Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Κωνσταντίνου Μάρκου, Δημήτρη Ορφανού, Αννας Στεργίου
Φυσικό αέριο για τα επόμενα 30 χρόνια
Το φυσικό αέριο θα συνεχίσει για τα επόμενα 30 χρόνια να αποτελεί βασικό καύσιμο του ενεργειακού ισοζυγίου της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Eθνη (ΙPCC), από τα σημερινά 3.800-4.000 δισ. κυβικά μέτρα, με βάση τις δεσμεύσεις των κρατών, το 2040 η κατανάλωσή του θα έχει ανέλθει στα 5.200 δισ. κυβικά μέτρα. Βραχυπρόθεσμα, μέχρι το 2024, η παγκόσμια κατανάλωση του φυσικού αερίου θα ανέλθει στα 4.200 δισ. κυβικά μέτρα.
Υπόγειες αποθήκες στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη λειτουργούν πάνω από 125 υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου με αποθηκευτική ικανότητα 18% της ετήσιας ευρωπαϊκής ζήτησης. Το 55% της αποθηκευμένης ποσότητας βρίσκεται σε αποθήκες σε Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Τα νέα έργα που ήταν σε εξέλιξη το 2011 αφορούσαν σε αποθηκευτικούς χώρους άνω των 50 δισ. κυβικών μέτρων. Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχει κανένα χώρο αποθήκευσης φυσικού αερίου.
Οι παγκόσμιοι «πρωταθλητές»
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, οι αποκαλυπτικές γεωπολιτικές σχέσεις αναφορικά με το φυσικό αέριο προσδιορίζονται από τους παγκόσμιους πρωταθλητές παραγωγής, εξαγωγών και εισαγωγών αερίου. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός με 23,6% και ακολουθεί η Ρωσία με 18%. Η Ρωσία είναι η χώρα με τις περισσότερες εξαγωγές (φτάνοντας το 23% του παγκόσμιου συνόλου), προς Ευρώπη και Κίνα κυρίως, και ακολουθούν Κατάρ, Νορβηγία και Αυστραλία. Οι μεγαλύτεροι καθαροί εισαγωγείς αερίου είναι Κίνα, Ιαπωνία και ακολουθούν Γερμανία, Ιταλία, Μεξικό.
Γεωπολιτική εξάρτηση
Τα επόμενα πέντε χρόνια η Ευρώπη θα συνεχίσει να καταναλώνει την ίδια με σήμερα ποσότητα φυσικού αερίου, όμως η εξάντληση των κοιτασμάτων της γίνεται εμφανής το 2025, που προβλέπεται μείωση της παραγωγής της κατά περίπου 20%. Αντίθετα, η τροφοδοσία με τους ρωσικούς αγωγούς και το υγροποιημένο φυσικό αέριο παραμένουν στα ίδια επίπεδα. Το τεράστιο όμως πρόβλημα που αναφύεται αφορά στις επιπλέον ποσότητες που θα χρειαστεί το 2025. Η τρομακτική αυτή πιθανότητα αναδεικνύει την τεράστια γεωπολιτική εξάρτηση που θα προκύψει στην Ε.Ε. από τρίτες χώρες.
Ενα σημαντικό εθνικό πλεονέκτημα
Η Ελλάδα θα μπορούσε σήμερα να αντιμετωπίσει την κρίση στις τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού από πολύ καλύτερη θέση και με σαφώς πιο μειωμένες τιμές για τους καταναλωτές αν είχε αξιοποιήσει τη δυνατότητα δημιουργίας υπόγειου αποθηκευτικού χώρου φυσικού αερίου στο υπό εξάντληση κοίτασμα «Νότιος Καβάλα». Η πρώτη μελέτη του έργου παρουσιάστηκε στη Βουλή το 2011 και το 2013-2014 εντάχθηκε στα ευρωπαϊκά έργα προτεραιότητας καθώς και στο πρόγραμμα στρατηγικών επενδύσεων της χώρας. Δυστυχώς, καμία ουσιαστική πρωτοβουλία αξιοποίησης αυτού του σημαντικού εθνικού πλεονεκτήματος δεν έχει αναληφθεί.
Τι περιλάμβανε η επένδυση
Στη μελέτη που παρουσιάστηκε στη Βουλή για τη δημιουργία υπόγειου αποθηκευτικού χώρου φυσικού αερίου στο υπό εξάντληση κοίτασμα «Νότιος Καβάλα» περιλαμβάνονταν ο βασικός τρόπος λειτουργίας και τα κύρια χαρακτηριστικά της επένδυσης. Με βάση τον τότε εθνικό σχεδιασμό, η υπόγεια αποθήκη συνδέεται με το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου με αγωγό μήκους 34 χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 32 χιλιόμετρα υπεράκτια. Το έργο θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2018 με έναν συνολικό προϋπολογισμό της τάξεως των 400 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ κατά τη φάση κατασκευής προβλεπόταν η δημιουργία 300 θέσεων εργασίας.
