σε άλλη χρονική περίοδο και από ασθένεια σε ασθένεια. Οσο πιο επιβλαβής είναι μια ασθένεια και όσο πιο δυσδιάκριτο είναι το τέλος της, τόσο πιο χαμηλό είναι το «ανεκτό επίπεδο». Ενδημική δεν σημαίνει ότι δεν θα ξανασχοληθούμε με τον ιό στο μέλλον, αλλά ότι τα συστήματα δημόσιας υγείας και εμείς δεν θα τελειώσουμε με τον κορωνοϊό. Ο ιός θα παρακολουθείται, θα καταγράφεται και θα υπάρχει ενεργοποίηση όταν η ασθένεια περάσει το «ανεκτό επίπεδο». Αυτό συμβαίνει σήμερα σε αρκετές άλλες ασθένειες, όπως για παράδειγμα η γρίπη. Συνεχής καταγραφή των κρουσμάτων της γρίπης, αντιγριπικά εμβόλια, φάρμακα και άλλες ενέργειες λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο. Η κοινωνία γνωρίζει τι πρέπει να κάνει για τη γρίπη και μόλις χρειαστεί ενεργεί κατάλληλα. Ξοδεύουμε πολλά χρήματα, ενέργεια και χρόνο για να ελέγξουμε τη γρίπη σε ένα «ανεκτό επίπεδο» ώστε να μην αρρωσταίνουμε μαζικά. Οταν τα συστήματα υγείας ενεργήσουν πριν υπερβούμε το «ανεκτό επίπεδο», τότε τα αποτελέσματα των ενεργειών αποτρέπουν να ασθενήσουν μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού, οπότε δεν επηρεάζεται η καθημερινή μας ζωή.
Αναλύοντας τα δεδομένα των τελευταίων είκοσι μηνών μπορούμε να καταλήξουμε στην εκτίμηση ότι η ασθένεια COVID-19 τείνει να γίνει μια νόσος που θα υπάρχει συνεχώς με μικρές ή μεγάλες εξάρσεις.
Χώρες με πολιτικά καθεστώτα που μπορούν να αγνοήσουν τις κοινωνίες και να επιβάλουν αυστηρά μέτρα, θα μπορέσουν να κρατήσουν το «ανεκτό επίπεδο» απωλειών πολύ χαμηλά. Χώρες με δημοκρατικές κυβερνήσεις που αγωνίζονται για τη συνολική ευημερία των πολιτών με κοινωνική και πολιτική συνοχή, θα δώσουν τη μάχη για ένα χαμηλό «ανεκτό επίπεδο».
Χώρες που αγωνίζονται ώστε να έχουν το δικαίωμα να μην ευθύνονται σε τίποτα, οι οποίες δεν έχουν κοινωνική και πολιτική συνοχή, θα καταλήξουν σε ένα πολύ υψηλό «ανεκτό επίπεδο» απωλειών.
Η χώρα μας ξεκίνησε τη μάχη για την αντιμετώπιση της απειλής στα προηγούμενα κύματα με αρκετή κοινωνική και πολιτική συνοχή και είχε εκπληκτικά αποτελέσματα. Τα δεδομένα των πρόσφατων ημερών δείχνουν ότι υπάρχει έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής συνοχής, με αποτέλεσμα παρόλο που διαθέτουμε τα περισσότερα μέσα από ποτέ άλλοτε για την αντιμετώπιση του ιού, έχουμε τα διπλάσια κρούσματα από τα προηγούμενα κύματα. Αυτό εκμεταλλεύεται ο ιός και εκτοξεύει τα κρούσματα, τους νοσούντες και τους θανάτους στα ύψη. Τα κρούσματα έχοντας κατοχυρώσει ως βάση τα 4.500 ημερησίως, εκτοξεύονται την τελευταία εβδομάδα για να κατακτήσουν νέα βάση γύρω από τα 7.000 κρούσματα. Εάν δεν υπάρξει άμεσα κοινωνική και πολιτική συνοχή στην αντιμετώπιση της πανδημίας, κανένα μοντέλο δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη της πανδημίας και κυρίως ποιο θα είναι το «ανεκτό επίπεδο» απωλειών. Η μάχη αυτού του κύματος θα καθορίσει το «ανεκτό επίπεδο» απωλειών που θέλει η κοινωνία. Η έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής συνοχής θα επιφέρει ακόμα ένα πλήγμα σε όλους μας, καθώς η απορρύθμιση της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαιτίας των «απαγορευτικών» για την αντιμετώπιση της πανδημίας συνεχίζει να εκτοξεύει τις τιμές των αγαθών, με αποτέλεσμα τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών.
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr