Ενα λάθος στην ταυτοποίηση του ασθενούς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά σφάλματα: από λανθασμένη χορήγηση φαρμάκου, μία μετάγγιση που δεν έγινε ή εξέταση, ή ακόμα και επέμβαση που δεν έπρεπε να γίνει. Η λανθασμένη ή ελλιπής ταυτοποίηση είναι παγκοσμίως η κύρια αιτία σφαλμάτων στην κλινική πράξη, και μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες, αναπηρία ή και απώλεια ζωής. Η ορθή ταυτοποίηση του ασθενούς, η οποία μπορεί να ξεκινήσει με την τοποθέτηση ειδικού βραχιολιού ταυτοποίησης κατά την εισαγωγή του στη μονάδα υγείας, είναι ένας από τους έξι διεθνείς στόχους ασφάλειας ασθενών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τους οποίους θα κληθούν να πετύχουν τα δημόσια νοσοκομεία στη χώρα μας, εφαρμόζοντας διαδικασίες που έχει συντάξει ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) και αποστέλλει στα νοσοκομεία το υπουργείο Υγείας με τη μορφή εγκυκλίων.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΟΔΙΠΥ, ο οποίος προς το παρόν απαρτίζεται από ολιγομελή ομάδα που δεν ξεπερνάει τα 7-8 άτομα, έχει πραγματοποιήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για τα στελέχη των διευθύνσεων νοσηλευτικών υπηρεσιών και των τμημάτων ποιότητας των νοσοκομείων σε Κρήτη, Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα, τα οποία ξεκινούν σταδιακά να εφαρμόζουν τις σχετικές διαδικασίες. Ο σχεδιασμός είναι έως το τέλος Μαΐου να έχουν εκπαιδευτεί τα αντίστοιχα στελέχη όλων των νοσοκομείων του ΕΣΥ, προκειμένου να εφαρμόζουν πλέον στο σύνολό τους τις ίδιες διαδικασίες για την ασφάλεια των ασθενών.
Εκτός από την ορθή ταυτοποίηση των ασθενών οι υπόλοιποι στόχοι είναι η ελαχιστοποίηση του κινδύνου πτώσεων των ασθενών (με την εισαγωγή κλίμακας αξιολόγησης για κάθε ασθενή, ανάλογα με την οποία θα γίνονται και ειδικές ενέργειες), η ασφαλής χορήγηση φαρμάκων υψηλού κινδύνου, η πρόληψη και ο έλεγχος των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής (υγιεινή χεριών, εκπαίδευση προσωπικού), η ασφαλής επικοινωνία μεταξύ επαγγελματιών υγείας και μεταξύ επαγγελματιών υγείας και ασθενών (γραπτές οδηγίες, ανελλιπής και τεκμηριωμένη ενημέρωση του ατομικού φακέλου του ασθενούς) και εφαρμογή λίστας ελέγχου ασφαλούς χειρουργικής πράξης για τις ενέργειες που θα πρέπει να γίνονται πριν από κάθε επέμβαση.
«Ξεκινάμε από αυτούς τους στόχους ως βάση και συνεχίζουμε», σημειώνει στην «Κ» η Δάφνη Καϊτελίδου, καθηγήτρια Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος του ΟΔΙΠΥ, ο οποίος ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Οκτώβριο 2020 με στόχο τη διασφάλιση και τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας. Βασικό εργαλείο για την επίτευξη του στόχου είναι η μέτρηση δεικτών ποιότητας και η αξιολόγηση διαδικασιών και μονάδων προκειμένου να εντοπιστούν λάθη και εν συνεχεία να διορθωθούν. Οπως επισημαίνει η κ. Καϊτελίδου, «αυτό που προσπαθούμε σε αυτά τα προγράμματα, εκτός από την εκπαίδευση, είναι να μεταδώσουμε τη φιλοσοφία μας. Στον ΟΔΙΠΥ δεν ψάχνουμε να βρούμε ποιος φταίει, αλλά τι φταίει. Ποια διαδικασία λείπει με αποτέλεσμα να μην έχουμε καταφέρει να διαμορφώσουμε το περιβάλλον που θα θέλαμε». Η μέτρηση θα ξεκινήσει πιλοτικά σε πέντε μεγάλα νοσοκομεία –ξεκινώντας το επόμενο διάστημα από το Αττικό και το Πανεπιστημιακό Ηρακλείου– με έναν βασικό πυρήνα 18 δεικτών ποιότητας, μεταξύ των οποίων είναι δείκτες που απορρέουν από τους έξι στόχους ασφάλειας των ασθενών καθώς και δείκτες όπως ενδονοσοκομειακή θνητότητα (από συγκεκριμένες αιτίες), κατακλίσεις, λοιμώξεις, επάρκεια προσωπικού κ.ά.
Μεταξύ των προτεραιοτήτων είναι η ασφαλής χορήγηση φαρμάκων υψηλού κινδύνου, η πρόληψη και ο έλεγχος των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής.
Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η χαρτογράφηση της προσφοράς και της ζήτησης των υπηρεσιών υγείας, γεγονός που θα αποτελέσει εργαλείο για το υπουργείο Υγείας στην προσπάθειά του να αναμορφώσει τον χάρτη υγείας στη χώρα. Ηδη είναι σε λειτουργία πλατφόρμα του ΟΔΙΠΥ, στην οποία συλλέγονται στοιχεία από τα νοσοκομεία και τις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ), μεταξύ των οποίων η νοσολογική κίνηση (νοσηλευθέντες, ημέρες νοσηλείας, πληρότητα, χρόνοι αναμονής για επεμβάσεις), η στελέχωση (προσωπικό, βαθμίδες εκπαίδευσης κ.ά.), αλλά και στοιχεία για θνητότητα και νοσηρότητα, δημογραφικά δεδομένα και παράγοντες που θα καθορίσουν τη ζήτηση σε μελλοντικό χρόνο όπως κάπνισμα και παχυσαρκία.
Η πρώτη εικόνα
Στην παρούσα φάση έχουν εισαχθεί στην πλατφόρμα και έχουν αναλυθεί πρωτογενή δεδομένα της 3ης και 6ης ΥΠΕ. «Από την ανάλυση έχουμε μία πρώτη εικόνα για την ένταση χρήσης των πόρων, συνδυαστικά με παράγοντες όπως είναι η στελέχωση ή οι ανάγκες των πολιτών», επισημαίνει η κ. Καϊτελίδου. Οπως αναφέρει ενδεικτικά, «έχουμε δει περίπτωση όπου κλινικές της ίδιας ειδικότητας δύο νοσοκομείων με πολύ μικρή χιλιομετρικά απόσταση, παρότι έχουν παρόμοια στελέχωση, η μία επί σειράν ετών έχει πληρότητα μικρότερη του 10% και η άλλη πληρότητα της τάξης του 60%-70%, πιθανόν λόγω καλύτερης φήμης. Επικοινωνήσαμε με το νοσοκομείο και μας είπαν ότι έχουν εντοπίσει το παράδοξο και ήδη αξιοποιούν τις κενές κλίνες της κλινικής με τη χαμηλή πληρότητα για να καλύψουν άλλες ανάγκες».
Μία παράλληλη δράση που σχεδιάζεται να ξεκινήσει περί τα τέλη της άνοιξης είναι η ανάπτυξη ενός μοντέλου πρόβλεψης των αναγκών του συστήματος υγείας σε ανθρώπινο δυναμικό –κυρίως γιατρούς και νοσηλευτές– για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών υγείας αλλά και την υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων στον χώρο της υγείας. Το μοντέλο θα υπολογίζει το πλήθος αλλά και το είδος των επαγγελματιών υγείας που χρειάζεται το σύστημα ανά περιοχή, με βάση τις ανάγκες των πολιτών αλλά και τον τρόπο που παρέχεται η φροντίδα υγείας. Με βάση αυτό το μοντέλο θα μπορεί να προγραμματίζεται η εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας με την ταύτιση των αναγκών και με τις θέσεις ειδικευόμενων στα νοσοκομεία.
Αυξάνονται οι εισαγωγές με COVID-19
Σταθεροποίηση της διασποράς του SARS-CoV-2 παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας, με τους ειδικούς επιστήμονες να εκτιμούν ότι κορυφώνεται το επιδημικό κύμα της «Ομικρον 2». Ωστόσο το κύμα αυτό φαίνεται ότι θα απασχολήσει και το επόμενο διάστημα το σύστημα Υγείας καθώς αυξάνονται οι εισαγωγές ασθενών που έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό στα νοσοκομεία (κατά 15% μόνο την τελευταία εβδομάδα). Η εικόνα αυτή καθυστερεί τις αποφάσεις της επιτροπής εμπειρογνωμόνων για περαιτέρω χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων και κυρίως της επίδειξης πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης, ή αρνητικού τεστ για τη συμμετοχή σε δραστηριότητες. Πλέον το πιθανότερο σενάριο είναι η χαλάρωση των μέτρων να μετατεθεί για μετά το Πάσχα, πάντα σε συνάρτηση με την εξέλιξη της πανδημίας. Παράλληλα, αναμένονται και οι αποφάσεις των ειδικών για αύξηση της διάρκειας ισχύος του πιστοποιητικού εμβολιασμού (για όσους έχουν κάνει δύο δόσεις) από τους επτά μήνες που είναι σήμερα στους εννέα, και του πιστοποιητικού νόσησης από τους τρεις στους έξι μήνες, στο πλαίσιο της εναρμόνισης με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.