Στις 14 Ιουλίου 2017 ο διανοούμενος Σεβάν Νισανιάν απέδρασε από την Τουρκία, έχοντας περάσει ήδη 3,5 χρόνια σε πέντε διαφορετικές τουρκικές φυλακές. Φυλακίστηκε το 2013 για παραβάσεις που αφορούσαν τα επισκευαστικά έργα που έκανε στο χωριό Σιρίντζε, Κιρκιντζές στα ελληνικά, το χωριό όπου γεννήθηκε η Διδώ Σωτηρίου, το χωριό στο οποίο ο ίδιος έχτισε μέχρι και τον τάφο του, πριν φυλακιστεί και αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Τουρκία. Η ποινή του αρχικά δεν ξεπερνούσε τους οκτώ μήνες φυλάκισης, όμως όσο ο κ. Νισανιάν ήταν φυλακισμένος οι κατηγορίες και η ποινή του αυξήθηκαν, φτάνοντας να ξεπερνάει τα δεκαεπτά χρόνια φυλάκισης – «επειδή είμαι Αρμένιος», εξηγεί ο ίδιος στην «Κ», «και ένα αμφιλεγόμενο δημόσιο πρόσωπο». Οι σχέσεις του με την τουρκική κυβέρνηση δεν ήταν πάντα τεταμένες – έγιναν όταν ο κ. Νισανιάν, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη από Αρμένιους γονείς, άρχισε να ασκεί κριτική στην κυβέρνηση για τις ισλαμιστικές τάσεις της και σύντομα βρέθηκε σε ένα κελί. Τον Ιούλιο του 2017, λοιπόν, μπήκε σε μια βάρκα και πέρασε στη Λέσβο. Μετέβη κατευθείαν στην Αθήνα, όπου έκανε αίτηση για άσυλο, και, περιμένοντας το πόρισμα, έχτισε τη ζωή του ξανά στη Σάμο, την οποία ήξερε καλά καθώς την επισκεπτόταν όσο έμενε στο Σιρίντζε. «Λατρεύω τα ελληνικά νησιά», δηλώνει, «μου αρέσει η απλότητά τους, η έλλειψη ταξικών διαχωρισμών». «Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής είναι ακόμα ζωντανός και η Ελλάδα έχει μια πολιτισμένη κυβέρνηση», τονίζει. Μετακόμισε στο χωριό Παγώνδας, παντρεύτηκε την Ελληνίδα Ηρα Τζούρου, άνοιξε μια εταιρεία και επισκεύασε κάποια κτίρια στο χωριό. Τον Ιανουάριο του 2019 πληροφορήθηκε πως η αίτησή του για άσυλο είχε απορριφθεί, όμως καθώς είχε πια και αρμενικό διαβατήριο, ταξίδεψε στην Αρμενία και μετά επέστρεψε στην Ελλάδα ως Αρμένιος πολίτης και έκανε αίτηση για άδεια παραμονής στη χώρα.
Τονίζει πως συνεχίζει να αγνοεί τους λόγους για τους οποίους θεωρείται απειλή για την ασφάλεια της Ελλάδας.
Τον Οκτώβριο, όσο ακόμα περίμενε το πόρισμα της αίτησης, πήγε να συναντήσει τρία από τα παιδιά του στο Μαυροβούνιο. «Επιστρέφοντας στην Αθήνα με σταμάτησαν στο αεροδρόμιο και μου είπαν πως είμαι στη λίστα ΕΚΑΝΑ (Εθνικός Κατάλογος Ανεπιθύμητων Αλλοδαπών)», δηλώνει στην «Κ», και τον έστειλαν πίσω στο Βελιγράδι, μέσω του οποίου είχε πετάξει για Αθήνα. «Για δύο μήνες ζούσα σε νοικιασμένα διαμερίσματα στο Βελιγράδι και στο Ερεβάν», αναφέρει, πιστεύοντας πως είχε γίνει κάποιο λάθος, το οποίο σύντομα θα επιλυόταν – μάταια. Οι εβδομάδες περνούσαν και ο κ. Νισανιάν αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα, για να είναι με τη σύζυγό του, της οποίας η υγεία λέει πως δεν είναι σε καλή κατάσταση. Ηρθε στη χώρα μέσω Ιταλίας στις 17 Δεκεμβρίου. Η προσωρινή άδεια παραμονής του θα έληγε στις 31 Δεκεμβρίου, αλλά στις 27 έλαβε ένα email που έλεγε ότι είχε ήδη λήξει. «Επειδή είμαι στον ΕΚΑΝΑ», αναφέρει. «Η επίσημη απάντηση είναι πως είμαι σε μαύρη λίστα επειδή αποτελώ απειλή για την εθνική ασφάλεια και οι λόγοι δεν μπορούν να αποκαλυφθούν γιατί είναι κρατικό μυστικό», δηλώνει. Στις 30 Δεκεμβρίου τον συνέλαβε η ΕΛ.ΑΣ. – στο τμήμα οδηγήθηκε με πρόφαση και εκεί του ανακοινώθηκε η σύλληψή του, λέει. «Ανώδυνος», αναφέρει πως ήταν η λέξη που χρησιμοποίησαν οι αστυνομικοί, εξηγώντας τον τρόπο σύλληψης. Εμεινε σε κελί για οκτώ μέρες, όταν δικαστήριο στη Σύρο διέταξε την απελευθέρωσή του λέγοντας πως έχει δεκαπέντε ημέρες για να φύγει από τη χώρα, χωρίς να είναι ξεκάθαρο πού πρέπει να πάει. «Η δικαστική απόφαση λέει πως μπορώ να πάω σε όποια χώρα θέλω, απλώς όχι στην Ελλάδα», αναφέρει, «το χαρτί της Αστυνομίας λέει πως θα με στείλουν είτε στην Αρμενία ή στη χώρα από την οποία ήρθα, χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν αυτό σημαίνει Ιταλία ή Τουρκία», δηλώνει. Αν η απέλασή του είναι στην Τουρκία, ο κίνδυνος για τη ζωή του είναι άμεσος, και ο 65χρονος κ. Νισανιάν τονίζει πως συνεχίζει να αγνοεί τους λόγους για τους οποίους θεωρείται απειλή για την ασφάλεια της Ελλάδας – «είμαι ένας μεγάλος άνθρωπος», δηλώνει, «που ζει σε ένα μικρό χωριό». Στο μεταξύ, στην Τουρκία έχει ξεκινήσει από την Κυριακή μια διαδικτυακή λίστα υπογραφών για να του δώσουν αμνηστία. «Θα είναι τεράστια ειρωνεία αν με διώξει η Ελλάδα και με δεχτούν οι Τούρκοι», αναφέρει. Λέει πως η Ελλάδα είναι η χώρα της δημοκρατίας αλλά και του Σωκράτη. «Τουλάχιστον εμένα δεν μου ζητούν να πιω το δηλητήριο», δηλώνει και μετά το ξανασκέφτεται. «Βασικά μου ζητούν να πιω το δηλητήριο», λέει, «στις επόμενες δεκαπέντε ημέρες».
Οι θεωρίες και η φήμη
Αρχικά, ο Σεβάν Νισανιάν σκέφτηκε πως η Τουρκία ασκεί πιέσεις στην Ελλάδα για την απέλασή του, όμως λέει πως έχει μιλήσει με επαφές του, και μοιάζει να μην ισχύει κάτι τέτοιο. Η άλλη θεωρία που έχει ο κ. Νισανιάν σχετίζεται με τα ακροδεξιά στοιχεία της Σάμου. «Εχουν επαφές με την αστυνομία», λέει, σαστισμένος με το γεγονός πως στην Τουρκία αντιμετώπιζε πρόβλημα επειδή είναι Αρμένιος, και στην Ελλάδα επειδή είναι Τούρκος, καθώς, επειδή έχει αγοράσει κάποια κτίρια, τον κατηγορούν πως καταλαμβάνει τον Παγώνδα. «Υπήρχε μια φήμη πως θα έχτιζα τζαμί», λέει ο κ. Νισανιάν, «που είναι παράλογο γιατί είμαι Χριστιανός». Εχει κάνει αίτηση για να ακυρωθεί η διαταγή απέλασης, η οποία θα κριθεί στη Λέσβο, ίσως και αυτή την εβδομάδα. «Το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή μου είναι πως η γυναίκα μου δεν είναι καλά και δεν μπορώ να την αφήσω – δεν απελαύνουν μόνο εμένα, αλλά και τη γυναίκα μου», η οποία θα τον ακολουθήσει, όπως δηλώνει ο Σεβάν Νισανιάν.