Είναι άχαρο και παράταιρο να υπεραμύνεται κανείς σήμερα του πανεπιστημιακού ασύλου, την ώρα που βομβαρδίζεται ανηλεώς και απάνθρωπα η Ουκρανία. Οταν όμως σκέφτεται κανείς την αιματηρή ιστορία του πανεπιστημιακού ασύλου στη χώρα μας, την εποχή της στρατιωτικής δικτατορίας, δεν μπορεί να μην παραλληλίσει τη σκηνή της εισβολής του τεθωρακισμένου άρματος μάχης στο Πολυτεχνείο με τα «τανκς» της εγκληματικής εισβολής του καθεστώτος Πούτιν.
Πενήντα χρόνια, ωστόσο, από εκείνη τη συγκλονιστική ανάμνηση, το νόημα και η σημασία του πανεπιστημιακού ασύλου μοιάζει σήμερα στη χώρα μας να είναι αντεστραμμένη ή καλύτερα διεστραμμένη. Την επικαλούνται, ως πρόσχημα, αυτοί που το βιάζουν και το καταλύουν ξεδιάντροπα και ατιμώρητα με τη θλιβερή, δυστυχώς, πολιτική κάλυψη πρώην υπουργών Παιδείας, χρεοκοπημένων ιδεολογικά πολιτικών οργανώσεων και ιδεοληπτικών ατόμων.
Μένει ουσιαστικά απροστάτευτο αφού οι πανεπιστημιακές αρχές παρακολουθούν τα όσα συμβαίνουν ανήμπορες να προστατεύσουν εαυτές και να εγγυηθούν με δικά τους μέσα την ανεμπόδιστη άσκηση των πανεπιστημιακών ελευθεριών.
Ποιος έχει τελικά την ευθύνη διαφύλαξης των συνόρων της ακαδημαϊκής ελευθερίας; Κανείς; Και όμως το Σύνταγμα είναι σε αυτό το θέμα σαφές και απαντά στο ερώτημα με τρόπο αναντίρρητο. Η ίδια η Πολιτεία: «Ολα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών» (άρθρο 25 παρ. 1 εδ. 2Σ). Με πρώτη τη νομοθετική εξουσία, η οποία για μία ακόμη φορά επιχειρεί να αντιμετωπίσει ένα χρόνιο πρόβλημα.
Το νέο της επίδικης, αυτές τις μέρες στο ΣτΕ, νομοθετικής ρύθμισης είναι η διάκριση που εισάγεται μεταξύ της προστασίας και διασφάλισης της «ακαδημαϊκής τάξης και ασφάλειας» από την «προστασία της δημόσιας τάξης και ασφάλειας».
Για την τήρηση της ακαδημαϊκής τάξης και ασφάλειας και τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για «την προστασία της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας του προσωπικού, φοιτητών και τρίτων φυσικών προσώπων και φύλαξης της ακίνητης και κινητής περιουσίας των ΑΕΙ κ.ά.», υπεύθυνες είναι οι πανεπιστημιακές αρχές. Ο πρύτανης, το πρυτανικό συμβούλιο μαζί με την Επιτροπή Ασφάλειας και Προστασίας των ΑΕΙ.
Με τη νέα ρύθμιση η ακαδημαϊκή ελευθερία όχι μόνον δεν θίγεται, αλλά και προστατεύεται όσο ποτέ. Το ίδιο και το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ.
Ενώ η προστασία της δημόσιας τάξης και ασφάλειας και η πρόληψη, αποτροπή και πάταξη αξιόποινων πράξεων στους πανεπιστημιακούς χώρους ανήκει στις αστυνομικές αρχές, στο πλαίσιο της σχετικής γενικής αρμοδιότητας που έχουν για όλους τους χώρους και για όλες τις δημόσιες υπηρεσίες.
Δημιουργήθηκε μάλιστα για τον σκοπό αυτό και ένα ειδικό σώμα αστυνομικών, μια Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, ειδικά και κατάλληλα εκπαιδευμένων. Παρεμβαίνουν χωρίς εξοπλισμό, άοπλοι, σε συνεννόηση και στενή συνεργασία με τις πρυτανικές αρχές και την Επιτροπή Ασφάλειας του Πανεπιστημίου. Δραστηριοποιούνται όταν και εφόσον και αν χρειαστεί και όπου χρειαστεί. Στην πράξη, σε δύο ή τρία πανεπιστήμια από τα τόσα που διαθέτουμε. Πολύς καβγάς για το τίποτε, δηλαδή.
Η δημιουργία αυτού του σώματος κρίθηκε αναγκαία, διότι τα καθήκοντα αστυνόμευσης δεν είναι δυνατό, σύμφωνα με τη νομολογία του ΣτΕ, να εκχωρηθούν και να ασκούνται από ιδιωτική αστυνομία. Αυτός είναι ο λόγος που αποκλείστηκε, και σωστά, η δημιουργία από τα ΑΕΙ ιδιωτικής αστυνομίας, όπως ισχύει σε άλλες χώρες.
Οσο και αν έψαξα, δεν μπόρεσα να βρω ψεγάδι αντισυνταγματικότητας. Η ακαδημαϊκή ελευθερία όχι μόνον δεν θίγεται αλλά και προστατεύεται, όσο ποτέ. Το ίδιο και το αυτοδιοίκητο, αφού η εσωτερική τάξη και ασφάλεια διασφαλίζεται, αποκλειστικά από το ίδιο το ΑΕΙ. Και τέλος η ίδρυση ειδικού σώματος αστυνόμευσης, έτσι όπως οργανώθηκε και καλείται να λειτουργήσει, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μέτρο μη αναγκαίο ή ακατάλληλο, ούτε υπέρμετρο και δυσανάλογα αυστηρό σε σχέση με τον επιδιωκόμενο συνταγματικά σκοπό. Ολες οι προβλέψεις αστυνόμευσης είναι εξάλλου οι ηπιότερες δυνατές. Η αρχή της αναλογικότητας δεν φαίνεται να κλονίστηκε.
Ενόψει όλων αυτών, μόνο μωρές πολιτικές παρθένες μπορούν να κλαίνε και να οδύρονται για τη χαμένη αξιοπιστία τους.
* Ο κ. Αντώνης Μανιτάκης είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, επικεφαλής του επιστημονικού συμβουλίου της Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.