Τα τελευταία χρόνια γίνεται στην Ελλάδα μία αποσπασματική συζήτηση για το αν και πώς πρέπει το κράτος να αντιδρά στην λεγόμενη βία χαμηλής έντασης. Όπως συνηθίζεται ο δημόσιος διάλογος και σε ορισμένες περιπτώσεις και τα πολιτικά κόμματα χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα σε αυτό το ζήτημα. Η μία πλευρά υποστηρίζει πως τα τρικάκια, η στοχοποίηση με αναρτήσεις και ανακοινώσεις, τα συνθήματα με μπογιές έξω από τις πόρτες των σπιτιών ή γραφείων και σε ορισμένες περιπτώσεις η καταστροφή περιουσίας (π.χ. σπάσιμο τζαμιών με βαριοπούλες) είναι πολιτικός ακτιβισμός και δεν πρέπει να υπάρχει τόση φασαρία γύρω από αυτόν. Η άλλη, χαρακτηρίζει αυτές τις ενέργειες ως τρομοκρατικές πράξεις και συχνά ζητά αυστηρές ποινές για όσους διαπράττουν κάτι αντίστοιχο. Αν διοργανώναμε μία δημόσια συζήτηση γύρω από το ζήτημα ο τίτλος θα μπορούσε να είναι «είναι απειλή τα τρικάκια και οι μπογιές ή όχι;». Δεν πρωτοτυπούμε, μέρος αυτής της συζήτησης το έχουμε δει και γύρω από το αν πρέπει να εκκενωθούν οι καταλήψεις ή όχι. Για κάποιους οι καταλήψεις ήταν χώροι πολιτικής έκφρασης, αλλά και πολιτισμού.
Δεν παρατηρούμε όμως αυτό το φαινόμενο μόνο στην Ελλάδα. Σε πολλές χώρες και κυρίως στη Γαλλία γίνεται μία αντίστοιχη συζήτηση για αυτές τις διαστάσεις της βίας και κυρίως για την στοχοποίηση ανθρώπων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η δολοφονία του Καθηγητή Πατί ήταν το τραγικό αποτέλεσμα μίας συστηματικής στοχοποίησης του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η βία είναι άλλωστε ένα μονοπάτι με πολλούς σταθμούς.
Η βία χαμηλής έντασης είναι αυτή που βοήθησε τον Ρουβίκωνα να γίνει η πιο ενεργός αναρχική ομάδα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ας αναλογιστούμε μόνο την αντιπαράθεση για το αν κάθε ενέργεια της οργάνωσης πρέπει να χαρακτηριστεί ως παρέμβαση ή ως επίθεση. Η χρήση χαμηλής έντασης βίας είναι μία επιχειρησιακή και επικοινωνιακή επιλογή των ηγετικών μελών του Ρουβίκωνα. Η επικοινωνιακή διάσταση είναι άλλωστε μία στρατηγική πτυχή της πολιτικής βίας, είτε χαμηλής, είτε υψηλής έντασης. Για αυτό άλλωστε παρατηρούμε, κυρίως τα τελευταία χρόνια, πως η επικοινωνιακή διαχείριση των τρομοκρατικών επιθέσεων έχει εξελιχθεί, μιας και η μεγιστοποίηση του τρόμου βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην εικονολογία της βίας. Αρκεί να σκεφτούμε την έντονη εικονολογία της βίας κατά του Πρύτανη του Ο.Π.Α.
Μπορούμε ψύχραιμα, ως επιστημονικοί ή πολιτικοί παρατηρητές, να σχολιάζουμε τα συνθήματα με μπογιές έξω από την πόρτα ενός ανθρώπου ως χαμηλής έντασης βία. Νομίζω όμως πως αν μπούμε στη θέση του, δεν θα μπορέσουμε τόσο άνετα να κάνουμε αυτή τη διάκριση.
Πρέπει τα κράτη λοιπόν να απαντήσουν στην χαμηλής έντασης βία; Φυσικά, δεν μπορεί αυτή άλλωστε να αποσυνδεθεί από τη βία υψηλής έντασης. Σε αυτή την προσέγγιση βασίζεται άλλωστε το σχήμα της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στον βίαιο εξτρεμισμό.
Μπορεί αυτό να γίνει μέσω της αυστηροποίησης των ποινών; Η ποινική αντιμετώπιση της βίας είναι σημαντική, δεν είναι όμως η μόνη και πολλές φορές δεν είναι και η αποτελεσματικότερη.
Η σύγχρονη αντίληψη για τη βία, όποια μορφή και αν έχει αυτή, πέραν της καταστολής, βασίζεται κυρίως στην πρόληψη, αλλά και στην επικοινωνιακή αποδόμηση της βίας. Η απουσία αυτών των δύο πτυχών ήταν και ένας από τους λόγους που ακροαριστερές τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η «17 Νοέμβρη», έδρασαν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα στη χώρα μας. Η δημοκρατία πρέπει να χρησιμοποίει όλα τα όπλα που έχει στη διάθεσή της για να αντιμετωπίζει συνολικά τον εξτρεμισμό και τη βία σε όλες τις μορφές της.
Το κάνουν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες για την αντιμετώπιση του ισλαμιστικού ή του ακροδεξιού βίαιου εξτρεμισμού. Πρέπει κάποια στιγμή να το τολμήσουμε και στην Ελλάδα με τις μορφές βίαιου εξτρεμισμού που μας απειλούν, όπως ο ακροαριστέρος και αναρχικός. Δεν είναι εμμονή, αλλά καθήκον της δημοκρατίας να αντιμετωπίζει τη βία.
*Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι Δρ. Ευρωπαϊκής ασφάλειας και νέων απειλών. Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΛΙΑΜΕΠ.