Με ένα «δυνατό» ευρωπαϊκό βραβείο και νέα ώθηση για παραπέρα εξέλιξη της τεχνολογίας για την καταπολέμηση των απειλών από τις μεταδιδόμενες από τα κουνούπια ασθένειες βρέθηκε το σύστημα EYWA, το οποίο αναπτύχθηκε με συντονιστή το Κέντρο Ερευνών Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Στο EYWA (EarlY WArning System for Mosquito borne diseases) απονεμήθηκε τη Δευτέρα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας το 1ο διεθνές Βραβείο «EIC Horizon Prize on Early Warning for Epidemics» (βραβείο για την έγκαιρη προειδοποίηση για επιδημίες), ύψους πέντε εκατομμυρίων ευρώ, για την πρωτότυπη έρευνα που διεξήγαγε και για την παραπέρα ανάπτυξή της.
Το EYWA σχεδιάστηκε με στόχο να ενημερώνει έγκαιρα, να προβλέπει τον επιδημιολογικό κίνδυνο και να βοηθάει στον έλεγχο νοσημάτων, όπως η μαλάρια, ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο δάγκειος πυρετός, ο Ζίκα και ο ιός Chikungunya, τα οποία μεταδίδονται από έντομα, με βασικότερα εξ αυτών τα κουνούπια Culex, Aedes albopictus και Anopheles.
Πρόκειται για παλιές μα καθόλου ξεπερασμένες απειλές για τη δημόσια υγεία, που αναπτύσσονται λόγω κλιματικής αλλαγής αλλά και κοινωνικών συνθηκών. «Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης τέτοιων μολυσματικών ασθενειών. Μόνο εντός του 2020 καταγράφηκαν επίσημα 650 εκατομμύρια κρούσματα μαλάριας και δάγκειου πυρετού, που οδήγησαν σε 700.000 θανάτους παγκοσμίως, εκ των οποίων 400.000 ήταν παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής», λέει στην «Κ» ο κ. Χάρης Κοντοές, συντονιστής του συστήματος EYWA, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και επιστημονικά υπεύθυνος του BEYOND.
Η κλιματική αλλαγή δημιούργησε συνθήκες που ευνοούν τη μετανάστευση και την επιβίωση των κουνουπιών-φορέων και στην Ευρώπη. «Οι υψηλές θερμοκρασίες, η αύξηση της υγρασίας και οι έντονες βροχοπτώσεις, τα μεγάλα πλημμυρικά γεγονότα άνοιξαν διαδρομές στα κουνούπια και έφεραν τις ασθένειες αυτές ακόμη και σε χώρες της Β. Ευρώπης. Σήμερα στην Ευρώπη καταγράφεται έντονη παρουσία του ιού του Δυτικού Νείλου και μάλιστα κατά την τελευταία δωδεκαετία καταγράφηκε σημαντικός αριθμός κρουσμάτων σε Ελλάδα, Ιταλία, Σερβία, Γαλλία και Γερμανία», σημειώνει ο κ. Κοντοές. Οι χώρες αυτές συγκεντρώνουν περίπου το 80% των 4.226 καταγεγραμμένων περιστατικών στην Ευρώπη. Σημαντική όμως αύξηση εμφανίζουν και τα περιστατικά μαλάριας, που ανέρχονται (μέσα στη δωδεκαετία) σε 85.246, αλλά και δάγκειου πυρετού, Zika και Chikungunya που έφτασαν τα 30.249 κρούσματα αντίστοιχα.
Το σύστημα EYWA χρησιμοποιείται ήδη σε αυτές τις χώρες και ειδικά σε εννέα περιφέρειες, που συγκεντρώνουν το 56% των συνολικών περιστατικών του ιού του Δυτικού Νείλου στην Ευρώπη. Πρόκειται για τις Περιφέρειες Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα και Κρήτη στην Ελλάδα, Veneto στην Ιταλία, Vojvodina στη Σερβία, Grand Est και Corsica στη Γαλλία και Baden-Württemberg στη Γερμανία. Από φέτος το EYWA θα αναπτυχθεί και εκτός Ευρώπης, στην Ταϊλάνδη (Ασία) και στην Ακτή Ελεφαντοστού (Αφρική).
Πώς δουλεύει όμως το EYWA; Πρόκειται για μια τεχνολογική καινοτομία, ένα λειτουργικό διεπιστημονικό επίτευγμα, που συνδυάζει, επεξεργάζεται και μετατρέπει σε υλικό για όσους λαμβάνουν αποφάσεις, γνώση και δεδομένα από ιατρική και επιδημιολογία, δορυφόρους, κλιματολογία – μετεωρολογία και μελέτη περιβάλλοντος, τεχνητή νοημοσύνη και πληθοπορισμό (Crowdsourcing), καθώς συλλέγονται στοιχεία και από χιλιάδες εθελοντές που βρίσκονται στο πεδίο! «Συνδυάζουμε έναν πολύ μεγάλο όγκο περιβαλλοντικών και επίγειων ιστορικών καταγραφών, που αφορούν σε έναν πληθυσμό πλέον των 6,6 εκατ. κουνουπιών που έχουν συλλεγεί τα τελευταία 12 χρόνια σε περισσότερες από 39.000 δειγματοληψίες σε ολόκληρη την Ευρώπη», τονίζει ο κ. Κοντοές.
Το σύστημα EYWA χρησιμοποιείται εδώ και δύο χρόνια στην Ευρώπη και αναπτύχθηκε με συντονιστή το Κέντρο BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Εγκαιροι ψεκασμοί
«Με βάση τις εβδομαδιαίες και μηνιαίες προγνώσεις ανάπτυξης του πληθυσμού των κουνουπιών και της αναμενόμενης εκδήλωσης κρουσμάτων, γίνονται ψεκασμοί έγκαιρα, από το στάδιο ακόμη των προνυμφών. Οι ψεκασμοί είναι στοχευμένοι στα χωριά που έχουν υποδειχθεί ως υψηλού κινδύνου. Ταυτόχρονα στα ίδια χωριά πραγματοποιούνται επιτόπιες επισκέψεις των συνεργείων δημόσιας υγείας με σκοπό την ενημέρωση των κατοίκων και την υπόδειξη καλών πρακτικών και μέτρων περιορισμού των κουνουπιών, όπως το να μην αφήνονται λιμνάζοντα ύδατα, να ψεκάζονται τα ανοιχτά δίκτυα αποχετεύσεων, τα φρεάτια-βόθροι, κ.λπ.», εξηγεί ο συντονιστής του προγράμματος.
Οπως τονίζεται από τους συντελεστές, η εφαρμογή του EYWA οδήγησε σε πρόβλεψη των πληθυσμών των κουνουπιών σε περιοχές ενδιαφέροντος με ακρίβεια άνω του 90%. Στα δύο έτη λειτουργίας διαπιστώθηκε ότι κατά μέσον όρο περί τα μισά κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου καταγράφηκαν στους οικισμούς και δήμους που είχαν προβλεφθεί από το σύστημα, επιτρέποντας έτσι τη στοχευμένη εφαρμογή μέτρων καταπολέμησης κουνουπιών. Για παράδειγμα, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2020 καταδείχθηκαν 33 από τους 65 οικισμούς στους οποίους ανιχνεύτηκαν κρούσματα ΙΔΝ σε σύνολο 1.050 οικισμών. «Περιορίζεται έως και 50% ο πληθυσμός των κουνουπιών, συγκριτικά με τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών, οδηγώντας σε υποδιπλασιασμό σχεδόν των κρουσμάτων και των περιπτώσεων βαριάς νόσησης», σημειώνει ο κ. Κοντοές.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η διευρωπαϊκή συνεργασία στην ομάδα EYWA, που συντόνισε το Κέντρο BEYOND του ΕΑΑ. Συμβολή είχαν 15 εταίροι, μεταξύ αυτών εθνικοί οργανισμοί αναφοράς σε θέματα δημόσιας υγείας και ελέγχου κουνουπιών, ερευνητικοί, πανεπιστημιακοί και ιδιωτικοί φορείς από Ελλάδα, Ιταλία, Σερβία, Γαλλία, και Γερμανία. Σημαντικό ρόλο δίπλα στον συντονιστή του έργου παίζει η εταιρεία καταπολέμησης κουνουπιών «Οικοανάπτυξη» (Θεσσαλονίκη) και το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Πατρών. Στενή επίσης συνεργασία υπάρχει με τα Τμήματα Ιατρικής Μικροβιολογίας, Κτηνιατρικής και Κλιματολογίας – Μετεωρολογίας του ΑΠΘ και το Τμήμα Ιατρικής – Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Για περισσότερες πληροφορίες: http://beyond-eocenter.eu επικοινωνία: Χάρης Κοντοές, [email protected].
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr