«Καθαρή χρονιά» για τα απορρίμματα

«Καθαρή χρονιά» για τα απορρίμματα

Οι στόχοι του υπουργείου Περιβάλλοντος για το 2022, ο καφέ κάδος, τα πρόστιμα σε δήμους και η επόμενη μέρα της ανακύκλωσης

8' 45" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η χρονιά των δημοπρατήσεων νέων έργων για τα απορρίμματα και της «εξάπλωσης» του καφέ κάδου για τα βιοαπόβλητα θα είναι το 2022, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ενάμισι έτος μετά τη «fast track» θεσμοθέτηση ενός νέου εθνικού σχεδιασμού, η έμφαση της πολιτείας δίνεται σε αυτά τα δύο σημεία, που θεωρούνται κομβικά για την πολυπόθητη «αλλαγή σελίδας». Πολλά είναι βεβαίως τα προβλήματα που παραμένουν, όπως η ελάχιστη πρόοδος της διαλογής στην πηγή και η στασιμότητα των επιπέδων ανακύκλωσης, που θα φανούν φέτος με τη σημαντική οικονομική επιβάρυνση των δήμων που θάβουν το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων τους σε ΧΥΤΑ.

«Μέσα στο 2022 θα δημοπρατηθούν οι περισσότερες από τις μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ) και βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) που προβλέπει ο σχεδιασμός. Eτσι, επιτέλους θα αντιμετωπιστεί το μεγάλο έλλειμμα σε υποδομές στη χώρα μας», εκτιμά ο Μανώλης Γραφάκος, γενικός γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων. «Μια σημαντική εξέλιξη είναι ότι στη νέα προγραμματική περίοδο οι ΜΕΑ θα δέχονται και ανακυκλώσιμα, εκτός από σύμμεικτα απορρίμματα και βιοαπόβλητα. Θα λειτουργήσουν δηλαδή ως μονάδες ανάκτησης/ανακύκλωσης και με τη λογική αυτή θα μπορούν και να χρηματοδοτηθούν στη νέα προγραμματική περίοδο. Oμως και οι υφιστάμενες ΜΕΑ, ή όσες κατασκευάζονται σήμερα, θα μπορούν να ενταχθούν σε αυτή τη λογική, προσθέτοντας μια γραμμή διαλογής ανακυκλώσιμων και μια για την παραγωγή SRF (σ.σ. απορριμματογενές καύσιμο). Οι νέες υποδομές θα φέρουν μια σύγχρονη λογική στη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας: θα ενισχύσουν την εκτροπή των βιοαποβλήτων από την ταφή, την ανακύκλωση και την ταφή μόνο του υπολείμματος». Oσο για τις μονάδες «ενεργειακής αξιοποίησης» (καύσης) απορριμμάτων, την ευθύνη για τις οποίες έχει αναλάβει το υπουργείο Περιβάλλοντος, δεν αναμένονται θεαματικές ανακοινώσεις. «Θα ανατεθεί μια μελέτη για το πόσες τέτοιες μονάδες χρειάζονται και πού. Πάντως εκτιμώ ότι θα κινηθούν στη λογική του εθνικού σχεδιασμού, δηλαδή έως 3-4 σε όλη τη χώρα. Ταφή σε ΧΥΤΥ κάτω του 10%, όπως ζητάει η κοινοτική νομοθεσία, δεν μπορεί να επιτύχει καμία χώρα χωρίς την ενεργειακή αξιοποίηση του υπολείμματος». Το υπουργείο Περιβάλλοντος φιλοδοξεί το 2022 να είναι «η χρονιά του καφέ κάδου». «Δεν θα είναι η χρονιά που θα λυθεί το θέμα των βιοαποβλήτων. Είναι όμως η χρονιά που ο καφέ κάδος θα μπει στην καθημερινότητα του πολίτη, που θα αρχίσουμε να τον βλέπουμε σε όλη τη χώρα. Φέτος οι δήμοι θα παραλάβουν εξοπλισμό, ενώ σταδιακά προχωρούν και οι μονάδες επεξεργασίας των βιοαποβλήτων και επιτέλους μπαίνει και αυτή η υπόθεση σε μια τροχιά», καταλήγει ο κ. Γραφάκος.

«Μέσα στο 2022 θα δημοπρατηθούν οι περισσότερες από τις μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων και βιοαποβλήτων που προβλέπει ο σχεδιασμός».

Οσον αφορά την ανακύκλωση, αναμένονται εξελίξεις. «Απασχολεί το υπουργείο ο τρόπος που θα καλυφθεί το κενό στη συλλογική διαχείριση άλλων ανακυκλώσιμων υλικών, πλην όσων καλύπτονται σήμερα από τα διάφορα συστήματα. Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους θα παρουσιαστεί μια νέα πρόταση. Επίσης, πρόσφατα εγκρίθηκε η αναθεώρηση του εθνικού προγράμματος πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, που με τη σειρά του θα συνεισφέρει στην υπόθεση». Το πρόγραμμα εστιάζει σε υλικά όπως το χαρτί, τα πλαστικά πλην συσκευασιών, τα κλωστοϋφαντουργικά, τα χρησιμοποιημένα οικοδομικά υλικά και άλλα.

Από τις κινήσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος είναι σαφές ότι η έμφαση έχει δοθεί στις υποδομές και στη χρήση των συμμείκτων για την παραγωγή ενέργειας, είτε μέσω SRF είτε μέσω καύσης. Υπάρχουν όμως αρκετά ανοιχτά ζητήματα. «Νομοθετικά η Ελλάδα βρίσκεται σε εξαιρετικό επίπεδο. Στην εφαρμογή, όμως, υπάρχει ζήτημα», εκτιμά ο Γιώργος Ηλιόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. «Τα έργα δημοπρατούνται και προχωρούν. Οι δήμοι, όμως, και οι ΦΟΣΔΑ (σ.σ. συλλογικοί φορείς των δήμων για τα απορρίμματα) δεν έχουν προσωπικό για όλα τα υπόλοιπα. Εφόσον πρόκειται για ανταποδοτικές υπηρεσίες, γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να ενισχύουν τη διαλογή στην πηγή χωρίς να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό;»

Ο καφέ κάδος θα πρέπει να προχωρήσει ταχέως. «Στην Αττική, για παράδειγμα, όπου υπάρχει εργοστάσιο διαχείρισης βιοαποβλήτων, θα έπρεπε όλοι οι δήμοι να έχουν ξεκινήσει χωριστή διαλογή», εκτιμά ο κ. Ηλιόπουλος. «Από την αρχή του χρόνου ξεκίνησε η εφαρμογή του τέλους ταφής –που ήταν μια από τις αιρεσιμότητες του Ταμείου Ανάκαμψης–, η οποία θα δημιουργήσει προβλήματα στην οικονομική βιωσιμότητα αρκετών δήμων, ακριβώς γιατί οι ποσότητες που θάβονται είναι το 80%. Να σημειωθεί ότι η εφαρμογή του τέλους προχώρησε χωρίς να δοθούν κίνητρα στους δήμους για να ενισχύσουν την ανακύκλωση, όπως ζητούν οι θεσμοί. Τέλος, πρέπει η πολιτεία να προχωρήσει στη λειτουργική ενίσχυση των συστημάτων ανακύκλωσης συσκευασιών, με πρώτο βήμα την αύξηση της εισφοράς των υπόχρεων εταιρειών στον μέσο όρο των αντίστοιχων εισφορών στην Ευρωπαϊκή Eνωση και τη διαβάθμισή της ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων».

«Καθαρή χρονιά» για τα απορρίμματα-1

Καθυστερεί η «μεταβατική διαχείριση» στην Πελοπόννησο

Την 1η Νοεμβρίου 2021 έπρεπε να είχε ξεκινήσει η «μεταβατική διαχείριση» των απορριμμάτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (Κορινθία, Αρκαδία, Αργολίδα, Μεσσηνία, Λακωνία) από τον ιδιώτη στον οποίο έχει ανατεθεί. Ομως τρεις μήνες αργότερα, καταβάλλεται προσπάθεια για να λειτουργήσει μόνο η μονάδα της Αρκαδίας, καθώς οι δύο από τις τρεις μονάδες δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί. Η πολύμηνη καθυστέρηση έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να κλείσουν οι παράνομες χωματερές, τις οποίες οι περισσότεροι δήμοι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν.

Μετά πολλά χρόνια προσπαθειών, διαφωνιών και αναβολών, στα τέλη Ιανουαρίου 2021 ορίστηκε η έναρξη ισχύος της σύμβασης με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, τον ιδιώτη που ανέλαβε για 28 χρόνια τη διαχείριση στις πέντε περιφερειακές ενότητες. Δέκα μήνες αργότερα ο ιδιώτης (συγκεκριμένα η «Περιβαλλοντική Πελοποννήσου», που ιδρύθηκε ως ο φορέας σύμπραξης ιδιωτικού και δημοσίου τομέα) έπρεπε να είναι σε θέση να αναλάβει «μεταβατικά», δηλαδή μέχρι να ολοκληρωθούν τα έργα, τη διαχείριση των απορριμμάτων. Την ημερομηνία αυτή περίμενε όλη η Πελοπόννησος προκειμένου να δοθεί επιτέλους τέλος στην υπόθεση των παράνομων χωματερών.

Ομως η «μεταβατική διαχείριση» δεν ξεκίνησε ακόμα, δυόμισι μήνες αργότερα και κανείς δεν γνωρίζει ακόμα πότε αυτό θα συμβεί. Τι έχει προηγηθεί; «Το έργο περιλαμβάνει τρεις μονάδες με ΧΥΤΥ, στην Παλαιοχούνη Αρκαδίας, στην Καλλιρρόη Μεσσηνίας και στη Σκάλα Λακωνίας, καθώς και δύο σταθμούς μεταφόρτωσης απορριμμάτων στην Αργολίδα και στην Κορινθία», εξηγεί ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Παναγιώτης Νίκας. «Σύμφωνα με τη σύμβαση, όλες οι εγκαταστάσεις πρέπει να λειτουργήσουν μαζί. Ομως σήμερα έχει ολοκληρωθεί μόνο η μονάδα της Αρκαδίας, ενώ στις άλλες δύο τα έργα βρίσκονται σε εξέλιξη. Η αιτία είναι ότι τα δημοτικά συμβούλια Οιχαλίας Μεσσηνίας και Ευρώτα Λακωνίας δεν λάμβαναν την απαραίτητη απόφαση έγκρισης πρόσβασης του ιδιώτη στους επιλεγμένους χώρους. Δεν υπήρχε πολιτικό θάρρος, γιατί υπήρχαν κάποιες ομάδες που διαφωνούσαν και πίεζαν με διάφορους τρόπους να μην προχωρήσει η λήψη της απόφασης. Βλέποντας τη χρονοτριβή, απευθυνθήκαμε στα υπουργεία Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και τον Δεκέμβριο με νομοθετική ρύθμιση η αρμοδιότητα της έγκρισης αυτής μεταφέρθηκε από τους δήμους στο κεντρικό κράτος».
Κατόπιν, η περιφέρεια σε συμφωνία με τον ιδιώτη κατέθεσαν στο Ελεγκτικό Συνέδριο αίτημα για τροποποίηση της σύμβασης του έργου, ώστε να επιτραπεί η τμηματική «μεταβατική» λειτουργία, δηλαδή να λειτουργήσει άμεσα η μονάδα της Αρκαδίας και οι άλλες όταν ολοκληρωθούν. Η απάντηση του Ελεγκτικού αναμένεται σύντομα – το ερώτημα όμως είναι ποια περιοχή θα… πρωτοεξυπηρετήσει υπό αυτές τις συνθήκες η Παλαιοχούνη.

Τα πράγματα όμως στις συμβάσεις παραχώρησης δεν είναι τόσο απλά. Σύμφωνα με τη σύμβαση, ο ιδιώτης δικαιούται να καταθέσει αίτημα αποζημίωσης και να ζητήσει παράταση. «Προς το παρόν δεν έχει κατατεθεί τέτοιο αίτημα», λέει ο κ. Νίκας, ενώ σύμφωνα με πηγές της ΤΕΡΝΑ, δεν υπάρχει τέτοια πρόθεση. Να σημειωθεί ότι το έργο χρηματοδοτείται προς το παρόν με δημόσιους πόρους, καθώς η ένταξή του στο ΕΣΠΑ δεν έχει ολοκληρωθεί (η συμμετοχή της περιφέρειας είναι 66 εκατ. ευρώ).

Η καθυστέρηση έχει επίπτωση στην πορεία κλεισίματος των παράνομων χωματερών. «Κάποιοι δήμοι που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης μεταφέρουν τα σκουπίδια τους αλλού, λ.χ. η Δυτική Μάνη στην Αμφισσα. Αλλοι, όπως ο Δήμος Σπάρτης, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τις χωματερές, ακόμα και αυτές που αποκαταστάθηκαν. Ως δήμαρχος είχα τις διαφωνίες μου για το έργο αυτό, τώρα όμως είναι μονόδρομος».

«Παραγωγή» 2,1 εκατ. τόνων ετησίως στην Αττική 

Δυσαρέσκεια για την πορεία των έργων διαχείρισης απορριμμάτων στην Αττική φαίνεται να επικρατεί στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Αιτία η παρέλευση δύο ετών χωρίς ουσιαστική πρόοδο σε βασικά ανοιχτά ζητήματα, ανάμεσα στα οποία η χωροθέτηση όλων των μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων, η δρομολόγηση όλων των διαγωνισμών και η ανεύρεση ενός εναλλακτικού στον ΧΥΤΑ Φυλής χώρο. Ηδη προ μηνός η ένωση των δήμων της Αττικής κατέθεσε πρόταση κατάργησης του ΕΔΣΝΑ (Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής) και μεταφοράς της αρμοδιότητας για τα απορρίμματα σε συλλογικό όργανο των δήμων όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα (ΦΟΔΣΑ), πρόταση που υποστηρίχθηκε από όλες τις παρατάξεις. Η πρόταση εξετάζεται σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο.

Στην Αττική των 66 δήμων, σήμερα παράγονται ετησίως 2,1 εκατ. τόνοι απορριμμάτων. Σχεδόν το σύνολο των ποσοτήτων αυτών θάβεται στον ΧΥΤΑ Φυλής. Ομως η πρόοδος στη δημιουργία νέων υποδομών είναι ελάχιστη. Ο περιφερειακός σχεδιασμός (ΠΕΣΔΑ) βρίσκεται υπό αναθεώρηση, έχοντας εξασφαλίσει πρόσφατα την έγκριση της εκτελεστικής επιτροπής του ΕΔΣΝΑ. Ο σχεδιασμός προβλέπει ορισμένες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ) και βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) σε εγκαταστάσεις που ονομάζει «πάρκα». Από αυτές:

• Ο διαγωνισμός για τη ΜΕΑ/ΜΕΒΑ Πειραιά στο Σχιστό έχει προκηρυθεί. Πλην όμως οι όροι του διαγωνισμού πρέπει να αλλάξουν ως προς τις ποσότητες που θα δέχεται, γιατί οι δήμαρχοι της περιοχής θέλουν να εξυπηρετεί μόνο την περιοχή. Επίσης έχει προκηρυχθεί ο αντίστοιχος διαγωνισμός για τη Φυλή – εκεί επρόκειτο αρχικά να καταλήξει και η μονάδα που θα εξυπηρετεί τον κεντρικό τομέα της Αθήνας, αλλά υπό την πίεση των δήμων της περιοχής η πρόβλεψη αυτή αφαιρέθηκε.

• Χωροθετημένο είναι το «πάρκο» βορειοανατολικού τομέα (Γραμματικό), όμως ο διαγωνισμός δεν έχει προκηρυχθεί. Στο Γραμματικό εξακολουθεί να υπάρχει διαφωνία της τοπικής κοινωνίας και ο κατασκευασμένος ΧΥΤΥ δεν λειτουργεί.

• Οι μονάδες που προβλέπονται στον κεντρικό τομέα της Αθήνας, στη βόρεια Αττική και στη νοτιοανατολική Αττική δεν έχουν καν χωροθετηθεί! Ο ΠΕΣΔΑ δεν κάνει καμία συγκεκριμένη αναφορά και με δεδομένο ότι υπολείπεται ενάμισι έτος μέχρι τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, το ενδεχόμενο λήψης απόφασης απομακρύνεται.

• Ο ΠΕΣΔΑ δεν προβλέπει εναλλακτικό χώρο ταφής απορριμμάτων πλην της Φυλής. Eτσι και αυτή η διοίκηση θα περάσει χωρίς να αγγίξει την «καυτή πατάτα».

Προ μηνός, η Περιφερειακή Eνωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) με ομόφωνη απόφασή της ζήτησε την κατάργηση του ΕΔΣΝΑ και την υποκατάστασή του από μια εταιρεία με συλλογική εκπροσώπηση των δήμων (ΦΟΔΣΑ Α.Ε.). Με την πρόταση αυτή συντάχθηκε και η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ). Οι δήμοι υποστηρίζουν ότι ο ΕΔΣΝΑ δεν είναι διαφανής στη λήψη των αποφάσεων, ούτε λαμβάνει υπόψη τους δήμους, λειτουργώντας με συνοπτικές διαδικασίες. Η πρόταση της ΠΕΔΑ τυγχάνει της υποστήριξης και μελών του υπουργικού συμβουλίου, καθώς υπάρχει δυσαρέσκεια για τους χειρισμούς του περιφερειάρχη Γιώργου Πατούλη. «Οι δύο διαγωνισμοί για Σχιστό και Φυλή προχωρούν ταχύτατα. Για τις χωροθετήσεις των υπολοίπων θα ζητηθεί από τους συμμετέχοντες στους διαγωνισμούς να προτείνουν εκείνοι χώρους, όπως έγινε στην Πελοπόννησο», απαντάει στην «Κ» ο Βασ. Κόκκαλης, πρόεδρος του ΕΔΣΝΑ. «Προβλήματα που δεν είχαν λυθεί τα τελευταία 40 χρόνια, δεν είναι εύκολο να λυθούν σε δύο χρόνια».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή