Η πρόσφατη «αναγνώριση» από τον υπουργό Υγείας ότι το κύριο πρόβλημα των ιδιωτών γιατρών να εμπλακούν στη μάχη ενάντια της COVID είναι ο φόβος τους για νομικές και δικαστικές εμπλοκές, έφερε πάλι στην επιφάνεια ένα σοβαρό θέμα, που βλάπτει όχι μόνο τους γιατρούς αλλά κυρίως τους ασθενείς και την οικονομία του κράτους.
Η αύξηση των αγωγών και μηνύσεων εναντίον των γιατρών για «ιατρικά λάθη» (πραγματικά, φανταστικά ή γνωστές επιπλοκές) έχει δημιουργήσει μια εσωτερική άμυνα στους γιατρούς, ιδίως σε εκείνους που ανήκουν στις ειδικότητες υψηλού κινδύνου, όπως οι χειρουργικές ειδικότητες. Η άμυνα αυτή, που οδηγεί στη λεγόμενη «αμυντική ιατρική», δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στους ασθενείς και στον κρατικό προϋπολογισμό. Η σιωπηλή αυτή άμυνα εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως, π.χ., με δισταγμό για «ηρωικές» πολύωρες επεμβάσεις, επικίνδυνες για τον ασθενή, που προσφέρουν όμως τη μόνη ελπίδα σωτηρίας από έναν, π.χ., προχωρημένο καρκίνο. Ο φόβος πως αν υπάρξει κάποια επιπλοκή θα βρεθεί ο γιατρός υπόδικος από τις σχεδόν βέβαιες αγωγές και μηνύσεις των δικηγόρων των ασθενών και των συγγενών τους, οδηγεί σε συντηρητική αντιμετώπιση κάθε δύσκολου περιστατικού, που τελικά είναι εις βάρος του ασθενούς.
Τα τελευταία χρόνια, πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι γιατροί που έχουν δεχθεί μηνύσεις και αγωγές από ασθενείς τους υφίστανται βαριές ψυχολογικές βλάβες, που οδηγούν αρκετούς ακόμη και στην αυτοκτονία, έστω και αν μετά πολλά χρόνια οι περισσότεροι κριθούν αθώοι από τα δικαστήρια.
Η άμυνα των γιατρών ενάντια στις συχνά άδικες δικαστικές εμπλοκές τους βλάπτει, εκτός από τους ασθενείς, και τον κρατικό προϋπολογισμό, ο οποίος επιβαρύνεται από πολλές, πανάκριβες εργαστηριακές εξετάσεις, απαραίτητες πλέον για τη «νομική προστασία» τους.
Σαν παράδειγμα να αναφέρω τη διάγνωση της «σκωληκοειδίτιδος», που παλαιότερα βασιζόταν μόνο στο ιστορικό και στην κλινική εξέταση. Σήμερα, κανένας γιατρός δεν προχωράει σε σκωληκοειδεκτομή εάν προηγουμένως δεν έχει ζητήσει πολλές εργαστηριακές εξετάσεις ακόμη και αξονική τομογραφία.
Τέσσερις προτάσεις προκειμένου να περιορισθεί ο φαύλος κύκλος των αβάσιμων, τις περισσότερες φορές, αγωγών κατά γιατρών για «ιατρικά λάθη».
Για να περιορισθεί ο φαύλος κύκλος των αβάσιμων, τις περισσότερες φορές, αγωγών, που οδηγεί εκτός από την ψυχολογική εξουθένωση του γιατρού στην αμυντική ιατρική και στην επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, θα ήθελα να αναφερθώ σύντομα σε τέσσερις προτάσεις.
1. Να θεσμοθετηθεί «Ανώτατη Συμβουλευτική Επιτροπή» για την κατ’ αρχήν διερεύνηση κάθε υπόθεσης «ιατρικού λάθους». Η επιτροπή αυτή θα απαρτίζεται από έμπειρους καθηγητές της Ιατρικής και διευθυντές του ΕΣΥ (εν ενέργεια ή συνταξιούχους). Οι προτάσεις της επιτροπής θα διευκολύνουν τους δικαστές τόσο στην αρχική απόφασή τους να δεχθούν ή να απορρίψουν τη νομική καταγγελία, όσο και να έχουν μια φερέγγυα εισήγηση, ώστε να πάρουν τις σωστές αποφάσεις εάν η υπόθεση εκδικαστεί. Η σημερινή επιτροπή εμπειρογνωμόνων και ο τρόπος συγκρότησής της αδικεί και τους γιατρούς και τους δικαστές. Περιλαμβάνει επίορκους γιατρούς, που γνωμοδοτούν υπέρ εκείνης της πλευράς που θα δώσει τα περισσότερα «μαύρα» χρήματα (και το γνωρίζουν αυτό οι δικαστές).
2. Να καταργηθεί άμεσα η χρονική περίοδος των πέντε ετών από τη στιγμή που τελέσθηκε το «ιατρικό λάθος» μέχρι την ημερομηνία που μπορεί να ασκηθεί η μήνυση ή η αγωγή εναντίον του γιατρού. Η μείωσή του στη μικρότερη χρονική περίοδο που ισχύει, π.χ. για τους δικηγόρους, θα περιόριζε τις εύκολες αγωγές με προφανή σκοπό τον εύκολο πλουτισμό, όταν μάλιστα όλοι οι γιατροί σήμερα καλύπτονται από ασφαλιστικά συμβόλαια «αστικής ευθύνης».
3. Να ενεργοποιηθούν τα πειθαρχικά συμβούλια των Ιατρικών Συλλόγων με επιπλέον στελέχωσή τους από προσωπικότητες κοινής αποδοχής, ώστε να τιμωρούνται αυστηρά οι γιατροί που αποδεδειγμένα και επανειλημμένα εξασκούν επικίνδυνη για τους πολίτες ιατρική.
4. Να θεσμοθετηθεί ένας μηχανισμός στήριξης των εντίμων γιατρών που αντιμετωπίζουν μια «ιατρική καταστροφή» είτε από ιατρικό λάθος είτε από σοβαρή επιπλοκή. Στον μηχανισμό αυτό θα συμμετέχουν εθελοντικά συνάδελφοί τους, ιδίως μεγαλύτεροι στην ηλικία και στον «βαθμό», μάλιστα, αυτοί που έχουν ζήσει και οι ίδιοι παρόμοιες καταστάσεις.
Τα προτεινόμενα μέτρα μπορούν άμεσα και χωρίς καμία επιβάρυνση για τον κρατικό προϋπολογισμό να νομοθετηθούν άμεσα, ιδίως σήμερα, που τόσο ο υπουργός Υγείας ως νομικός όσο και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ως ανώτατος δικαστικός είναι γνώστες του σοβαρού αυτού προβλήματος.
Οι βουλευτές όλων των κομμάτων θα στήριζαν μια πιο γενναία, ουσιαστική και μακροχρόνια νομική πρωτοβουλία της κυβέρνησης που έχει τελικό αποδέκτη το καλό του Ελληνα ασθενούς και την οικονομία του κράτους.
* Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής του ΕΚΠΑ, lecturer στο Harvard Medical School.